Sôi nổi Lễ hội đua ngựa gò Thì Thùng

Lễ hội năm nay thu hút 32 “chiến mã” đến từ các xã An Xuân, An Hiệp, An Thọ, An Lĩnh ở huyện Tuy An tham gia tranh tài. Tất cả đều không phải là những "chiến mã" được nuôi dưỡng, chăm sóc theo chế độ chuyên biệt để tham gia các đấu trường chuyên nghiệp, mà chỉ là những chú ngựa quanh năm tất bật kéo xe, thồ hàng nông sản trên nương rẫy ở những triền đồi, ăn rơm khô, cỏ tươi, uống nước giếng và thỉnh thoảng được bổ sung cám gạo, cám ngô. Trên lưng ngựa cũng không có những tấm yên nhiều màu sắc. Các “kỵ sĩ” đến với cuộc đua là những nông dân chân chất, hiền lành, chỉ giỏi cuốc, cày, trồng trọt bắp, lúa, sắn, khoai và không phân biệt độ tuổi…

Trong cuộc thi năm nay "kỵ sĩ" Nguyễn Hữu Sơn, đến từ Đội xã An Hiệp đã đoạt giải Nhất Hội đua ngựa truyền thống Gò Thì Thùng năm 2025.

Các đội đua vào vạch xuất phát

Nhiều lão nông ở xã An Xuân không ai nhớ môn đua ngựa ở gò Thì Thùng khởi đầu từ khi nào và do ai khởi xướng. Một số người chỉ nhớ dường như cách đây hơn 40 năm, khi mà đời sống kinh tế - xã hội ở An Xuân và nhiều vùng quê khác vẫn còn đối mặt rất nhiều khó khăn, một số người dân đi lại bằng xe đạp, cả làng chỉ một, hai nhà có xe máy “trùm chăn” để dành đi tiệc cưới, chở bệnh nhân đến bệnh viện…Và do địa hình triền núi, đồi dốc chênh vênh nên nông dân phải nuôi ngựa để thồ hàng nông sản. Những ngày Tết Nguyên đán cánh trai nhàn rỗi dắt ngựa vượt qua những đồi rừng với nhiều sắc màu tím hoa sim, đến khu đất rộng lớn, bằng phẳng ở gò Thì Thùng để đua ngựa giải trí. Vài năm đầu chỉ có trai làng ở An Xuân, sau đó cuộc chơi cuốn hút thêm những “chiến mã” và “kỵ sĩ” các xã lân cận thuộc huyện Tuy An, huyện Sơn Hòa và huyện Đồng Xuân.

Một trong những "chiến mã" oai hùng trong cuộc đua năm 2025

Ông Nguyễn Hùng, một lão nông ở xã An Xuân nhớ lại: “Thời đó, sau mỗi cuộc đua, những con “chiến mã” giành chiến thắng được thưởng một bó cỏ tươi, còn “kỵ sĩ” được các cô gái trong làng trao tặng… một bó hoa rừng. Sau đó mọi người cùng thưởng thức những trái bắp nấu trong nồi to trên bếp lửa do nông dân trồng bắp hỗ trợ”.

Đến năm 2006, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Yên cùng với UBND huyện Tuy An quyết định xây dựng Hội đua ngựa gò Thì Thùng trở thành một trong những hoạt động “vui Xuân, đón Tết” được tổ chức vào ngày mùng 9 Tết Nguyên đán mỗi năm.

Mặc dù không xứng tầm như những cuộc đua chuyên nghiệp, nhưng Hội đua ngựa gò Thì Thùng trên khu đất bằng phẳng rộng lớn giữa tiết trời se lạnh len lỏi trong nắng sớm thật sự là một sân chơi hấp dẫn, cuốn hút người xem. Nhiều tình huống dở khóc, dở cười phát sinh trên đường đua khiến cho không khí ngày hội thêm sôi động. Có chú ngựa mới chạy một vòng bỗng dưng… dừng lại... Nhưng, tất cả vẫn là chất quê một cuộc đua dễ thương, gần gũi với người dân miền sơn cước Phú Yên, mang đậm dấu ấn thuần Việt.

Hữu Toàn