Sự thật trẻ òa khóc khi thấy người lạ 'dữ vía'

Trong suy nghĩ của nhiều người, trẻ sơ sinh ngây thơ và có vẻ như chưa cảm nhận được nhiều về thế giới xung quanh. Thế nhưng, thực tế lại cho thấy, ngay từ khi còn trong bụng mẹ, bé đã bắt đầu nhạy cảm với môi trường bên ngoài. Đặc biệt, khả năng “nhận biết người lạ” là một phản xạ gần như bẩm sinh. Vì vậy, không hiếm những em bé chỉ tỏ ra dễ chịu khi ở gần người quen và sẽ bật khóc nếu đối diện với một khuôn mặt lạ.

Trẻ khóc khi nhìn thấy người lạ không phải là do "xui xẻo" hay bất kỳ hiện tượng siêu nhiên nào mà dựa trên nhận thức bản năng, sự phát triển tâm lý và phản ứng sinh lý.

Ảnh minh họa/Nguồn: Internet

Nhận biết người lạ, người quen

Nếu bé đột nhiên bật khóc khi gặp người khác, rất có thể trẻ đang trải qua giai đoạn phát triển tâm lý gọi là “lo lắng khi gặp người lạ”.

Giai đoạn này thường xuất hiện rõ nhất trong khoảng từ 5 đến 10 tháng tuổi, khi trẻ bắt đầu ý thức rõ hơn về môi trường xung quanh. Lúc này, bé sẽ cảm thấy an toàn khi ở bên người quen nhưng dè chừng, thậm chí sợ hãi trước những khuôn mặt xa lạ. Tuy nhiên, đến khi 2–3 tuổi, nhiều bé có thể lại trở nên phụ thuộc vào cha mẹ nhiều hơn và tiếp tục từ chối tiếp xúc với người ngoài.

Ở góc độ tâm lý học, lo lắng khi gặp người lạ là một dấu hiệu tích cực cho thấy trẻ đang phát triển tốt về trí nhớ, nhận thức về bản thân và môi trường, đồng thời kích hoạt cơ chế tự bảo vệ tự nhiên.

Tuy nhiên, nếu cha mẹ không xử lý tình huống đúng cách và thường xuyên ép trẻ phải tiếp xúc gần trong giai đoạn sợ người lạ, điều này dễ khiến trẻ trở nên nhút nhát và kém an toàn hơn.

Tốt nhất, cha mẹ có thể đưa bé đến các công viên, trung tâm vui chơi nhằm tạo cơ hội cho trẻ gặp trẻ khác, dần thích nghi với người lạ trong môi trường an toàn. Đừng ép trẻ phải đến gần người mà con từ chối, chẳng hạn như ép trẻ vào vòng tay của người khác vì sẽ làm tăng sự phản kháng.

Khuyến khích các thành viên trong gia đình cùng chăm sóc trẻ, tránh để bé chỉ bám víu vào một người duy nhất. Nếu người thân hoặc bạn bè đến chơi mà trẻ tỏ ra dè chừng, hãy hướng dẫn họ tiếp cận bé một cách nhẹ nhàng, thông qua món đồ chơi, đồ ăn mà bé yêu thích để tạo cảm giác gần gũi hơn.

Trẻ sơ sinh có "tiêu chuẩn thẩm mỹ" riêng

Đừng vội nghĩ trẻ nhỏ không biết gì bởi ngay từ rất sớm, các bé đã có những cảm nhận và sở thích riêng. Khi nhìn thấy những khuôn mặt dễ mến, thân thiện, vui vẻ, trẻ sẽ cười đùa. Ngược lại, nếu nhìn thấy những khuôn mặt xa lạ hoặc không quen thuộc, trẻ sẽ xem xét họ có an toàn hay không. Đặc biệt, nếu đó là người có ngoại hình dữ tợn, trẻ sẽ sợ hãi òa khóc.

Điều này cho thấy rằng mặc dù trẻ sơ sinh chưa thể nói nhưng cảm nhận được sự hấp dẫn của các đặc điểm trên khuôn mặt và sở thích thẩm mỹ của trẻ rất phù hợp với sở thích của người lớn. Nói cách khác, ngay cả khi trẻ không thể diễn đạt bản thân, vẫn biết mình đang tìm kiếm điều gì.

Do đó, người mẹ nên chú ý tới khi đưa con ra ngoài, tiếp xúc với nhiều người. Khi trẻ còn quá nhỏ, tốt nhất không nên để người lạ bế hoặc ôm hôn, điều này rất nguy hiểm cho sức khỏe của trẻ. Trong trường hợp trẻ lớn hơn, khoảng từ 3 tuổi trở đi, cha mẹ nên đưa con ra ngoài thường xuyên để trẻ có thể dạn dĩ, tự tin giao tiếp với mọi người.

Ảnh minh họa/Nguồn: Pexels

Mùi khác lạ

Thực tế, khứu giác của trẻ sơ sinh nhạy hơn người lớn gấp 10 lần không. Ngay sau khi chào đời, trẻ dễ dàng phân biệt được mùi của mẹ.

Các nhà nghiên cứu người Anh đã từng tiến hành một thí nghiệm: Họ đặt áo của mẹ và những người phụ nữ khác ở bên trái và bên phải em bé. Kết quả cho thấy, đến ngày thứ sáu, hầu hết trẻ sơ sinh có xu hướng quay đầu về phía mẹ, điều này cho thấy mùi là một "tín hiệu an toàn" rất quan trọng đối với trẻ sơ sinh.

Nếu trẻ ngửi thấy mùi khói, rượu, mồ hôi, nước hoa hoặc mùi cơ thể sẽ cực kỳ nhạy cảm, thậm chí theo bản năng cảm thấy bị từ chối, sợ hãi hoặc khóc.

Quá nhiều người

Phần lớn trẻ nhỏ quen với môi trường yên tĩnh ở nhà, ít tiếp xúc với người lạ. Việc đột ngột được đưa ra ngoài, đặc biệt là đến những nơi đông người, không chỉ khiến trẻ dễ bị nhiễm lạnh hay tiếp xúc với vi khuẩn, mà còn tạo cảm giác bất an, khó chịu.

Đặc biệt, khi có quá nhiều người xa lạ cùng xúm lại trước mặt, trẻ sẽ dễ hoảng sợ. Trong một số trường hợp, người lớn còn cố gắng ôm, bế hoặc nựng nịu, điều này càng khiến bé cảm thấy bị đe dọa. Tiếng khóc lúc này chính là cách bé phản ứng để “bảo vệ” bản thân khỏi điều mà bé chưa thể hiểu hoặc làm quen.

Phương Anh