Tác chiến điện tử kết hợp AI: Tương lai chiến tranh 'câm lặng'

Không còn là những vụ nổ rung chuyển bầu trời hay khói lửa mịt mù, chiến trường ngày nay chứng kiến sự trỗi dậy của những vũ khí vô hình như xung điện từ (EMP), sóng vi ba công suất cao (HPM), và đặc biệt là các hệ thống chiến tranh điện tử nhận thức kết hợp (CEW) được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI).

Những công nghệ này không chỉ có khả năng làm gián đoạn mà còn phá hủy vĩnh viễn các hệ thống điện tử đối phương, mở ra một tương lai chiến tranh mà sự tàn phá diễn ra trong thầm lặng nhưng hậu quả lại vô cùng nghiêm trọng.

“Kẻ săn mồi” thầm lặng

Các hệ thống tác chiến điện tử kiểu mới, như Leonidas do công ty Epirus phát triển, là minh chứng rõ ràng cho sức mạnh của công nghệ này.

Với khả năng phát ra chùm sóng vi ba rộng, Leonidas có thể vô hiệu hóa cả một dàn máy bay không người lái chỉ trong tích tắc, làm hỏng hoàn toàn hệ thống điện tử của chúng mà không cần đến đạn dược truyền thống.

Các hệ thống tác chiến điện tử mở ra kỷ nguyên tàn phá trong "câm lặng". Ảnh: Epirus

Điểm đáng lo ngại hơn cả là tính “tái sử dụng” của HPM, khiến nó trở thành một lựa chọn kinh tế và hiệu quả hơn nhiều so với vũ khí vật lý, đồng thời giảm thiểu rủi ro cho lực lượng triển khai.

Tuy nhiên, sự nguy hiểm không dừng lại ở đó. Một cuộc tấn công EMP được triển khai đúng cách tại một thành phố lớn hoặc gần căn cứ quân sự có thể làm tê liệt hoàn toàn cơ sở hạ tầng quan trọng, từ mạng lưới liên lạc, hệ thống giao thông cho đến các phương tiện phòng thủ mà không để lại bất kỳ dấu vết vật lý nào để truy tìm thủ phạm.

Khả năng ngụy trang của các hệ thống này càng làm gia tăng mối đe dọa. Tháng 2/2025, Anh tiết lộ đã chuyển giao hệ thống tên lửa Gravehawk cho Ukraine bằng cách giấu trong container vận chuyển tiêu chuẩn.

Các vũ khí EMP hay HPM như Leonidas hoàn toàn có thể được ẩn trong xe tải giao hàng hoặc tàu hàng dân sự, biến chúng thành những “kẻ săn mồi” thầm lặng.

Điều này không chỉ đe dọa các lực lượng quân sự mà còn mở ra viễn cảnh đáng sợ khi công nghệ này rơi vào tay các nhóm phiến quân hoặc khủng bố.

Báo cáo của Bộ An ninh Nội địa Mỹ năm 2022 đã cảnh báo rằng các tổ chức, cá nhân khủng bố có thể dễ dàng tiếp cận các công nghệ EMP có sẵn trên thị trường, biến chúng thành vũ khí gây rối loạn quy mô lớn với mức độ chuyên môn tối thiểu.

“Cộng sinh” giữa con người và máy tính

Các chuyên gia quân sự nhận thức rõ tiềm năng lẫn mối nguy từ cuộc cách mạng tác chiến điện tử này. Đại tá Drew Cukor, sĩ quan tình báo thủy quân lục chiến Mỹ, từng nhấn mạnh trong báo cáo năm 2017 của Dự án Maven rằng: “Con người và máy tính sẽ làm việc cộng sinh để tăng khả năng của các hệ thống vũ khí trong việc phát hiện các vật thể”.

Tháng 11/2024, tại Diễn đàn tương lai sức mạnh không quân, đại tá Larry Fenner Jr. nhận định sức mạnh điện toán hiện nay sẽ là yếu tố “thay đổi cuộc chơi”, làm nền tảng cho việc sử dụng AI và máy học để tự động phát hiện những tín hiệu bất thường, chẳng hạn như dấu hiệu của cuộc tấn công EMP hay HPM.

David Brown, trưởng nhóm dự án tại Viện Nghiên cứu Tây Nam, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của CEW trong việc cung cấp “độ tin cậy của con người, nhưng với độ chính xác cao hơn và thời gian phản ứng nhanh hơn”.

Hợp đồng trị giá 6,4 triệu USD mà Không quân Mỹ trao cho nhóm của ông vào tháng 4/2024 là bước đi nhằm hiện thực hóa mục tiêu này.

Thế Vinh