Tái canh cây cà phê ở Mường Ảng

Cây cà phê già cỗi khiến năng suất, sản lượng giảm.

Từ năm 2022 đến nay đã có 25ha cà phê già cỗi, năng suất kém trên địa bàn huyện Mường Ảng được tái canh. Đây là những diện tích cà phê bị “lão hóa”, hết chu kỳ kinh doanh, phải cưa đốn, phục hồi, hoặc trồng mới. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều bà con trồng cà phê ở Mường Ảng đang gặp khó với việc tái canh cây cà phê.

Với vườn cà phê rộng khoảng 3ha, những năm qua đã mang lại cho gia đình ông Phan Thanh Chương, tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng, huyện Mường Ảng nguồn thu nhập ổn định. Tuy nhiên, trong 3ha diện tích trên, thì có đến 8.000m2 cà phê được trồng từ những năm 1996 - 1997. Cây cà phê già cỗi kéo theo đó năng suất cũng giảm theo.

Nông dân huyện Mường Ảng chuẩn bị cây cà phê giống để tái canh.

Ông Chương cho biết: Diện tích cà phê già cỗi cho năng suất thấp hơn hẳn so với những diện tích còn lại. Những năm gần đây chỉ đạt từ 4 - 5 tấn/ha, trong khi sản lượng trung bình ở những diện tích còn lại đạt khoảng 15 tấn/ha. Để phát triển cà phê bền vững gia đình tôi đã thực hiện tái canh lại diện tích cà phê này với sự hỗ trợ của nhà nước về kỹ thuật, phân bón, thuốc trừ sâu, cây giống. Năm đầu diện tích cà phê tái canh phát triển tốt, tuy nhiên từ năm thứ 2 trở đi, nhiều cây có biểu hiện vàng lá, rụng lá, thối rễ. Gia đình tôi đã phải trồng đi trồng lại 3 lần thì tỷ lệ cây sống mới đạt được 80%. Chi phí tái canh cũng vì thế “đội” lên nhiều lần.

Không riêng diện tích tái canh của gia đình ông Chương, một số hộ nông dân khi thực hiện tái canh cây cà phê cũng gặp cảnh tương tự. Nguyên nhân được xác định là do đất bị nhiễm tuyến trùng gây nên hội chứng vàng lá, thối rễ trên cây cà phê tái canh trên đất cũ.

Từ năm 2022 đến nay đã có 25ha cà phê già cỗi, năng suất kém trên địa bàn huyện Mường Ảng được tái canh.

Không chỉ do nguyên nhân cây cà phê tái canh khó trồng, khó chăm sóc, theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc thực hiện tái canh cây cà phê gặp khó do nhiều nguyên nhân. Trước hết, cà phê Điện Biên chủ yếu trồng trên đất dốc (khoảng 60% diện tích Cà phê trồng trên nền đất có độ dốc từ 8 đến 300); phần lớn diện tích cà phê trồng trên đất dốc không không tạo bậc thang, không trồng theo đường đồng mức, một số vườn cà phê trồng không tuân thủ đúng quy trình kỹ thuật, áp dụng không đầy đủ các biện pháp canh tác hợp lý (cây che bóng, cắt tỉa, bón phân...).

Bên cạnh đó, diện tích cà phê già cỗi, kém hiệu quả cần được tái canh ngày càng tăng. Trong khi tái canh cà phê đòi hỏi vốn đầu tư lớn; kỹ thuật tái canh chưa được nông dân cập nhật đầy đủ (đặc biệt là xử lý đất trồng sau nhiều năm canh tác). Kinh phí đầu tư đối với một số hộ dân còn hạn chế. Chính sách hỗ trợ tái canh cà phê chưa đồng bộ, ngân sách tỉnh hạn chế. Liên kết sản xuất chưa chặt chẽ, chưa khuyến khích được người dân thực hiện tái canh.

Cán bộ Trung tâm Khuyến nông - Giống cây trồng, vật nuôi kiểm tra cây cà phê trồng tái canh tại tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng.

Trên thực tế, với nhiều nông dân ở Mường Ảng, cà phê là loại cây trồng chủ lực, gắn bó lâu đời và đem lại nguồn thu nhập chính cho gia đình. Trong khi để tái canh cây cà phê và chờ đến lúc cho thu hoạch phải mất khoảng 3 năm đầu tư không có lãi. Bởi vậy có những hộ mặc dù có diện tích cà phê đã già cỗi, năng suất kém nhưng vẫn không mặn mà với việc tái canh, như hộ ông Trần Như Đồng, tổ dân phố 3, thị trấn Mường Ảng.

Ông Đồng chia sẻ: 4.000m2 diện tích cà phê của gia đình tôi được trồng từ năm 1997. Canh tác gần 30 năm nên cây cà phê đã già cỗi, năng xuất cũng giảm, nhưng nói đến việc tái canh thì tôi vẫn băn khoăn. Bởi diện tích cà phê hiện tại dù năng suất thấp nhưng vẫn mang lại nguồn thu nhập, còn nếu tái canh sẽ phải mất ít nhất 3 năm sau mới có thu hoạch. Hơn nữa việc trồng lại cũng có rủi ro nếu cây bị sâu bệnh, bị chết. Vì vậy, hiện tại tôi vẫn duy trì diện tích cà phê hiện có đồng thời trồng xen cây ăn quả trên diện tích này.

Tái canh cây cà phê là một trong những giải pháp nhằm đảm bảo cây cà phê phát triển bền vững.

Theo Báo cáo kết quả sản xuất, kết quả thực hiện đề án tái canh cà phê năm 2024 của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, dự kiến diện tích cần tái canh cà phê trên địa bàn huyện Mường Ảng năm 2025 là 150ha. Để việc tái canh cây cà phê thực hiệu hiệu quả, bên cạnh đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân tái canh bằng những loại giống mới, năng suất cao, huyện Mường Ảng và ngành nông nghiệp tỉnh cần có những định hướng, giải pháp cụ thể khắc phục những khó khăn, tồn tại. Từ đó, đảm bảo phát triển cà phê bền vững, góp phần nâng cao thu nhập cho người dân.

Thu Hằng