Tác hại của ánh sáng xanh, cách phòng tránh

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, con người ngày càng phụ thuộc vào các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính, tivi, máy tính bảng… Tuy nhiên, ít ai để ý rằng việc tiếp xúc thường xuyên và liên tục với các thiết bị này đang khiến chúng ta đối mặt với một “kẻ thù thầm lặng” – đó là ánh sáng xanh. Dù là một phần tự nhiên trong quang phổ ánh sáng, ánh sáng xanh nhân tạo nếu sử dụng không đúng cách có thể gây tác hại nghiêm trọng đến sức khỏe.

Ảnh minh họa- Nguồn Internet

Ánh sáng xanh là gì?

Ánh sáng xanh là ánh sáng có bước sóng ngắn (khoảng 380 – 500 nanomet) và mang năng lượng cao. Trong tự nhiên, ánh sáng xanh chủ yếu đến từ mặt trời và đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì nhịp sinh học – giúp con người tỉnh táo, nâng cao tinh thần và hiệu quả làm việc.

Tuy nhiên, hiện nay chúng ta đang tiếp xúc với một lượng lớn ánh sáng xanh nhân tạo phát ra từ màn hình của các thiết bị điện tử, đèn LED, đèn huỳnh quang… Việc tiếp xúc quá mức và không kiểm soát với loại ánh sáng này chính là nguyên nhân dẫn đến nhiều vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là về mắt và giấc ngủ.

Tác hại của ánh sáng xanh

Gây tổn thương mắt và suy giảm thị lực: Ánh sáng xanh có khả năng xuyên qua lớp giác mạc và thủy tinh thể, tác động trực tiếp đến võng mạc. Khi mắt tiếp xúc với ánh sáng xanh trong thời gian dài, đặc biệt là vào ban đêm hoặc trong môi trường thiếu ánh sáng, nguy cơ tổn thương tế bào võng mạc sẽ tăng lên, dẫn đến các triệu chứng như: Khô mắt, mỏi mắt, chảy nước mắt; Rối loạn điều tiết, giảm khả năng tập trung khi đọc hoặc làm việc; Thoái hóa điểm vàng – nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa ở người lớn tuổi.

Ảnh hưởng tiêu cực đến giấc ngủ: Ánh sáng xanh làm ức chế việc sản xuất melatonin – hormone quan trọng điều hòa giấc ngủ. Nếu bạn sử dụng điện thoại hay máy tính ngay trước khi ngủ, đồng hồ sinh học có thể bị rối loạn, gây mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu hoặc thức dậy mệt mỏi. Về lâu dài, việc thiếu ngủ không chỉ ảnh hưởng đến tinh thần mà còn kéo theo nhiều vấn đề sức khỏe như béo phì, tim mạch, trầm cảm…

Gây lão hóa da sớm và tổn thương tế bào da: Một số nghiên cứu gần đây cho thấy ánh sáng xanh có thể xuyên sâu vào da hơn cả tia UVB, làm tăng gốc tự do, phá vỡ collagen và elastin – hai thành phần quan trọng giữ cho làn da săn chắc, khỏe mạnh. Hậu quả là da dễ bị xỉn màu, khô sạm, nám và tàn nhang; tăng tốc độ lão hóa da sớm, hình thành nếp nhăn.

Tác động đến tâm lý và hiệu suất làm việc: Tiếp xúc lâu với ánh sáng xanh, đặc biệt trong không gian thiếu ánh sáng tự nhiên, có thể gây cảm giác căng thẳng, giảm khả năng tập trung, làm việc kém hiệu quả. Ngoài ra, nó còn có thể làm tăng nguy cơ đau đầu, chóng mặt, rối loạn điều tiết thị giác, gây ảnh hưởng xấu đến tinh thần.

Cách phòng tránh tác hại của ánh sáng xanh

Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử: Cách hiệu quả nhất là giảm thiểu thời gian tiếp xúc với màn hình, đặc biệt là trong khoảng 1-2 giờ trước khi đi ngủ. Nếu công việc đòi hỏi sử dụng máy tính thường xuyên, nên dành thời gian nghỉ ngơi hợp lý.

Áp dụng quy tắc 20-20-20: Để giảm mỏi mắt, bạn nên áp dụng nguyên tắc mỗi 20 phút nhìn vào màn hình, hãy nhìn ra xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây. Cách này giúp mắt được nghỉ ngơi và giảm áp lực thị giác.

Sử dụng chế độ lọc ánh sáng xanh: Hầu hết các thiết bị thông minh hiện nay đều được tích hợp tính năng Night Shift, Night Light hoặc ứng dụng lọc ánh sáng xanh như f.lux, giúp giảm cường độ ánh sáng xanh vào ban đêm mà vẫn giữ được độ hiển thị rõ ràng.

Đeo kính chống ánh sáng xanh: Đây là giải pháp phổ biến cho người thường xuyên làm việc với máy tính. Kính lọc ánh sáng xanh có thể làm giảm lượng ánh sáng xanh đi vào mắt, giúp mắt đỡ mỏi và bảo vệ võng mạc.

Bố trí ánh sáng nơi làm việc hợp lý: Ánh sáng xung quanh nên vừa đủ, tránh quá tối khiến mắt phải điều tiết nhiều hoặc quá sáng gây chói. Tốt nhất là kết hợp ánh sáng tự nhiên và đèn có tông vàng ấm nhẹ.

Bổ sung dưỡng chất tốt cho mắt và da: Một chế độ ăn uống giàu vitamin A, C, E, lutein, kẽm và omega-3 có thể giúp cải thiện sức khỏe mắt và bảo vệ da khỏi tác hại của ánh sáng xanh. Bạn có thể bổ sung qua các thực phẩm như: Cà rốt, bí đỏ, rau bina, cải xoăn, cá hồi, cá thu, hạt óc chó, trứng, cam, chanh, việt quất.

Ánh sáng xanh tuy là một phần thiết yếu của ánh sáng tự nhiên, nhưng khi lạm dụng hoặc không biết cách kiểm soát, nó có thể trở thành “sát thủ thầm lặng” đối với sức khỏe con người. Trong thế giới hiện đại, việc tiếp xúc với các thiết bị điện tử là điều khó tránh khỏi, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ mắt, da và giấc ngủ của mình bằng những thói quen lành mạnh.

Trương Hiền