Sự đảo chiều bất ngờ ở Lebanon

Cảnh tên lửa Hezbollah rơi xuống thị trấn ở Israel Một tên lửa do Hezbollah phóng đã rơi xuống khu dân cư ở thị trấn Kiryat Bialik của Israel vào sáng 22/9, khiến nhiều xe hơi và một tòa nhà bốc cháy.

Mùi cao su cháy nồng nặc trên người những nhân viên cứu hộ đang nỗ lực đào bới, cẩn thận lần tìm giữa đống đổ nát, bóng của họ đổ dài và những chuyển động gấp rút dưới ánh đèn pha chói lòa.

Mọi người xung quanh dõi theo trong im lặng, chờ đợi bất kỳ dấu hiệu nào của sự sống bên dưới tòa nhà bị san phẳng bởi bốn tên lửa của Israel ở Dahieh, vùng ngoại ô phía nam của Beirut, chỉ vài giờ trước vào chiều 20/9.

Những mảnh kính vỡ dính đầy máu được quét sang một bên và khu vực này đã được phong tỏa, các thành viên của Hezbollah và lực lượng phòng vệ dân sự Lebanon đã ra lệnh làm tất cả để đảm bảo các phương tiện khẩn cấp có thể tiếp cận khu vực này.

Những người đàn ông với đôi tay băng bó - dấu vết từ vụ nổ máy nhắn tin vài ngày trước, đi lại xung quanh trong khi những người phụ nữ khóc nức nở.

“Người bạn thân nhất của con trai tôi, mẹ, cha và ba anh chị em của nó, tất cả đều nằm dưới đống đổ nát”, Hassan, một cư dân 40 tuổi của Dahieh, cho biết trong khi theo dõi nỗ lực cứu hộ.

Mọi người đều đang ngóng chờ ai đó, hy vọng lực lượng cứu hộ sẽ tìm thấy người thân của mình nhưng lại lo sợ rằng người được đưa lên từ đống đổ nát chỉ còn là một cái xác. Mọi người bắt đầu chạy về phía những người cứu hộ khi có tin tìm thấy ai đó. Người đó còn sống và xe cứu thương lao nhanh về phía bệnh viện, cùng với một nhóm thanh niên đi xe tay ga hộ tống, vừa đi vừa bấm còi và hô lớn.

"Chúng tôi không còn an toàn nữa"

Trong gần một năm qua, cuộc chiến với Israel vẫn tiếp diễn ở miền Nam Lebanon. Khi máy bay chiến đấu của Israel tấn công các ngôi làng biên giới và hơn 100.000 cư dân phải chạy trốn về phía bắc, các chính trị gia ở Beirut đã kêu gọi giảm leo thang để tránh chiến tranh, mặc dù thực tế là cuộc chiến đó đã bắt đầu. Tuy nhiên, một tuần đẫm máu và các cuộc tấn công không ngừng vừa qua đã khiến cuộc chiến hiện hữu hơn bao giờ hết.

Thiệt hại ở Beirut hôm 21/9 gần địa điểm không kích của Israel. Ảnh: New York Times.

Hàng nghìn máy nhắn tin và bộ đàm đã phát nổ trên khắp đất nước trong một cuộc tấn công hai đợt vào 17 và 18/9 đã gây thương vong lớn cho các thành viên Hezbollah và cả những người dân thường.

Hôm 20/9, một cuộc không kích của Israel đã san phẳng một tòa nhà dân cư ở Beirut. Quân đội Israel cho biết cuộc tấn công đã giết chết Ibrahim Aqil và 10 thủ lĩnh khác của đơn vị biệt kích Hezbollah Radwan tinh nhuệ.

Đến cuối tuần, 76 người thiệt mạng - bao gồm 12 phụ nữ và trẻ em - và hơn 3.000 người bị thương, tăng gấp đôi tổng số thương vong kể từ khi chiến sự bắt đầu vào ngày 8/10/2023.

Bản chất tàn khốc, đột ngột của các cuộc tấn công đã phá vỡ mọi cảm giác an toàn của cư dân Lebanon.

"Đó là lần đầu tiên tôi cảm thấy chiến tranh đang ở xung quanh chúng tôi, rằng chúng tôi không còn an toàn nữa. Chúng tôi không biết cuộc tấn công tiếp theo của Israel sẽ diễn ra ở đâu, tôi đang tránh tụ tập hoặc tới những khu vực không xác định", Amal Cherif, một nhà hoạt động 52 tuổi và là cư dân của trung tâm Beirut, chia sẻ.

Khi các cuộc tấn công bằng máy nhắn tin nổ ra hôm 17/9, Amal đã nghe thấy tiếng la hét và xe cứu thương - mặc dù thực tế là khu phố của bà không liên kết với Hezbollah.

Các nhóm nhân quyền lên án các cuộc tấn công bằng máy nhắn tin là bừa bãi, và các chuyên gia của Liên Hợp Quốc gọi cuộc tấn công này là hành vi vi phạm luật pháp quốc tế "khủng khiếp".

Các chuyên gia nhân quyền của Liên Hợp Quốc cho biết trong một tuyên bố rằng "Những cuộc tấn công như vậy có thể cấu thành tội ác chiến tranh giết người, tấn công thường dân và thực hiện các cuộc tấn công bừa bãi, ngoài ra còn vi phạm quyền được sống".

Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant cho biết ngay sau cuộc không kích vào Beirut hôm 20/9 rằng "chuỗi hành động trong giai đoạn mới sẽ tiếp tục cho đến khi đạt được mục tiêu của chúng tôi: người dân miền Bắc trở về nhà an toàn". Đầu tuần rồi, ông tuyên bố "trọng tâm" của quân đội Israel đang chuyển sang đối đầu với Hezbollah ở miền Bắc Israel.

Máy bay không người lái của Israel đã tuần tra bầu trời Beirut vào đêm khuya 20/9, tiếng động cơ vang vọng khắp thủ đô Lebanon lần đầu tiên kể từ khi chiến sự bắt đầu.

Ở phía nam, người dân gọi máy bay không người lái MK của Israel là Um Kamal, so sánh với một người hàng xóm tọc mạch luôn rình mò. Ở Gaza, chúng được gọi là "ong bắp cày" vì tiếng vo ve đặc trưng.

Ở Beirut, người dân vẫn chưa nuôi dưỡng vốn từ vựng cũng như khiếu hài hước trong nghịc cảnh cần thiết để gọi những chiếc máy bay không người lái là bất cứ thứ gì khác ngoài bản chất của chúng, và vẫn còn kinh ngạc trước sự hiện diện của chúng ngay phía trên mái nhà mình.

Một đám tang hôm 21/9 cho một trong những chiến binh Hezbollah thiệt mạng trong cuộc không kích của Israel vào cuộc họp của Hezbollah tại Beirut. Ảnh: New York Times.

Cherif cho biết bà đã đóng cửa sổ hôm 20/9 để ngăn tiếng ồn, để có thể ngủ một chút.

"Họ tàn tật vĩnh viễn"

Tại các bệnh viện trên khắp Lebanon, hàng trăm bệnh nhân đang thích nghi với cuộc sống mới, nhiều người trong số họ hiện bị tàn tật vĩnh viễn. Vụ nổ máy nhắn tin khiến nhiều người bị mù và mất một bàn tay. Máy nhắn tin "tử thần" đã kêu bíp hai lần, sau đó tạm dừng, cho mọi người đủ thời gian để đưa chúng lên mặt trước khi chúng phát nổ.

“Việc cắt bỏ nhãn cầu (loại bỏ mắt) vốn là một thủ thuật hiếm gặp ngày nay. Một trong những bác sĩ nhãn khoa đầu ngành của chúng tôi nói rằng ông đã thực hiện nhiều ca cắt bỏ nhãn cầu trong một ngày hơn trong toàn bộ sự nghiệp của mình”, Bộ trưởng Y tế Lebanon, Firas Abiad, nói với tờ Observer. Tổng giám đốc điều hành của Trung tâm Y tế LAU - Bệnh viện Rizk tại Beirut, Sami Rizk, cho biết họ đang kêu gọi các quốc gia khác tặng mắt giả.

Lễ tang của một chỉ huy Hezbollah tại Beirut hôm 22/9. Ảnh: New York Times.

Chuỗi các cuộc tấn công đã thúc đẩy sự gắn kết trên khắp Lebanon. Trong năm qua, đất nước đã bị chia rẽ vì cuộc chiến của Hezbollah với Israel, một số người cho rằng cần phải ngừng bắn ở Gaza và những người khác thì phẫn nộ vì Lebanon bị kéo vào cuộc xung đột.

Chính Hezbollah đã nổ súng vào Israel trước, vào ngày 8/10/2023, trong hành động mà họ cho là "đoàn kết" với cuộc tấn công của Hamas vào ngày hôm trước.

Kể từ đó, nhóm chiến binh ở Lebanon này vẫn khẳng định rằng họ sẽ không dừng các cuộc tấn công vào miền Bắc Israel cho đến khi lệnh ngừng bắn đạt được ở Gaza. Cuộc giao tranh đã khiến hơn 500 người thiệt mạng ở Lebanon, trong đó có hơn 200 thường dân, và phá hủy toàn bộ các ngôi làng dọc biên giới Lebanon-Israel.

Sau vụ nổ máy nhắn tin, những lời chỉ trích về cuộc chiến của Hezbollah chống lại Israel đã dừng lại. Người dân xếp hàng dài bên ngoài bệnh viện để hiến máu. Một số người thậm chí tự nguyện hiến thận, khiến giới chức trách ra tuyên bố nêu rõ là không nhận hiến thận trong tình huống này.

"Israel đang tấn công chúng tôi, không phải là chống lại Hezbollah nữa, mà là chống lại thường dân. Ngay cả khi chúng tôi không đồng tình với Hezbollah, khi Israel tấn công Lebanon, tất cả sẽ đoàn kết", bà Cherif nói.

Trong bài phát biểu hôm 19/9, lãnh đạo Hezbollah, Hassan Nasrallah, đã cảm ơn người dân Lebanon vì sự đoàn kết và cho biết các cuộc tấn công trong tuần là "lời tuyên chiến" chống lại Lebanon. Ông tuyên bố rằng nhóm này sẽ trả đũa Israel.

"Rõ ràng là sự đoàn kết đang tăng lên từng ngày", Kassam Kassir, một nhà phân tích thân cận với Hezbollah, cho biết. Sự ủng hộ đó dành cho Hezbollah có kéo dài hay tan biến khi cú sốc từ các cuộc tấn công bằng máy nhắn tin qua đi phần lớn sẽ được quyết định bởi hình thức trả đũa của nhóm này đối với Israel.

“Thực tế là Hezbollah đang phải đối mặt với một thách thức lớn: làm thế nào để họ có thể phản ứng với Israel mà không cần phải gây chiến? Đây là câu hỏi trọng tâm”, chuyên gia Kassir nói.

Hạnh Lam