Sửa đổi Luật các Tổ chức tín dụng hướng đến khung pháp lý đồng bộ, tăng hiệu quả xử lý nợ xấu

Đây là bước đi quan trọng trong việc thể chế hóa các quy định đã được áp dụng theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng, đồng thời giải quyết những điểm nghẽn về thể chế nhằm thúc đẩy xử lý nợ xấu, tăng tính an toàn và lành mạnh cho hệ thống ngân hàng, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021–2025.

Cần thiết luật hóa các quy định của Nghị quyết 42

Theo Ngân hàng Nhà nước, việc sửa đổi, bổ sung Luật các Tổ chức tín dụng xuất phát từ yêu cầu cấp thiết cả về chính trị, pháp lý và thực tiễn. Trước hết, đây là bước hiện thực hóa các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về hoàn thiện thể chế kinh tế, xử lý nợ xấu và tái cơ cấu hệ thống Tổ chức tín dụng. Đặc biệt, các văn kiện như Nghị quyết số 05-NQ/TW ngày 01/11/2016, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng, Kết luận số 19-KL/TW ngày 14/10/2021 của Bộ Chính trị, Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 của Ban chấp hành Trung ương đều đặt trọng tâm vào việc hoàn thiện khung khổ pháp lý trong lĩnh vực ngân hàng, trong đó có xử lý dứt điểm nợ xấu, thúc đẩy nguồn vốn phục vụ nền kinh tế.

Nghị quyết số 42 quy định thí điểm xử lý nợ xấu trong thời gian thực thi đã cho thấy nhiều kết quả tích cực. Tuy nhiên, một số nội dung quan trọng vẫn chưa được luật hóa, dẫn đến khó khăn trong quá trình thực thi, đặc biệt trong việc xử lý tài sản bảo đảm, thu giữ tài sản và thu hồi nợ. Việc đưa các quy định này vào Luật sẽ đảm bảo tính ổn định, lâu dài và đồng bộ của khung pháp lý, tránh tình trạng phụ thuộc vào các cơ chế tạm thời.

Ngân hàng Nhà nước cũng chỉ ra, trong bối cảnh hiện nay, tỷ lệ nợ xấu có xu hướng tăng, gây áp lực lên hệ thống Tổ chức tín dụng. Nguyên nhân xuất phát từ nhiều yếu tố: kinh tế toàn cầu bất ổn, thị trường bất động sản và trái phiếu doanh nghiệp phục hồi chậm, năng lực quản trị của một số ngân hàng còn hạn chế, thị trường mua bán nợ chưa phát triển đúng kỳ vọng. Các tổ chức mua bán nợ cũng gặp vướng mắc khi thực thi quyền xử lý tài sản bảo đảm do thiếu cơ chế pháp lý rõ ràng và đồng bộ.

Trong khi đó, Chính phủ đã xác định năm 2025 là năm “tăng tốc, bứt phá” với mục tiêu tăng trưởng GDP trên 8%. Điều này đòi hỏi phải khơi thông mạnh mẽ các dòng vốn trong nền kinh tế. Để làm được điều đó, cần thiết lập một khung pháp lý hiệu quả hơn nhằm xử lý nhanh và dứt điểm nợ xấu, tạo điều kiện cho tín dụng tiếp cận doanh nghiệp và người dân một cách hợp lý.

Kỳ vọng vào hành lang pháp lý vững chắc hơn

Ngân hàng Nhà nước cho biết, dự án Luật lần này tiếp tục luật hóa các quy định tại Nghị quyết số 42 đã phát huy tốt hiệu quả trong thực tiễn, bao gồm: luật hóa quy định về quyền thu giữ tài sản bảo đảm; luật hóa quy định về kê biên tài sản bảo đảm của bên phải thi hành án; luật hóa quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là vật chứng trong vụ án hình sự và bổ sung quy định về hoàn trả tài sản bảo đảm là tang vật, phương tiện vi phạm hành chính. Việc luật hóa các quy định này được thực hiện dưới hình thức Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các Tổ chức tín dụng.

Một điểm nổi bật trong Dự thảo là việc sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền quyết định việc cho vay đặc biệt với lãi suất 0%/năm, không có tài sản bảo đảm đảm bảo việc tổ chức thực hiện kịp thời, chặt chẽ, hiệu quả, khả thi, an ninh, an toàn hệ thống các tổ chức tín dụng, không để xảy ra tiêu cực, thất thoát, lãng phí và vi phạm pháp luật.

Việc phân cấp này giúp rút ngắn thời gian xử lý, phù hợp với tinh thần tăng cường vai trò, trách nhiệm của từng cơ quan trong hệ thống hành pháp, đồng thời bảo đảm tính linh hoạt, kịp thời và khả thi trong công tác hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn thanh khoản hoặc cần can thiệp khẩn cấp để bảo vệ hệ thống.

Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, việc sửa đổi, bổ sung các điều khoản trong Luật các Tổ chức tín dụng phải đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan; cân bằng quyền lợi giữa các bên trong quan hệ tín dụng; phù hợp với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và các thỏa thuận, cam kết của Việt Nam; đảm bảo mục tiêu hội nhập quốc tế, phù hợp với xu hướng phát triển.

Việc luật hóa các quy định quan trọng trong xử lý nợ xấu và phân cấp thẩm quyền cho vay đặc biệt được kỳ vọng không chỉ giúp ngành ngân hàng vận hành hiệu quả hơn mà còn đóng vai trò then chốt trong việc bảo vệ hệ thống tài chính quốc gia trước các rủi ro tiềm ẩn. Đây cũng là bước đệm quan trọng để củng cố niềm tin của nhà đầu tư, tổ chức quốc tế và các chủ thể trong nền kinh tế về năng lực điều hành và tính ổn định của hệ thống ngân hàng Việt Nam.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các Tổ chức tín dụng dự kiến sẽ được báo cáo Quốc hội trong tuần tới tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV. Nếu được thông qua, luật này kỳ vọng sẽ tạo nên hành lang pháp lý minh bạch, đồng bộ và hiệu quả hơn cho công tác xử lý nợ xấu cũng như hoạt động của toàn hệ thống ngân hàng trong bối cảnh nhiều biến động hiện nay.

Lê Phương (TTXVN)