Sử dụng KPI để sàng lọc, thay thế cán bộ: Cần thiết nhưng phải đúng cách

Các cán bộ, viên chức của Trung tâm phục vụ hành chính công xã Kiến Thụy (TP Hải Phòng) sẵn sàng phục vụ người dân. Ảnh: Phương Thanh

Rà soát, sàng lọc các đối tượng chịu sự tác động

Ngày 13/8 vừa qua, Thứ trưởng Bộ Nội vụ Vũ Chiến Thắng đã ký văn bản số 6383/BNV-TCBC gửi các bộ, ngành, địa phương về việc thực hiện Kết luận số 183-KL/TW của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Theo đó, căn cứ Kết luận số 183-KL/TW ngày 1/8/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tích cực triển khai vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, chuyển mạnh cấp cơ sở sang chủ động nắm, điều hành kinh tế xã hội, quốc phòng an ninh và Công văn số 322-CV/ĐU ngày 3/8/2025 của Đảng ủy Chính phủ về việc triển khai kết luận số 183-KL/TW.

Văn bản nêu rõ, sau khi trao đổi ý kiến với Văn phòng Trung ương và Ban Tổ chức Trung ương, Bộ Nội vụ đề nghị các bộ, ban, ngành, địa phương thực hiện nghiêm ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Ban Bí thư tại Kết luận số 183-KL/TW và ý kiến Đảng ủy Chính phủ tại công văn số 322-CV/ĐU, tập trung rà soát, sàng lọc các đối tượng chịu sự tác động của việc sắp xếp tổ chức bộ máy, lập danh sách và ban hành quyết định nghỉ việc đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và lực lượng vũ trang thuộc thẩm quyền quản lý theo Nghị định số 178/2024/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số 67/2025/NĐ-CP) trước ngày 31/8/2025, thời điểm nghỉ việc để hưởng chính sách, chế độ muộn nhất là ngày 1/9/2025; sau thời điểm này sẽ kết thúc.

Lãnh đạo phường An Biên (TP Hải Phòng) hướng dẫn người dân giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến đất đai tại Trung tâm hành chính công. Ảnh: Phương Thanh

Trước đó, tại hội nghị về tình hình thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà khẳng định, kết quả bước đầu thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp khá thành công, suôn sẻ, không phát sinh những trục trặc lớn trong vận hành bộ máy. Tuy nhiên việc sắp xếp tổ chức bộ máy cấp tỉnh, cấp xã mới còn có sự lúng túng ở một số nơi. Nhất là ở một số nơi, việc điều động, bổ nhiệm cán bộ đôi khi thiếu chủ động, dẫn đến tình trạng số lượng cấp phó ở các sở ngành còn cao. Các Trung tâm phục vụ hành chính công tuy vận hành tốt ở một số nơi nhưng vẫn còn nơi chưa đồng bộ, chưa liên thông hiệu quả do hạ tầng, phần mềm và đội ngũ cán bộ còn hạn chế.

Bà Trà cho hay, Bộ Nội vụ hiện đang xây dựng bộ công cụ đánh giá hiệu quả công việc (KPI) để triển khai toàn quốc. Do đó, các địa phương cần chủ động rà soát, sử dụng KPI để phát hiện sớm và kịp thời điều chỉnh, thay thế cán bộ không đáp ứng yêu cầu, nhất là ở cấp xã, nơi gánh vác khối lượng công việc rất lớn. Theo thống kê, riêng cấp xã hiện đang phải xử lý hơn 500 thủ tục hành chính và nhiều nhiệm vụ được phân cấp từ cấp huyện, cấp tỉnh. Vì vậy, cần tổng rà soát, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ phù hợp với khối lượng công việc và yêu cầu thực tiễn.

Sử dụng KPI để sàng lọc cán bộ?

Thực tế, dù chưa có bộ công cụ đánh giá hiệu quả công việc KPI để triển khai áp dụng chung trên toàn quốc, song một số cơ quan Trung ương và địa phương đã xây dựng và sử dụng KPI để đánh giá cán bộ, công chức. Theo đó, Ban Chính sách, chiến lược Trung ương là cơ quan Trung ương đầu tiên đã xây dựng Quy định về khung tiêu chí đánh giá hiệu suất công tác cá nhân và đơn vị KPIs được áp dụng từ tháng 7/2025. Còn ở địa phương, Khánh Hòa là địa phương đầu tiên trên cả nước đã áp dụng KPI trong đánh giá cán bộ, công chức. Tới đây là các tỉnh: Gia Lai, Bắc Ninh…

Điều đó cũng đặt ra vấn đề sàng lọc cán bộ, công chức. Vậy trong bối cảnh hiện nay, có nên dùng KPI để đánh giá, sàng lọc cán bộ, qua đó kịp thời điều chuyển, thay thế cán bộ? Bởi cán bộ trước khi được sàng lọc, thay thế, rất cần được đánh giá một cách khách quan, minh bạch. Và KPI vốn được coi là công cụ đánh giá cán bộ một cách chuẩn xác, đây cũng vốn là cách mà khối doanh nghiệp tư nhân đang áp dụng mạnh mẽ để đánh giá hiệu quả người lao động.

Trước vấn đề này, bà Nguyễn Thị Việt Nga, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách TP Hải Phòng nêu rằng, chính quyền địa phương 2 cấp mới đi vào hoạt động cho thấy tại cấp xã, phường có những nơi, bộ phận chưa đáp ứng yêu cầu công việc, và đây là thực tế khách quan.

Về nguyên nhân theo bà Nga có việc do nhiều thay đổi về tổ chức bộ máy, và nhiệm vụ. Cấp xã, phường hiện nay nhiệm vụ không giống với trước đây. Có nhiều nhiệm vụ chuyển từ cấp huyện và tỉnh xuống. Do đó cán bộ cấp xã, phường chưa bắt kịp với công việc, còn nhiều bỡ ngỡ trước nhiệm vụ mới, nhất là cán bộ cấp xã, phường tại chỗ (cán bộ cấp xã, phường trước đây). Còn cán bộ được chuyển từ tỉnh và huyện về thì nắm bắt nhiệm vụ nhanh hơn, thành thạo hơn do đây là những nhiệm vụ trước đây họ đã từng làm.

“Khảo sát nhanh của Ủy ban Văn hóa và Xã hội về lĩnh vực văn hóa xã hội và giáo dục cho thấy ở cấp xã trên cả nước không hiếm trường hợp bố trí cán bộ không liên quan đến giáo dục để phụ trách giáo dục ở phòng Văn hóa-Xã hội. Thậm chí có những nơi bố trí cả bác sỹ phụ trách giáo dục. Khối lượng công việc hiện nay nhiều, yêu cầu công việc cao, cán bộ bố trí không đúng chuyên môn dẫn đến thực hiện nhiệm vụ còn nhiều khó khăn” – bà Nga dẫn chứng.

Từ thực tế khảo sát, bà Nga đề nghị sớm rà soát, nhanh thống kê số lượng cán bộ còn thiếu, cán bộ chưa được bố trí đúng chuyên môn nghiệp vụ. Đưa ra dẫn chứng tại TP Hải Phòng đã ban hành quy định biệt phái cán bộ về cấp cơ sở để hỗ trợ chỗ nào thiếu. Trong khi chưa bố trí được cán bộ đủ năng lực đúng chuyên môn thì điều động cán bộ từ cấp tỉnh về tăng cường cho cấp xã, song theo bà Nga đây chỉ là lời giải cho bài toán trước mắt. Còn về lâu dài cần tính toán sắp xếp đủ đội ngũ cán bộ đúng chuyên môn làm việc.

Trả lời về việc dùng KPI đánh giá hiệu quả công việc để sàng lọc cán bộ, giữ lại cán bộ có đủ chuyên môn, năng lực, nghiệp vụ. Còn công chức không đủ năng lực, trình độ, khả năng giải quyết công việc thì có thể xem xét cho nghỉ, bà Nga nêu quan điểm rằng phải tìm ra được nguyên nhân cụ thể, vì mỗi nguyên nhân có lời giải khác nhau.

“Nếu bố trí cán bộ không đúng với chuyên môn nghiệp vụ mà căn cứ vào KPI, hiệu quả công việc để đánh giá thì khó cho họ. Bởi giao nhiệm vụ trái với chuyên môn, nghiệp vụ thì khó có thể yêu cầu họ đáp ứng được yêu cầu công việc như tôi dẫn chứng ở trên đó là cho bác sỹ đi phụ trách giáo dục. Mỗi nguyên nhân sẽ có giải pháp khác nhau. Còn nếu nguyên nhân do năng lực trình độ cán bộ yếu kém, trì trệ thì căn cứ vào hiệu quả công việc, năng lực thực tiễn của cán bộ để cho nghỉ” – bà Nga bày tỏ.

Nên áp dụng đánh giá KPI từ năm 2026

Ông Phạm Văn Hòa - Ủy viên Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội cho rằng, đánh giá cán bộ bằng KPI để sàng lọc là đúng và cần thiết. Nhưng hiện nay do bước đầu chúng ta thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, cán bộ đang gặp nhiều khó khăn, bỡ ngỡ. Nếu đánh giá không kỹ, cụ thể, có khi cán bộ lại “bị oan”. Cho nên nếu bây giờ dùng KPI để đánh giá, sàng lọc trong khi cán bộ đang gặp khó khăn thì chưa khách quan. Sang năm 2026, chúng ta sẽ tiến hành Đại hội Đảng và bầu cử đại biểu Quốc hội, đại biểu HĐND các cấp. Lúc đó sắp xếp lại biên chế, nơi thừa điều chuyển cho nơi thiếu, sắp xếp lại cho cán bộ đúng với chuyên môn sở trường của mình, chứ không thể cán bộ không biết về y tế lại giao làm về y tế, không phải giáo viên mà giao phụ trách mảng giáo dục. Do đó năm 2026, dùng KPI để đánh giá, sàng lọc và thay thế cán bộ là hợp lý.

Có thể thí điểm thực hiện ở những nơi ổn định

PGS.TS Đặng Ngọc Dinh - nguyên Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển và hỗ trợ cộng đồng (CECODES), cho rằng, năng lực của một cán bộ hành chính ở tất cả các cấp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: đào tạo, đạo đức, tính chuyên môn, chuyên nghiệp, tinh thần phục vụ. Khi có sự đánh giá sẽ tạo nên một sự tác động tốt để cho cán bộ tự “soi” vào mình.

Sau khi sáp nhập, các cán bộ được giao nhiều nhiệm vụ hơn trước, nhất là cấp xã đã lớn hơn, to hơn, được giao nhiều nhiệm vụ hơn. Muốn đánh giá theo chỉ số, cách đánh giá, bố trí công việc, các tiêu chí cũng phải rất chi tiết, rõ ràng, và tương đối chính xác. Do đó, đối với những nơi đã ổn định, lĩnh vực đơn giản như hành chính thì có thể thí điểm thực hiện dùng KPI để đánh giá cán bộ. Còn đối với các lĩnh vực phức tạp thì có thể làm sau.

Hoài Vũ