Mỹ - Hàn củng cố liên minh qua các thỏa thuận

Thỏa thuận trên được công bố sau cuộc gặp giữa lãnh đạo hai nước bên lề hội nghị thượng đỉnh của Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) ở Hàn Quốc. Đây là hội nghị thượng đỉnh song phương Mỹ - Hàn thứ hai chỉ trong vòng hơn hai tháng, tiếp nối cuộc gặp tại Nhà Trắng hồi cuối tháng 8.

Chi tiết của thỏa thuận thương mại Mỹ - Hàn

Việc đạt thỏa thuận này kết thúc những tháng đàm phán căng thẳng giữa Mỹ và Hàn Quốc sau khi hai quốc gia đồng minh thân cận này đạt được một thỏa thuận khung vào tháng 7. Seoul đã từng từ chối yêu cầu của Washington về các khoản đầu tư bằng tiền mặt giải ngân ngay lập tức, ngay cả sau khi Mỹ và Nhật Bản đạt thỏa thuận thương mại chi tiết vào tháng 9.

“Chúng tôi đã có một cuộc gặp rất tuyệt vời với Hàn Quốc. Tôi cho rằng trong cuộc gặp này, nhiều vấn đề quan trọng đã được thống nhất và chúng tôi đã hoàn tất một thỏa thuận thương mại. Hai bên cũng thảo luận thêm về một số vấn đề liên quan đến an ninh quốc gia và nhiều nội dung quan trọng khác đã đạt được kết luận. Trước đó, chúng tôi cũng có một cuộc gặp rất tốt đẹp tại Nhật Bản và đã hoàn tất một thỏa thuận thương mại quy mô lớn.”

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Ông Kim Yong-beom, quan chức phụ trách chính sách của Tổng thống Lee Jae-myung, cho biết Hàn Quốc đã đồng ý đầu tư 200 tỷ USD vào Mỹ dưới dạng tiền mặt, với mức đầu tư hàng năm giới hạn ở mức 20 tỷ USD và lợi nhuận sẽ được chia sẻ giữa hai quốc gia cho đến khi số vốn đầu tư ban đầu được thu hồi. 150 tỷ USD còn lại sẽ được tính vào một thỏa thuận đối tác đóng tàu giữa hai nước.

"Thông qua thỏa thuận này, chúng tôi kỳ vọng sẽ cải thiện điều kiện cho các công ty Hàn Quốc thâm nhập thị trường Mỹ và đảm bảo môi trường xuất khẩu thuận lợi hơn so với các quốc gia khác. Chúng tôi cũng dự đoán rằng việc làm rõ phạm vi và thời điểm cụ thể của việc giảm thuế quan sẽ làm giảm đáng kể sự bất ổn của thị trường."

Ông Kim Yong-beom, Chánh thư ký về chính sách thuộc Phủ Tổng thống Hàn Quốc

Bộ trưởng Bộ Thương mại Mỹ Howard Lutnick sẽ đứng đầu một ủy ban để đánh giá các dự án đầu tư của Hàn Quốc, và thỏa thuận này vẫn cần được Quốc hội Hàn Quốc phê chuẩn. Tuy nhiên, đảng cầm quyền của Tổng thống Lee đang nắm đa số ghế tại Quốc hội.

Cho tới gần đây, giới chức Hàn Quốc vẫn lập luận rằng nước này của họ không ở vị thế phù hợp để ký với Mỹ một thỏa thuận thương mại tương tự như thỏa thuận Mỹ - Nhật, vì nước này có dự trữ ngoại tệ ít hơn và không có thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với Mỹ.

Sau khi thỏa thuận được công bố, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) Rhee Chang-yong cho rằng các khoản đầu tư hàng năm từ 15 tỷ đến 20 tỷ USD vào Mỹ sẽ không gây biến động tỷ giá đồng won.

Việc được Mỹ giảm thuế quan sẽ giúp ngành công nghiệp ô tô Hàn Quốc cải thiện năng lực cạnh tranh với các đối thủ Nhật Bản, quốc gia cũng đang chịu mức thuế quan 15% khi xuất khẩu hàng hóa sang Mỹ.

Ngoài ra, theo thỏa thuận này, Mỹ cũng đồng ý đảm bảo rằng bất kỳ thuế quan nào đối với con chip cũng sẽ không gây bất lợi cho xuất khẩu chip của Hàn Quốc so với chip từ Đài Loan - Trung Quốc.

Chính giới Hàn Quốc đang đưa ra đánh giá trái chiều về việc Hàn Quốc và Mỹ công bố hoàn tất thỏa thuận thuế quan ngày 29/10.

Đảng cầm quyền Dân chủ đồng hành hoan nghênh việc hai nước đạt được thỏa thuận, đánh giá đây là một kết quả hết sức tốt đẹp, Chính phủ đã xoay chuyển khủng hoảng thành cơ hội, đạt được một thành tựu đàm phán ngoại giao mẫu mực.

Đại diện đảng này tại Quốc hội Kim Byung-kee đánh giá đây là kết quả nhờ quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng trong thời gian dài của Chính phủ. Thỏa thuận đạt được lần này đã bảo vệ tính ổn định của thị trường ngoại hối trong nước cũng như năng lực cạnh tranh xuất khẩu của Hàn Quốc. Ngoài ra, thỏa thuận còn tạo điều kiện cạnh tranh công bằng cho các ngành công nghiệp chủ lực như ô tô và chíp bán dẫn của Hàn Quốc. Đảng cầm quyền nhấn mạnh việc Mỹ nhất trí hạ thuế với mặt hàng phụ tùng ô tô của Hàn Quốc xuống còn 15% là thành tựu rất lớn. Ngoài ra, với việc Mỹ chấp thuận cho phép Hàn Quốc đóng tàu ngầm hạt nhân, một mong muốn bấy lâu nay của Seoul, Chính phủ đã đảm bảo được cả lợi ích kinh tế và an ninh.

Trong khi đó, đảng đối lập Sức mạnh quốc dân một mặt đánh giá thỏa thuận lần này đã giải tỏa được bất ổn, nhưng mặt khác cũng bày tỏ lo ngại về gánh nặng kinh tế. Đặc biệt, khoản đầu tư 200 tỷ USD bằng tiền mặt mà Chính phủ công bố đạt thỏa thuận với phía Mỹ là cao gấp 10 lần con số công bố hồi tháng 7.

Đại diện đảng Sức mạnh quốc dân Song Eon-seok chỉ ra rằng Chính phủ đã mắc sai lầm ngay từ đầu khi cam kết đầu tư 350 tỷ USD vào Mỹ, một gánh nặng quá lớn so với quy mô kinh tế của Hàn Quốc. Ngoài ra, ông Song cho rằng tỷ lệ chia lợi nhuận 5:5 rốt cuộc là kết quả thỏa thuận theo đúng mong muốn của Mỹ. Đảng đối lập yêu cầu Chính phủ làm rõ toàn bộ nội dung thỏa thuận, bởi Washington lại đang dưa ra lập trường khác với nội dung mà phía Chính phủ công bố.

Đảng Đổi mới Tổ quốc thì ca ngợi nhờ năng lực lãnh đạo của Tổng thống Lee Jae-myung mà Hàn Quốc đã vượt qua yêu cầu đầu tư bất công bằng của Mỹ. Đảng Cải cách mới thì lấy làm tiếc, cho rằng nếu Hàn Quốc đạt được thỏa thuận sớm hơn Nhật Bản thì đã giành được vị thế thuận lợi hơn.

Thống đốc Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc (BOK) Rhee Chang-yong bày tỏ hoan nghênh thỏa thuận thuế quan toàn diện vừa đạt được giữa Hàn Quốc và Mỹ, cho rằng các cuộc đàm phán “đã diễn ra rất suôn sẻ”.

Ông Rhee nói trước các nghị sĩ trong phiên điều trần của Quốc hội rằng việc đạt được giới hạn đầu tư 20 tỷ USD/năm là “một kết quả may mắn”.

Trước đó, Thống đốc BOK cho biết Ngân hàng Trung ương đã thông báo với chính phủ rằng lượng ngoại tệ có thể huy động mà không ảnh hưởng đến thị trường nằm trong khoảng 15 – 20 tỷ USD.

Mỹ - Hàn thúc đẩy hợp tác hạt nhân và công nghệ

Ngày 30/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết ông đã phê duyệt cho Hàn Quốc đóng tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân, đồng thời khẳng định liên minh quân sự Mỹ - Hàn "vững mạnh hơn bao giờ hết." Ông Trump đăng thông báo trên qua mạng xã hội "Truth Social" một ngày sau cuộc hội đàm với Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae Myung, trong đó hai nhà lãnh đạo nhất trí về sự cần thiết để Seoul bảo đảm nhiên liệu cho các tàu ngầm hạt nhân.

Trong cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump diễn ra tại Gyeongju, Tổng thống Lee Jae Myung đề nghị Mỹ cho phép Seoul tiếp cận nhiên liệu sử dụng cho tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân và thúc đẩy tham vấn sửa đổi Hiệp định hợp tác hạt nhân song phương. Hàn Quốc mong muốn được tăng quyền tái chế nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng và làm giàu urani để đáp ứng nhu cầu quốc phòng và năng lượng trong dài hạn.

Theo Tổng thống Lee Jae-myung, các tàu ngầm diesel - điện hiện nay của Hàn Quốc có thời gian hoạt động dưới nước hạn chế, ảnh hưởng đến khả năng giám sát và răn đe trước hoạt động tàu ngầm của các quốc gia khác trong khu vực.

"Nếu được phép cung cấp nhiên liệu, chúng tôi có thể chế tạo một số tàu ngầm được trang bị vũ khí thông thường bằng công nghệ của riêng mình để bảo vệ vùng biển xung quanh bán đảo Triều Tiên, từ đó giảm bớt gánh nặng cho lực lượng Mỹ."

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung

Hàn Quốc hiện sở hữu công nghệ đóng tàu tiên tiến, đủ khả năng chế tạo tàu ngầm diesel hiện đại, nhưng tham vọng phát triển tàu ngầm hạt nhân nhiều năm qua vẫn vấp phải rào cản do Washington từ chối cung cấp uranium làm giàu – nhiên liệu cần thiết cho lò phản ứng.

Cố vấn an ninh quốc gia Wi Sung-lac cho biết sau hội nghị rằng ông Trump “bày tỏ sự thấu hiểu” đối với nhu cầu của Hàn Quốc về tàu ngầm năng lượng hạt nhân, xét tới tình hình căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên.

Hiện tại, theo thỏa thuận hạt nhân giữa hai nước, Hàn Quốc chỉ được làm giàu urani dưới 20% với sự chấp thuận của Mỹ và bị cấm tái chế nhiên liệu đã qua sử dụng. Seoul nhiều năm qua tìm cách nới lỏng các hạn chế này để đáp ứng nhu cầu công nghệ quốc phòng và năng lượng.

Hiện nay, chỉ có 6 quốc gia đang vận hành tàu ngầm hạt nhân gồm Mỹ, Trung Quốc, Nga, Anh, Pháp và Ấn Độ. Australia đang phát triển loại tàu này trong khuôn khổ liên minh an ninh AUKUS với Mỹ và Anh, trong khi Nhật Bản cũng được cho là đang xem xét khả năng trang bị tàu ngầm chạy bằng năng lượng hạt nhân.

Tổng thống Lee Jae-myung đồng thời cam kết nâng chi tiêu quốc phòng, hiện đại hóa quân đội và phát triển công nghiệp quốc phòng, nhằm “nâng cao mạnh mẽ năng lực tự vệ” và hỗ trợ giảm chi phí đóng góp của Mỹ cho phòng thủ Hàn Quốc.

Ông tái khẳng định mục tiêu nâng cấp quan hệ đồng minh thành “liên minh chiến lược toàn diện, hướng tới tương lai,” trong đó lĩnh vực kinh tế-công nghệ là trụ cột then chốt.

Trong lĩnh vực công nghệ, hai bên đã ký Biên bản ghi nhớ về “Thỏa thuận Thịnh vượng Công nghệ” để mở rộng hợp tác đa hướng trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI), không gian, mạng di động thế hệ mới, công nghệ sinh học, đổi mới lượng tử và bảo đảm chuỗi cung ứng dược phẩm.

Hai bên nhất trí thúc đẩy môi trường chính sách ủng hộ đổi mới AI, xuất khẩu các cấu phần công nghệ AI đáng tin cậy và đẩy mạnh ứng dụng AI vào phát triển công nghiệp.

Thỏa thuận cũng gồm nội dung phối hợp thúc đẩy sáng kiến giáo dục - công nghệ dành cho trẻ em theo Chương trình “Fostering the Future Together” - do Đệ nhất Phu nhân Mỹ Melania Trump điều phối.

Trước đó, Tổng thống Lee Jae-myung cũng đã gặp Giám đốc điều hành OpenAI Sam Altman để thảo luận mở rộng hợp tác AI, trong bối cảnh Seoul đặt mục tiêu trở thành trung tâm AI của châu Á.

Phản ứng của thị trường trước thỏa thuận Mỹ - Hàn

Chỉ số chứng khoán chủ chốt của Hàn Quốc Kospi đã tăng 71% từ đầu năm và tiếp tục lập đỉnh lịch sử mới, nhờ tâm lý hứng khởi sau khi hiệp định thương mại giữa Mỹ và Hàn Quốc được công bố. Cổ phiếu các nhóm đóng tàu và ô tô tăng mạnh dẫn dắt đà tăng của thị trường.

Trong phiên giao dịch ngày 30/10, trên thị trường, cổ phiếu Hyundai Motor có lúc tăng hơn 12%, trước khi chốt phiên tăng 2,71%. Hanwha Ocean, một trong những tập đoàn đóng tàu lớn của Hàn Quốc, tăng 6,9%, trong khi Samsung Electronics và SK Hynix lần lượt tăng 3,6% và 1,8%.

Chuyên gia kinh tế Kathleen Oh của Morgan Stanley nhận định thỏa thuận giữa Mỹ và Hàn Quốc đã loại bỏ một rào cản lớn đối với nền kinh tế và thị trường tại Hàn Quốc. Mức thuế 15% giúp cải thiện năng lực cạnh tranh về giá của ô tô Hàn Quốc so với các hãng Nhật Bản và châu Âu.

Theo J.P. Morgan, chỉ số Kospi có thể vượt mốc 5.000 điểm trong vòng 12 tháng tới, thậm chí đạt 6.000 điểm trong kịch bản lạc quan, được dẫn dắt bởi nhóm chất bán dẫn, tài chính, quốc phòng và đóng tàu. Kết thúc phiên giao dịch ngày 30/10, Kospi tăng 0,14%, lên 4.086,89 điểm, ghi nhận một mức đóng cửa kỷ lục mới.

Tập đoàn Hyundai Motor Group ngay lập tức hoan nghênh thỏa thuận thương mại này, đồng thời cam kết tiếp tục nâng cao năng lực cạnh tranh.

Việc giảm thuế được kỳ vọng sẽ tạo sân chơi bình đẳng hơn cho các hãng xe Hàn Quốc tại thị trường Mỹ.

Trước đó, Mỹ đã giảm thuế ô tô xuống 15% đối với Nhật Bản và Liên minh châu Âu, trong khi xe Hàn Quốc vẫn chịu mức 25% suốt nhiều tháng, khiến giá xe Hàn kém cạnh tranh hơn.

Thỏa thuận mới về quỹ hợp tác đóng tàu trị giá 150 tỷ USD, theo đó kết hợp đầu tư trực tiếp của doanh nghiệp Hàn với bảo lãnh tín dụng từ chính phủ, được đánh giá là mang lại lợi thế cho Seoul, giúp các doanh nghiệp có quyền chủ động và linh hoạt hơn trong lựa chọn dự án đầu tư.

Trong khi đó, thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và Hàn Quốc có thể giáng một đòn mạnh lên đồng won khi dòng tiền bắt đầu chảy ra khỏi nước này để thực hiện các cam kết đầu tư tại Mỹ, dù thỏa thuận được kỳ vọng sẽ mang lại lợi ích cho chỉ số chứng khoán Kospi.

Giới phân tích cảnh báo, với một nền kinh tế phụ thuộc vào công nghệ và xuất khẩu như Hàn Quốc, dòng tiền chảy ra đều đặn có thể khiến thanh khoản trong nước bị thắt chặt, đặc biệt nếu xuất khẩu và tiêu dùng suy yếu.

Ông Moon Hong-cheol, chuyên gia kinh tế tại DB Securities, nhận định đây là một thỏa thuận tốt hơn kỳ vọng đối với Hàn Quốc, nhất là khi những bất định xung quanh nguồn vốn đầu tư đã được làm rõ. Tuy nhiên, việc dòng vốn chảy ra ổn định và kéo dài cần được tính đến, vì điều này sẽ hạn chế đà tăng ngắn hạn của đồng won.

Đồng won vốn được nhà chức trách Hàn Quốc theo dõi chặt chẽ - một phản xạ hình thành sau khủng hoảng tài chính châu Á năm 1997, khi đồng tiền này mất tới một nửa giá trị.

Kể từ năm ngoái, won là một trong những đồng tiền yếu nhất châu Á, do nhu cầu đầu tư vào cổ phiếu Mỹ của các nhà đầu tư cá nhân và Quỹ hưu trí quốc gia Hàn Quốc (NPS) ngày càng tăng, kéo tỷ giá giảm sâu so với USD. Khác với đồng đôla Hong Kong hay bảng Anh, phần lớn các ngân hàng nước ngoài phải giao dịch won thông qua hai công ty môi giới Hàn Quốc trong thị trường giao ngay.

Theo chuyên gia kinh tế Kim Jin-wook của Citigroup, trong vòng 6-12 tháng tới, đồng won có thể suy yếu xuống mức 1.450 won đổi 1 USD. Ông cho rằng tỷ lệ chuyển đổi ngoại tệ từ xuất khẩu sang won thấp hơn cùng việc lợi nhuận đầu tư ở nước ngoài không được chuyển về nước sẽ tạo áp lực giảm giá đối với đồng won trong những năm tới.

Dù có các cơ chế bảo vệ, giới chuyên gia nhận định áp lực giảm giá vẫn sẽ hiện hữu vì nhà đầu tư Hàn Quốc ngày càng mạnh tay mua tài sản Mỹ.

Quỹ hưu trí quốc gia NPS đã mua khoảng 27 tỷ USD chứng khoán nước ngoài trong tám tháng đầu năm nay – gấp đôi cùng kỳ năm ngoái, theo dữ liệu từ Ngân hàng Trung ương Hàn Quốc. Các nhà đầu tư cá nhân Hàn Quốc cũng tăng tốc mua tài sản bằng USD, với giá trị 36 tỷ USD tính đến tháng 9, cũng tăng gấp đôi so với năm trước.

Ông Min Kyong-won, chuyên gia kinh tế tại Woori Bank, nhận định khoảng 20 tỷ USD dòng ngoại tệ chảy ra mỗi năm, trong khi chi tiết về tài trợ và triển khai vẫn cần được xác nhận. Các doanh nghiệp đang hướng mạnh ra nước ngoài để đầu tư, và tất cả điều này sẽ gây áp lực lên đồng won.

Ngay sau khi thông báo về thỏa thuận Mỹ - Hàn được công bố, đồng won ban đầu tăng giá, nhưng sau đó đã giảm 0,5%, xuống còn 1.427,80 won đổi 1 USD.

Với thỏa thuận thương mại và hợp tác an ninh vừa đạt được, giới quan sát nhận định quan hệ Mỹ - Hàn bước sang giai đoạn mới, không chỉ củng cố liên minh quân sự mà còn mở rộng thành đối tác kinh tế - công nghệ chiến lược. Hàn Quốc cũng là chặng dừng chân cuối cùng trong chuyến công du châu Á của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong chuyến công du này, ông Trump mang theo tham vọng đạt được các thỏa thuận góp phần định hình lại kinh tế và an ninh toàn cầu, cũng như khắc sâu hình ảnh của cá nhân ông như một người thương thuyết và kiến tạo hòa bình.

Khuất Trang