Nông dân Bến Tre chọn 'đi cùng nhau để đi xa hơn'

Thu hoạch tôm CNC ở huyện Thạnh Phú. Ảnh: Lư Thế Nhã

“Lão đại” của làng tôm Thạnh Phú

Đây là chuyện nuôi tôm chuyển bại thành thắng của ông Lê Văn Sấm, thường gọi là Ba Sấm ở xã Thạnh Hải, huyện Thạnh Phú, Bến Tre.

Trước những năm 2000, ông Ba Sấm là một trong số ít người đi đầu trong việc nuôi tôm biển ở xã Thạnh Hải. Ban đầu, ông Sấm nuôi tôm quảng canh nhưng nhận thấy lượng tôm giống trong thiên nhiên ngày một ít đi nên ông đã chuyển sang nuôi quảng canh cải tiến, nuôi công nghiệp. Trong quá trình ấy, nuôi tôm sú đến tôm thẻ chân trắng ông đều trải qua, nhưng các phương pháp và loại tôm nuôi nói trên chỉ thành công trong vài năm đầu. Đất ao dần bị ô nhiễm, tôm nuôi chưa đạt thể trọng yêu cầu đã bị nhiễm bệnh phải bán đổ bán tháo, lỗ nặng.

Trong lúc nhiều người nuôi tôm liên tục thất bại, bán đất trả nợ, chuyển nghề, ông Sấm có suy nghĩ: tại sao ở tỉnh khác người ta nuôi được, địa phương mình nhiều năm tôm nuôi bị sớm nhiễm bệnh, có phải kỹ thuật nuôi ở xứ họ tốt hơn?

Rồi đương lúc loay hoay tìm hướng đi mới cho nghề nuôi tôm, năm 2013 ông được Công ty cổ phần chăn nuôi CP Thái Lan mời đi tham quan nuôi tôm công nghệ cao (CNC) ở tỉnh Bạc Liêu, Cà Mau. Ao nuôi ở đây được trải bạt, mật độ nuôi 200 con/mét vuông, có hệ thống thủy lợi tốt, có máy sinh khí xi-phong đưa cặn bã ao tôm trong quá trình nuôi ra ngoài, máy tạo oxy... nuôi tôm qua ba giai đoạn. Nuôi tôm ở đây có ưu điểm: quản lý được dịch bệnh, khả năng thành công đến 90%, thu hoạch cao gấp nhiều lần nuôi tôm truyền thống. Ông thấy phương pháp nuôi tôm ở Bạc Liêu, Cà Mau tiên tiến hơn ở vùng biển quê mình.

Sau chuyến tham quan học hỏi nuôi tôm CNC đó, ông Sấm thiết kế ngay hệ thống ao tôm CNC trên đất nhà mình, 1 héc ta có hai ao nuôi, mỗi ao từ 1.000-1.500 mét vuông, phần đất còn lại làm bờ bao, đường điện, ao lắng, ao xử lý nước, ao xả thải cặn bã dưới đáy ao. Ao nuôi được thay nước sạch qua xử lý diệt khuẩn thường xuyên, tạo môi trường sạch cho tôm phát triển. Hệ thống tôm CNC gồm các chuỗi ao liên hoàn, gồm một ao ương post 24-25 ngày đạt dưới 100 con/ký chuyển sang ao nuôi giai đoạn 2, nuôi thời gian ba tháng đạt 40 con/ký, tuyển lựa tôm khỏe chuyển sang ao nuôi giai đoạn 3 với mật độ ôm thưa hơn. Sau một tháng, sản lượng đạt được là 24 con/ký, vừa độ xuất bán.

Ban đầu, ông Sấm chỉ nuôi thử nghiệm hai ao. Mỗi ao thương phẩm rộng 1.000 mét vuông, xuất bán được 8-9 tấn tôm và đạt lợi nhuận 800 triệu đồng. Nuôi thử tôm CNC thành công ngay từ lần đầu, ông Sấm khai thêm 25 ao, mỗi ao thu hoạch đơn hơn 9 tấn tôm, mức lợi nhuận theo đó cũng tăng lên, đạt gần 1 tỉ đồng.

Tuy nhiên, thắng lợi này chỉ được hai năm, tôm nuôi CNC lại thất bại do nuôi đến 3 vụ/năm, không quan tâm việc cải tạo ao, nước đưa vào không xử lý tốt, ao nuôi bị nhiễm khuẩn gây bệnh cho tôm. Sau khi khắc phục được tình trạng nhiễm khuẩn ao nuôi, ông Sấm cũng bỏ kế hoạch nuôi một năm ba vụ và thận trọng hơn với những đợt thả tôm mới.

Thường ông thả nuôi vài ao, xem tôm khỏe mạnh mới thả tiếp dần cho đến hết các ao nuôi. Nuôi tôm lệ thuộc con giống có sạch bệnh hay không và thời tiết nóng lạnh cũng ảnh hưởng đến sức khỏe tôm, nếu không cẩn trọng thiệt hại có thể lên đến tiền tỉ, ông Ba Sấm chia sẻ.

Hiện tại, ông Sấm sở hữu 65 ao nuôi, mỗi vụ nuôi thành công đạt trên 800 tấn, sau khi trừ đi chi phí, ông lãi 30-40 tỉ đồng. Năm 2023, ông Sấm được Hội Nông dân Việt Nam vinh danh là “Nông dân Việt Nam xuất sắc”.

Trong các buổi sinh hoạt câu lạc bộ (CLB) nông dân tỉ phú, ông Ba Sấm thường được CLB mời trao đổi kinh nghiệm nuôi tôm CNC, ông luôn thật tình chia sẻ kinh nghiệm, kỹ thuật nuôi tôm CNC với mọi người, hướng dẫn một cách tỉ mỉ, nhiều thanh niên trong vùng làm theo ông đã giàu lên, mua được cả ô tô. Nhiều nông dân nuôi tôm biển gọi ông Ba Sấm là “Lão đại” của làng tôm Thạnh Phú.

Người phụ nữ “Đồng Khởi mới”

Thông thường mỗi héc ta đất sầu riêng hạt lép Mong Thong, Ri 6 sẽ mang về cho chủ vườn mức lợi nhuận năm là trên 1 tỉ đồng, ước tính theo thời giá xuất khẩu sang Trung Quốc năm 2024. Những nông dân có đất canh tác ít hơn, khó có lợi nhuận 1 tỉ đồng nhưng cá biệt cô Nguyễn Thị Thinh ở ấp Hàm Luông, xã Tân Phú, canh tác chỉ 3.000 mét vuông đất sầu riêng kết hợp với kinh doanh, chế biến thực phẩm từ trái sầu riêng phục vụ du khách đã đưa cô vào CLB nông dân tỉ phú huyện Châu Thành.

Vườn sầu riêng của cô Thinh trước đây cũng như nhiều nông dân khác ở vùng đất này, canh tác dựa vào mưa nắng, cây bao nhiêu trái để hết, kết quả cây cho quá nhiều trái nhỏ, trái lép. Nhiều chủ vườn cũng canh tác sầu riêng như vậy, thương lái chê và loại bỏ gần hết mỗi khi thu mua. Trái sầu riêng ở vùng đất này một thời trở thành trái “sầu chung”!

Được dự các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng theo chuẩn VietGap cùng tham quan mô hình mẫu của những nhà vườn chăm sóc cây sầu riêng cho trái ngon, an toàn ở Thái Lan do CLB nông dân tỉ phú tổ chức, cô ứng dụng và từ đó sầu riêng của vườn cô cho trái đẹp, ngon, an toàn. Nhưng để đáp ứng đủ sản lượng sầu ngon theo yêu cầu của thương lái, cô Thinh nghĩ đến việc chia sẻ kinh nghiệm trồng và chăm sóc trái sầu cho các chủ vườn lân cận, để họ liên kết về sản lượng xuất bán. Cô cũng nhờ chính quyền xã mời kỹ sư khuyến nông đến tập huấn kỹ thuật cho nhà vườn trồng sầu riêng theo chuẩn VietGap ở ấp Hàm Luông.

Thương hiệu “Sầu riêng cô Thinh” ra đời, được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận nhãn hiệu độc quyền. “Sầu riêng cô Thinh” hiện đã có mặt trên các quầy hàng trong siêu thị ở nhiều tỉnh, thành trong nước. Ngoài trái tươi, Sầu riêng cô Thinh còn có các loại cấp đông nguyên trái, sầu riêng nướng nguyên trái, lẩu gà sầu riêng, chả giò sầu riêng, sầu riêng chiên... bên cạnh những chế phẩm từ trái sầu quen thuộc như kẹo, bánh, mứt...

Đất canh tác ít nhưng biết tính toán trong sản xuất kinh doanh, chia sẻ kinh nghiệm canh tác cho nhiều nhà vườn cùng làm. Nghị lực sống vươn lên trong khó khăn và giúp nhiều nông dân phát triển làm giàu, cô Thinh được Hội Liên hiệp phụ nữ tỉnh tặng danh hiệu “Phụ nữ Đồng Khởi mới lần thứ ba” và nhiều bằng khen của tỉnh, Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam.

Bao tiêu nguồn nguyên liệu

Bên cạnh nuôi tôm, trồng sầu, Bến Tre còn nổi tiếng về cung ứng cây giống, hoa kiểng. Người có thành quả nổi bật là ông Đặng Quang Thanh, thường được gọi là Thanh Lá, thành viên CLB nông dân tỉ phú của tỉnh.

Ông Thanh khởi nghiệp sản xuất kinh doanh hoa kiểng từ năm 1990. Ông là người đầu tiên ở Bến Tre có ý tưởng dùng kiểng lá cắm hoa. Quá trình khởi nghiệp sưu tập kiểng lá ngày ấy rất vất vả vì chưa có mạng Internet như bây giờ, nên ông nhờ người quen tìm mua ở Nhật Bản, rồi một Việt kiều ở Pháp biết ông thích sưu tầm kiểng lá đã tặng cho ông hạt giống cây cọ Pháp rất đẹp. Đam mê với cây kiểng lá, ông sưu tầm và nhân hàng ngàn giống kiểng lá khác nhau.

Cây kiểng lá do ông Thanh ngày nay không chỉ dùng cắm hoa mà được trồng trang trí ở phòng khách, văn phòng làm việc, không chỉ tạo không gian xanh mát mà còn vừa làm đẹp vừa lợi ích môi trường. Nhu cầu trang trí kiểng lá ngày một lớn, nhiều doanh nghiệp địa phương trong nước và cả nước ngoài, như Hàn Quốc, Bangladesh, Thái Lan, Ấn Độ... biết ông có nguồn cung ứng kiểng lá, đã ký hợp đồng trồng cây xanh, kiểng lá với ông.

Với đầu ra lớn, mảnh đất ở vườn nhà không đủ cung ứng cho thị trường, ông xây dựng các vệ tinh cung ứng là các nhà vườn ở huyện Mỏ Cày Bắc, Mỏ Cày Nam, Giồng Trôm, Thạnh Phú... trồng cây kiểng lá và bao tiêu sản phẩm cho họ. Cây kiểng lá thích hợp bóng râm, nông dân làm vệ tinh trồng kiểng lá, trồng dưới tán cây ăn trái vừa giữ ẩm cho đất vừa có thêm thu nhập trên cùng diện tích.

Bên cạnh sản xuất kiểng lá, ông Thanh còn sản xuất, kinh doanh hoa, kiểng, cây giống. Với thị trường rộng lớn, ông xây dựng vùng nguyên liệu ở Bến Tre, Vĩnh Long bằng cách cho mượn vốn ban đầu với người thiếu vốn, hướng dẫn kỹ thuật cho nông dân sản xuất, cây giống, hoa kiểng và bao tiêu sản phẩm. “Nhiều nông dân phấn khởi khi chuyển đất trồng lúa, vườn tạp sang trồng hoa, kiểng, cây giống vì chỉ cần 100 mét vuông trồng hoa, kiểng, cây giống, mỗi tháng cho thu nhập 2 triệu đồng”, ông Thanh nói.

Ông Thanh đã trao cho nông dân cái cần câu như vậy.

Lư Thế Nhã