Tăng chế tài bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử

Ngày 27/3, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) và Đại sứ quán Anh tại Việt Nam phối hợp với Tạp chí Công Thương tổ chức Tọa đàm trực tuyến “Tăng cường bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng Việt Nam trong tiến trình hội nhập thương mại điện tử quốc tế”.

Quang cảnh tọa đàm. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Chia sẻ tại tọa đàm, bà Nguyễn Quỳnh Anh - Phó Chủ tịch Ủy ban cạnh tranh quốc gia cho biết, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023 đã có những điều chỉnh và có những quy định chi tiết về nghĩa vụ của từng chủ thể trong tiêu dùng trên không gian mạng, bao gồm cả chủ sàn thương mại điện tử; tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn; và người có sức ảnh hưởng.

Đối với sàn thương mại điện tử hoặc chủ của nền tảng số, nền tảng số trung gian, Luật yêu cầu phải công khai đầu mối để xử lý khiếu nại của người tiêu dùng. Hơn nữa, khi người tiêu dùng có bất cứ khiếu nại nào đó có thể tìm đến người chủ shop hoặc yêu cầu sàn thương mại điện tử phải cung cấp đầu mối để cuối cùng giải quyết được khiếu nại của người tiêu dùng.

Ngoài ra, phải minh bạch và công khai thông tin về sản phẩm mà họ kinh doanh, phải nói rõ nguồn gốc của sản phẩm, công dụng, chất lượng, thậm chí là cả khối lượng, hay cả những tiêu chuẩn rất cụ thể khác… Đặc biệt, phải công khai danh tính của người bán cho người tiêu dùng được biết. Mặt khác, Luật cũng đặt ra quy định đối với một chủ thể khá mới cả trên thế giới và ở Việt Nam, đặc biệt ở các nước châu Á, đó là những người có tầm ảnh hưởng. Những người này khi muốn bán hàng phải có trách nhiệm cung cấp thông tin, có trách nhiệm với những sản phẩm mà họ quảng cáo.

Bà Nguyễn Quỳnh Anh- Phó Chủ tịch Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương). Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

Đây là trách nhiệm mới và được yêu cầu đưa vào điều chỉnh trong Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng phù hợp với thực tế kinh doanh hiện nay trên sàn thương mại điện tử. Ngoài ra, khi giao dịch, người tiêu dùng phải được bảo vệ thông tin của người tiêu dùng bao gồm thông tin của cá nhân họ và thông tin về những giao dịch của họ.

Những vi phạm, quyết định xử phạt cần được công khai để người tiêu dùng, xã hội biết được và có quyền lựa chọn trong lần tiêu dùng hay hợp tác tiếp theo. Đây là công cụ để người tiêu dùng tự bảo vệ và cảm thấy yên tâm khi tham gia giao dịch trực tuyến; công cụ răn đe những đối tượng khác đang có ý định manh nha phải cảnh giác. Cuối cùng, một điểm mới với Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là giải quyết tranh chấp. Luật đã đưa ra một giải pháp là giải quyết tranh chấp trên nền tảng số, hay chính là sử dụng hình thức giải quyết tranh chấp trực tuyến và kết quả của việc giải quyết tranh chấp đó cũng được công nhận.

Chia sẻ kinh nghiệm tại Vương quốc Anh, ông Iain Frew - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland tại Việt Nam cho biết, Vương quốc Anh đã có hệ thống mạnh mẽ và toàn diện để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng từ nhiều năm nay gồm cả việc mua hàng trực tiếp hoặc trực tuyến và cả hàng hóa cũng như dịch vụ, bao trùm khá nhiều vấn đề có thể phát sinh khi phải đối mặt với những thách thức của người tiêu dùng.

Đáng lưu ý, việc phát triển của thương mại điện tử đã và đang mang đến một số thách thức cũng như những cơ hội mới, liên quan đến bảo mật dữ liệu, khiếu nại về sản phẩm, lừa đảo trực tuyến...Tại Vương quốc Anh, những vấn đề này lần đầu được đưa vào trong các quy định về bảo vệ người tiêu dùng vào năm 2000.

Đạo luật Bảo vệ người tiêu dùng năm 2015 của Vương quốc Anh đã đưa ra các điều khoản mới đặc biệt để giải quyết vấn đề liên quan đến giao dịch mua bán trực tuyến, qua đó cung cấp một nền tảng vững chắc cho việc bảo vệ người tiêu dùng tại quốc gia này. Tuy nhiên, trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh chóng, hàng năm, không chỉ có những sản phẩm, dịch vụ mới được cung cấp mà còn có cả nhiều cách thức tiếp cận mới đối với người tiêu dùng.

“Vì vậy, chúng tôi thấy rằng điều quan trọng là phải có một hệ thống quy định không chỉ thiết lập các quyền, biện pháp bảo vệ và các cách thức tìm kiếm bồi thường, mà còn dự đoán những thay đổi đó, hoặc một hệ thống có thể rà soát và cập nhật các biện pháp bảo vệ đó”, Đại sứ Iain Frew chia sẻ.

Ông Iain Frew - Đại sứ Đặc mệnh toàn quyền Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland tại Việt Nam. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN

heo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), thương mại điện tử duy trì tốc độ tăng trưởng ấn tượng, đạt mức 18 - 25% mỗi năm. Quy mô thị trường thương mại điện tử năm 2024 sớm vượt mốc 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023, chiếm tỷ trọng khoảng 9% so với tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của hoạt động thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức với quản lý, giám sát, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trước tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, vi phạm quyền sở hữu trí tuệ, vi phạm pháp luật về bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng…

Ông Vũ Văn Trung - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Ban chấp hành Hội Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam cho rằng tình trạng này xuất phát từ cả hai phía. Do vậy, để hỗ trợ người tiêu dùng, Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam và các hội thành viên tỉnh, thành phố xác định việc tuyên truyền, giáo dục cho người tiêu dùng đóng vai trò rất quan trọng nhằmcung cấp thông tin về những chủ thể, tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn thương mại điện tử, giúp người tiêu dùng tránh tình trạng thiếu thông tin, thiếu hiểu biết. Ngoài ra, Hội cũng khuyến khích người tiêu dùng hãy trở thành những người tiêu dùng thông thái trong lựa chọn và lắng nghe ý kiến của các cơ quan quản lý nhà nước, hay mạnh dạn lên tiếng bảo vệ quyền lợi của mình kể cả trước những dấu hiệu vi phạm nhỏ nhất.

Trước đó, ngày 25/3/2025, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia, Bộ Công Thương và Đại sứ quán Liên hiệp Vương quốc Anh và Bắc Ireland đã ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác về bảo vệ người tiêu dùng. Biên bản ghi nhớ nằm trong khuôn khổ Chương trình hội nhập kinh tế giữa Vương quốc Anh và ASEAN (Chương trình EIP) nhằm tăng cường cải cách, phát triển kinh tế và phát triển bền vững. Đây là một phần trong khoản đầu tư của Vương quốc Anh vào Việt Nam với tư cách là một quốc gia đối tác cũng như là một thành viên ASEAN.

Thông qua khuôn khổ Biên bản ghi nhớ, Vương quốc Anh chia sẻ kinh nghiệm và chuyên môn để giúp Việt Nam đưa ra biện pháp bảo vệ người tiêu dùng hoặc giải quyết vấn đề phát sinh trên thị trường dựa trên kinh nghiệm từ những nơi khác, bao gồm Vương quốc Anh. Đồng thời phát triển lĩnh vực cụ thể để đáp ứng nhu cầu tương ứng tại Việt Nam nhằm củng cố lòng tin và tạo ra một môi trường mà mọi người đều cảm thấy tự tin khi mua hang cũng như tạo ra sản phẩm, cải tiến sản phẩm và áp dụng những cách thức mới để mua và bán sản phẩm.

Uyên Hương/BNEWS/TTXVN