Tác động của thỏa thuận đình chiến thương mại Mỹ - Trung với châu Âu

Việc hai siêu cường thương lượng tạm dừng căng thẳng thương mại giúp giảm áp lực nguyên liệu cho EU, nhưng cũng khiến Brussels lo ngại bị biến thành “người ngoài cuộc” trong trật tự mới. Ảnh: THX/TTXVN

Theo Politico châu Âu ngày 31/10, mặc dù sự hòa hoãn này tạm dừng việc kiểm soát xuất khẩu đối với nam châm đất hiếm và các nguyên liệu thô quan trọng khác trong vòng 12 tháng, song các thách thức chiến lược và bất đồng kéo dài giữa châu Âu và Bắc Kinh vẫn rất khó giải quyết.

Lợi ích ngắn hạn và mối lo chiến lược bị gạt bỏ

Sự đồng thuận giữa Mỹ và Trung Quốc về việc giảm leo thang căng thẳng thương mại, bao gồm việc tạm dừng kiểm soát xuất khẩu nguyên liệu thô, được xem là tin tốt ngay lập tức cho các công ty châu Âu, vốn đang bị cuốn vào cuộc chiến này. Theo tài liệu, Trung Quốc hiện chiếm 98% lượng nam châm vĩnh cửu đất hiếm của EU. Việc Trung Quốc áp đặt hạn ngạch xuất khẩu các nguyên liệu thô và vi mạch gần đây đã tác động tiêu cực ngay lập tức đến ngành công nghiệp châu Âu, đặc biệt là các nhà sản xuất ô tô.

Việc tạm dừng kiểm soát xuất khẩu trong một năm đã cho EU thêm thời gian để đưa kế hoạch đa dạng hóa chuỗi cung ứng của mình vào hành động, tận dụng các liên minh như tại G7 với Canada, Vương quốc Anh, Italy, Pháp và Đức nhằm thoát khỏi sự kìm kẹp của Trung Quốc.

Tuy nhiên, nhà phân tích cấp cao Jeremy Chan từ Eurasia Group cảnh báo rằng sự tan băng giữa hai cường quốc có nguy cơ làm cho lợi ích của châu Âu bị gạt sang một bên. Ông Chan nói với Politico: "EU chỉ là yếu tố thứ yếu, có thể là yếu tố thứ ba hoặc không được cả Washington và Bắc Kinh xem xét trong các cuộc đàm phán này". Điều này cho thấy, theo nhận định của Ignacio Garcia Bercero, cựu giám đốc bộ phận thương mại của Ủy ban châu Âu, EU cần xây dựng kênh đối thoại riêng với Trung Quốc thay vì chỉ ngồi chờ xem diễn biến.

Bế tắc về Ukraine và sự chia rẽ nội bộ EU

Bên cạnh thương mại, vấn đề xung đột Ukraine là ưu tiên chính trị hàng đầu của EU, nhưng lại là điểm bế tắc khó giải quyết trong quan hệ với Bắc Kinh. Brussels đã cố gắng thuyết phục Bắc Kinh ngừng ủng hộ Nga, vốn đang thúc đẩy nền kinh tế Nga thông qua đầu tư và mua dầu mỏ, nhưng chưa đạt được thành công đáng kể.

Theo sự thúc giục của Nhà Trắng, EU đã đưa các ngân hàng và nhà máy lọc dầu Trung Quốc vào hai vòng trừng phạt mới nhất nhắm vào Nga. Điều này gây ra phản ứng giận dữ từ các quan chức Trung Quốc. Thủ tướng Lý Cường đã gọi các lệnh trừng phạt này là "không thể chấp nhận được" trong cuộc gặp với Chủ tịch Hội đồng Châu Âu Antonio Costa tại châu Á. Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cũng chỉ trích sự ủng hộ của Bắc Kinh dành cho Moskva, cho rằng điều này có "tác động trực tiếp và nguy hiểm đến an ninh Châu Âu".

Một mối lo khác là tính không ràng buộc của thỏa thuận Trump-Tập. Alexander Gabuev, giám đốc Trung tâm Carnegie Nga-Á Âu, nhận định: "Miễn là chúng ta chưa thấy bất kỳ chi tiết nào được thống nhất và đưa lên giấy tờ thì sẽ còn nhiều chỗ cho cả hai bên thoái lui và áp dụng nhiều điều kiện khác nhau, vì vậy tôi không nghĩ rằng vấn đề này thực sự đã được giải quyết".

Ngoài ra, sự chia rẽ giữa các nước thành viên EU về cách đối phó với sức mạnh của Trung Quốc cũng khiến việc thống nhất quan điểm trở nên khó khăn. Ví dụ, trong vấn đề áp thuế lên xe điện sản xuất tại Trung Quốc, Đức đã đưa ra lời kêu gọi vào phút chót để ngừng áp thuế, cho thấy mức độ ảnh hưởng kinh tế của Trung Quốc đối với các nước thành viên.

Hà Lan cũng là thành viên mới nhất bất đồng quan điểm sau khi chính quyền nước này nắm quyền kiểm soát nhà sản xuất chip Nexperia, khiến Bắc Kinh đáp trả bằng cách kiểm soát xuất khẩu chip của Nexperia. Tình trạng thiếu hụt này có thể làm tê liệt các dây chuyền sản xuất trên khắp châu Âu chỉ trong vòng chưa đầy một tuần, làm nổi bật sự phụ thuộc kinh tế của châu Âu vào Trung Quốc.

Thay đổi chiến lược ngoại giao của EU

Ngay từ đầu, Tổng thống Trump đã định hình chuyến công du của mình tới châu Á như một hội nghị thượng đỉnh “G2”, làm dấy lên lo ngại rằng thỏa thuận này sẽ gạt các quốc gia khác sang một bên. David Taylor, giám đốc chính sách và chương trình tại Asia House, cho biết "các ưu tiên thương mại của Anh và châu Âu có thể bị bỏ qua hoặc bị đánh đổi mà không có sự tham vấn".

Nhận thấy ảnh hưởng của mình đang suy giảm, EU đang tìm cách củng cố mối quan hệ thương mại ở những nơi khác. Bộ trưởng Thương mại Maroš Šefčovič sẽ đến Australia để chủ trì cuộc đối thoại khai mạc giữa EU và 12 thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ Xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) nhằm làm sâu sắc hơn mối quan hệ kinh tế và chính trị với các quốc gia mong muốn duy trì các quy tắc thương mại toàn cầu.

Tóm lại, thỏa thuận đình chiến thương mại Mỹ-Trung mang lại cho châu Âu thời gian để định hình lại chiến lược thương mại và nguyên liệu thô, nhưng cũng đặt ra thách thức lớn về khả năng duy trì ưu tiên chính trị (Ukraine) và giải quyết sự chia rẽ nội bộ về cách đối phó với Bắc Kinh.

Vũ Thanh/Báo Tin tức và Dân tộc