Sử dụng lao động thời vụ: 'Cảnh giác' với rủi ro tiềm ẩn

Nguyễn Thị Hoài làm công việc thời vụ tại quán cà phê. Ảnh: NVCC

Việc thuê lao động thời vụ đem lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp, đồng thời người lao động cũng tăng cơ hội việc làm, thu nhập. Tuy nhiên cả người lao động và sử dụng lao động đều cần cẩn trọng, tránh những rủi ro phát sinh.

Người tìm việc, việc tìm người

Điểm cộng của hình thức lao động thời vụ là điều kiện tuyển khá đơn giản, hồ sơ không yêu cầu phức tạp. Bên cạnh đó, đối với người lao động, họ có thêm khoản thu nhập để trang trải cuộc sống, có thể được nhận lương linh hoạt theo tuần, có thể được chi trả thêm khoản tiền đóng bảo hiểm xã hội và trợ cấp ăn ở,… Ghi nhận khoảng thời gian sau Tết Nguyên đán đến nay, thị trường tuyển dụng lao động thời vụ tại Hà Nội diễn ra khá sôi nổi.

Do mở rộng cơ sở kinh doanh, anh Nguyễn Tất Thành (38 tuổi, quận Hà Đông, Hà Nội) có nhu cầu tuyển dụng 5 lao động thời vụ làm việc theo ca tại cơ sở 2 của quán cà phê.

Anh Thành cho biết, không yêu cầu cao đối với nhân viên thời vụ, chỉ cần đủ 18 tuổi, sức khỏe tốt, nhanh nhẹn, không yêu cầu bằng cấp và trình độ. Về hồ sơ, người lao động cần cung cấp căn cước công dân photo và một bộ hồ sơ xin việc. Về mức lương và thời gian làm việc, người lao động sẽ được nhận 25 nghìn đồng/giờ, mỗi ca làm là 5 giờ, đăng ký ca theo tuần.

Tương tự, bà Nguyễn Thị Hồi - chủ cơ sở sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ tại xã Duyên Thái (Thường Tín, Hà Nội) cho biết, cũng đang tìm kiếm lao động thời vụ nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất tăng cao.

Bà Hồi cho biết, trước đây không thuê lao động thời vụ mà thuê thợ làm công lâu dài. Tuy nhiên, sau dịch bệnh, đơn hàng giảm sút nên không có đơn hàng cho thợ làm. Vì vậy, để tiết kiệm chi phí, khoảng 3 năm trở lại đây, bà Hồi đều tìm đến “cứu cánh” là nhóm lao động thời vụ. Việc sử dụng lao động thời vụ giúp cơ sở sản xuất có sự linh hoạt về nhân sự, kịp thời đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh theo từng thời điểm.

Ở góc độ người lao động, Nguyễn Thị Hoài (20 tuổi, sinh viên, quê Thái Bình) cho biết, đa số sinh viên như chị ưu tiên tìm kiếm công việc thời vụ, bán thời gian để có thêm thu nhập. Chẳng hạn như giúp việc theo giờ; bán hàng tại các cửa hàng tiện lợi, siêu thị hay cửa hàng thời trang, mỹ phẩm.

“Thời gian làm việc linh hoạt, có thể xoay ca để phù hợp với lịch trình cá nhân là những ưu điểm của các công việc thời vụ, bán thời gian. Bên cạnh đó, một số công việc đem lại mức thu nhập khá, có thể kể tới như làm việc ca đêm tại cửa hàng tiện lợi, rạp chiếu phim, gia sư…”, chị Nguyễn Thị Hoài nói.

Ảnh minh họa INT.

Tiềm ẩn nhiều rủi ro

Anh Nguyễn Tất Thành chia sẻ, dù không phủ nhận những mặt tích cực từ việc sử dụng lao động thời vụ, song bên cạnh đó doanh nghiệp và các cơ sở kinh doanh vẫn phải chấp nhận đối mặt với những rủi ro. Trước hết, vì là hình thức lao động thời vụ, làm và nhận lương theo kiểu “cuốn chiếu” nên không thể yêu cầu người lao động có trình độ cao, tay nghề cũng như sự tận tâm.

“Ở cơ sở kinh doanh, tôi chỉ sử dụng lao động thời vụ ở các vị trí phục vụ bàn và bảo vệ. Còn các vị trí có yêu cầu cao về tay nghề như pha chế đồ uống, thợ làm bánh, quản lý, cần thiết phải có giao kết hợp đồng chặt chẽ. Đã từng có trường hợp lao động thời vụ nghỉ việc ngang mà không xin phép hay báo trước khiến quán rơi vào tình trạng thiếu người, không có sự chuẩn bị để thay thế kịp thời.

Ngoài ra, tuy công việc không phức tạp, nhưng người lao động thời vụ cũng cần có thời gian được đào tạo, hướng dẫn để nắm được quy trình và yêu cầu công việc nên khi thuê mới phải chấp nhận mất thời gian đào tạo lại để họ quen việc”, anh Thành cho biết.

Tương tự, với cơ sở sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ của bà Nguyễn Thị Hồi, việc khó khăn nhất khi sử dụng lao động thời vụ là chất lượng tay nghề của họ không có sự đồng đều, có người làm tốt, có người chậm và kém hơn. Bà Hồi chia sẻ, thuê thợ thời vụ, bà chấp nhận phải tăng cường giám sát, chỉ bảo công việc chi tiết và dành thời gian để quán xuyến toàn bộ quá trình lao động, sản xuất. Không chỉ là để đảm bảo chất lượng sản phẩm mà còn là đảm bảo về an toàn lao động cho thợ.

Theo TS Lâm Minh Châu - giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội) công việc thời vụ đa số đơn giản, không có yêu cầu cao về trình độ hay bằng cấp. Đây là ưu điểm song cũng là nhược điểm đối với lao động là sinh viên.

“Hiện nay, một số sinh viên đã có tầm nhìn xa, có xu hướng đi làm thêm ở các lĩnh vực liên quan đến ngành học để rèn luyện kỹ năng mềm và kiến thức. Nhờ vậy, sau khi ra trường, các bạn sinh viên này sẽ có nhiều mối quan hệ, cơ hội việc làm đúng ngành nghề hơn. Tuy nhiên, một số bạn chỉ mới bước qua tuổi trưởng thành, kỹ năng xã hội mới bắt đầu hoàn thiện nên đôi khi chưa thể nhận biết và ứng phó với những hành vi không đúng. Nhiều trường hợp bị người sử dụng lao động chèn ép, trả lương không tương xứng với với sức lao động, thậm chí là cho nghỉ việc mà không được trả lương”, TS Lâm Minh Châu cho biết.

Hà Trang