Sự trỗi dậy của fintech định hình tương lai tài chính ASEAN

Mỗi quan hệ bổ sung giữa fintech và ngân hàng truyền thống

Bất chấp những biến động trong nguồn vốn toàn cầu, ASEAN vẫn cho thấy khả năng chống chịu đáng kể. Năm 2024, nguồn vốn fintech trong khu vực chỉ giảm dưới 1%, trong khi trên toàn cầu sụt giảm tới 28%. Singapore, Thái Lan và Indonesia dẫn đầu xu hướng này, chiếm hơn 76% tổng vốn đầu tư fintech trong khu vực. Việc hiểu rõ mối quan hệ bổ sung cho nhau giữa fintech và ngân hàng truyền thống sẽ là chìa khóa để định hướng tương lai tài chính của ASEAN.

Fintech bao gồm nhiều đổi mới công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả của các dịch vụ tài chính, từ thanh toán điện tử, cho vay ngang hàng đến các công cụ đánh giá tín dụng dựa trên trí tuệ nhân tạo hay tạo ra tài sản kỹ thuật số như tiền điện tử... Nhờ ứng dụng dữ liệu lớn và AI, các công ty fintech có thể cung cấp các giải pháp tài chính nhanh chóng và phù hợp hơn so với các ngân hàng truyền thống, vốn vẫn dựa vào các mô hình chấm điểm tín dụng tiêu chuẩn với quy trình phê duyệt chậm hơn.

Vai trò của fintech trong tài trợ cho doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME)

Một trong những động lực chính giúp fintech phát triển tại ASEAN là khả năng hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME). Nhiều SME gặp khó khăn trong việc tiếp cận vốn vay từ ngân hàng do quy trình xét duyệt phức tạp và yêu cầu khắt khe. Các công ty fintech đã trở thành giải pháp thay thế hiệu quả, cung cấp các khoản vay nhanh chóng và linh hoạt.

Chẳng hạn, Funding Societies, nền tảng cho vay ngang hàng lớn nhất Đông Nam Á, đã giải ngân hơn 4,38 tỷ USD cho hơn 100.000 SME tại Singapore, Indonesia, Malaysia, Thái Lan và Việt Nam. Đáng chú ý, 95% khoản vay SME được xử lý trong vòng chưa đầy 5 ngày-một tốc độ mà các ngân hàng truyền thống khó có thể cạnh tranh.

Trong đại dịch Covid-19, fintech đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp tài chính cho các doanh nghiệp siêu nhỏ và SME. Tại Indonesia, mô hình cho vay ngang hàng (là mô hình kinh doanh dịch vụ tài chính dựa trên nền tảng công nghệ số kết nối trực tiếp giữa người vay với người cho vay) giúp nhiều SME phát triển đủ lớn để đủ điều kiện vay vốn ngân hàng. Tuy nhiên, sự bùng nổ của ngành này cũng khiến Cơ quan Dịch vụ tài chính Indonesia (OJK) phải áp đặt các quy định kiểm soát chặt chẽ hơn từ năm 2024.

Ở những nơi khác, chính phủ trên khắp khu vực đã phản ứng bằng cách tích cực thúc đẩy thanh toán kỹ thuật số. Tại Philippines, lộ trình chuyển đổi thanh toán kỹ thuật số được triển khai với mục tiêu 50% giao dịch bán lẻ trở thành giao dịch điện tử vào năm 2023-mục tiêu này đã được hoàn thành vào năm 2024.

So với các nền kinh tế phát triển lớn, tăng trưởng tín dụng fintech ở khu vực ASEAN vẫn còn ở mức thấp. Do đó, có rất ít nghiên cứu thực nghiệm về mối quan hệ giữa fintech và hoạt động cho vay của ngân hàng cũng như tác động của nó đến tăng trưởng kinh tế.

Một nghiên cứu năm 2024 đã xem xét cách thức hai hình thức cho vay này có thể bổ trợ lẫn nhau để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kết quả cho thấy, khi tỷ lệ cho vay ngân hàng vượt qua một ngưỡng nhất định, tín dụng fintech đóng vai trò ngày càng quan trọng trong việc định hình tăng trưởng kinh tế. Điều này gợi ý rằng ở những quốc gia có tỷ lệ cho vay ngân hàng cao, nếu tín dụng fintech phát triển mạnh, tăng trưởng GDP bình quân đầu người có thể cao hơn.

Củng cố hệ sinh thái fintech của ASEAN

Để duy trì đà tăng trưởng của fintech, ASEAN cần cải thiện các khung pháp lý và khuyến khích sự hợp tác chặt chẽ hơn giữa ngân hàng và các công ty fintech. Mạng lưới đổi mới tài chính ASEAN (AFIN), được Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thành lập năm 2018, Hiệp hội Ngân hàng ASEAN và Cơ quan Tiền tệ Singapore, đang thúc đẩy đổi mới fintech thông qua các cơ chế hợp tác khu vực. Các khu thử nghiệm pháp lý (regulatory sandbox) giúp fintech thử nghiệm các sản phẩm tài chính mới trong môi trường kiểm soát, tạo điều kiện tích hợp công nghệ an toàn vào hệ thống tài chính.

Singapore hiện là quốc gia dẫn đầu khu vực về fintech nhờ hạ tầng ngân hàng tiên tiến và môi trường pháp lý hỗ trợ mạnh mẽ. Thái Lan, Malaysia và Việt Nam cũng đang nổi lên như các trung tâm fintech tiềm năng, trong khi Indonesia và Philippines vẫn đối mặt với thách thức về cơ chế chính sách và hạ tầng số. Việc tăng cường tham gia vào AFIN sẽ giúp thu hẹp khoảng cách này, đồng thời thúc đẩy hợp tác giữa các tổ chức tài chính và các công ty dịch vụ fintech theo thời gian thực.

Fintech đang định hình tương lai tài chính ASEAN bằng cách cung cấp các giải pháp sáng tạo, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao khả năng tiếp cận tài chính. Khi các công ty fintech và ngân hàng truyền thống hợp tác chặt chẽ hơn, các nước ASEAN cần tăng cường các khung pháp lý và đẩy mạnh tích hợp tài chính kỹ thuật số. Hợp tác khu vực thông qua AFIN sẽ là chìa khóa giúp phát huy tối đa tiềm năng của fintech, thúc đẩy thương mại, cải thiện thanh toán xuyên biên giới và thúc đẩy sự phát triển kinh tế toàn diện trong khu vực.

Linh Anh (Theo EAF)