Sử gia Lê Thành Khôi qua đời ở tuổi 102

GS Lê Thành Khôi. Ảnh: Văn nghệ Nghệ An.

Theo thông tin từ gia đình, GS Lê Thành Khôi đã qua đời tại Paris vào ngày 28/1 ở tuổi 102. Ông để lại một di sản đồ sộ về nghiên cứu lịch sử, văn hóa và giáo dục gồm 25 công trình nghiên cứu khoa học, đồng tác giả của 33 công trình đã xuất bản.

Sinh ra tại Hà Nội vào ngày 3/5/1923 trong một gia đình có truyền thống Nho giáo và Phật giáo, GS Lê Thành Khôi sớm bộc lộ tư chất thông minh và niềm đam mê học hỏi. Ông sang Pháp và bảo vệ thành công luận án tiến sĩ Kinh tế năm 1949 tại Đại học Sorbonne. Ông tiếp tục theo đuổi con đường học thuật với bằng cử nhân Luật và nghiên cứu Hoa ngữ tại Trường Ngoại ngữ Phương Đông. Đến năm 1968, ông hoàn thành cùng lúc hai luận án tiến sĩ về Công nghệ giáo dục và Khoa học giáo dục.

GS Lê Thành Khôi là một trong những nhà khoa học xã hội có đóng góp đa dạng trên nhiều lĩnh vực, từ kinh tế, luật học, sử học, văn hóa, giáo dục đến mỹ học và mỹ thuật. Tuy nhiên, nổi bật nhất trong sự nghiệp của ông là những công trình nghiên cứu về lịch sử và văn hóa Việt Nam.

Tác phẩm Le Vietnam histoire et civilisation (Paris, 1955) và L’Histoire du Vietnam des origines à 1858 đã trở thành những cuốn sách tiêu biểu được giới nghiên cứu quốc tế đánh giá cao. Hai công trình này sau đó được tổng hợp và dịch sang tiếng Việt với tựa đề Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XX, xuất bản năm 2014. Cuốn sách không chỉ là tài liệu quý giá cho giới nghiên cứu mà còn là cầu nối giúp độc giả trong nước tiếp cận lịch sử dân tộc một cách khoa học và khách quan.

GS Lê Thành Khôi còn để lại hơn 25 tác phẩm nghiên cứu về kinh tế và giáo dục, cùng 33 cuốn sách trên cương vị đồng tác giả. Ông cũng là người tiên phong trong việc kết hợp phương pháp tiếp cận đa ngành, mang đến cái nhìn toàn diện và sâu sắc về các vấn đề xã hội.

Nhà nghiên cứu lịch sử người Pháp Pascal Bourdeaux từng nhận xét: “Các nghiên cứu của GS Lê Thành Khôi không chỉ là sử học thuần túy mà còn là một cách tiếp cận đa chiều, gần như một cuốn tiểu thuyết quốc gia, phản bác những quan điểm sai lầm hoặc bóp méo sự thật của thực dân”.

Trong sự nghiệp giảng dạy, GS Lê Thành Khôi đã đóng góp không nhỏ cho nền giáo dục Pháp và quốc tế. Ông từng giảng dạy tại Đại học Paris, Viện Khoa học Kinh tế Ứng dụng Đại học Caen, và Đại học Nanterre. Ông cũng là cố vấn cho nhiều tổ chức quốc tế như UNESCO, Phòng Quốc tế Lao động (ILO), và Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP). Năm 1971, ông được bầu làm Giáo sư Đại học Paris 5 (René Descartes), một vinh dự lớn lao đối với một học giả gốc Việt.

Năm 2015, ông và phu nhân đã hiến tặng hơn 330 cổ vật quý hiếm, được sưu tầm từ khắp nơi trên thế giới, cho Bảo tàng Dân tộc học Hà Nội. Đây là hành động thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc và mong muốn gìn giữ di sản văn hóa dân tộc.

Tại Việt Nam, cuốn Lịch sử Việt Nam từ nguồn gốc đến giữa thế kỷ XX của ông, do Nhã Nam và Nhà xuất bản Thế Giới ấn hành năm 2014, là một tài liệu quý giá, giúp độc giả tiếp cận lịch sử nước nhà qua góc nhìn khoa học và khách quan.

Con trai GS Lê Thành Khôi, nhạc sĩ Nguyên Lê (Lê Hồng Nguyên) sinh trưởng tại Pháp nhưng mang tên Việt, chinh phục độc giả với các bản nhạc điện tử sử dụng chất liệu là âm nhạc dân gian Việt Nam.

Đức Huy