Tân Tổng thống Mỹ hiện thực hóa cam kết tranh cử

Ngay sau khi tuyên thệ nhậm chức hôm 20-1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã hiện thực hóa cam kết tranh cử bằng cách ký ban hành số lượng sắc lệnh hành pháp nhiều kỷ lục.

Đáng chú ý là những sắc lệnh liên quan đến vấn đề an ninh biên giới và siết chặt nhập cư, khởi đầu bằng việc chấm dứt chương trình cho phép hàng trăm ngàn người di cư nhập cảnh hợp pháp vào Mỹ bằng cách lên lịch hẹn qua điện thoại thông minh. Các cuộc hẹn hiện tại đều đã bị hủy. Ngoài ra, sắc lệnh khác chấm dứt chính sách trao quyền công dân cho những người sinh ra tại Mỹ. Một sắc lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp quốc gia tại biên giới Mỹ - Mexico cũng được ký ban hành, từ đó cho phép điều động quân đội đến đó. Trong khi đó, các băng đảng ma túy Mexico bị xem là tổ chức khủng bố.

Ngoài ra, ông Trump rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế thế giới (WHO), cơ quan y tế công cộng của Liên hợp quốc. Lý do được đưa ra là WHO xử lý sai đại dịch COVID-19 và các cuộc khủng hoảng sức khỏe toàn cầu khác; không thông qua các cải cách cần thiết cấp bách; không chứng minh được sự độc lập khỏi ảnh hưởng chính trị không phù hợp của các quốc gia thành viên; tiếp tục yêu cầu khoản đóng góp quá nhiều và bất công từ Washington… Một sắc lệnh khác đưa Mỹ - quốc gia phát thải nhiều nhất thế giới - khỏi Thỏa thuận Paris 2015 về khí hậu, một hiệp ước toàn cầu nhằm chống biến đổi khí hậu. Đây là lần thứ 2 Mỹ rời khỏi thỏa thuận này trong vòng 1 thập kỷ.

Không dừng lại ở đó, ông Trump còn ký sắc lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp năng lượng quốc gia nhằm mở rộng đáng kể các hoạt động khoan dầu trong nước, với mục tiêu cuối cùng là trở thành nhà xuất khẩu năng lượng trên toàn thế giới. Ngoài ra, nhà lãnh đạo Mỹ còn ký lệnh nhằm thúc đẩy phát triển dầu khí ở Alaska, trong lúc đảo ngược nỗ lực của người tiền nhiệm Joe Biden nhằm bảo vệ các vùng đất rộng lớn ở Bắc Cực và vùng ven biển nước Mỹ khỏi hoạt động khoan dầu.

Tổng thống Mỹ Donald Trump ký ban hành sắc lệnh hành pháp tại Nhà Trắng hôm 20-1. Ảnh: THE WASHINGTON POST

Các sắc lệnh khác liên quan đến một loạt vấn đề, như yêu cầu nhân viên liên bang trở lại làm việc trực tiếp toàn thời gian. Đáng chú ý, ông Trump ký sắc lệnh lập một cơ quan gọi là Bộ Hiệu quả chính phủ (DOGE) - một hội đồng tư vấn nhằm mục tiêu cắt giảm chi tiêu của chính phủ. DOGE do tỉ phú Elon Musk và doanh nhân Vivek Ramaswamy đứng đầu. Dù vậy, tờ Politico tiết lộ ông Ramaswamy rút khỏi vị trí này để tranh cử vị trí Thống đốc bang Ohio.

Mặt khác, Tổng thống Mỹ không có hành động tức thì để tăng thuế quan - một lời hứa quan trọng trong chiến dịch tranh cử. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo này cho biết có thể áp đặt mức thuế 25% lên Canada và Mexico vào ngày 1-2.

Đài CNN nhận định động thái nói trên của ông Trump trong ngày đầu trở lại Nhà Trắng báo hiệu sự thay đổi lớn trong quan hệ giữa Mỹ với cộng đồng quốc tế. Trong bối cảnh đó, nhiều nhà lãnh đạo thế giới kêu gọi chính quyền ông Trump củng cố các liên minh hoặc tiếp tục hợp tác giữa quốc gia của họ và Washington. Dù vậy, một số nhà lãnh đạo phản ứng mạnh trước những tuyên bố của ông Trump trong bài phát biểu nhậm chức hoặc với loạt sắc lệnh hành pháp gây tranh cãi được ông ký ban hành. Tổng thống Panama José Rául Mulino đã bác bỏ lời hứa của ông Trump, theo đó Mỹ sẽ "lấy lại" kênh đào Panama, khi nhấn mạnh công trình này vẫn sẽ là của Panama.

Anh Thư