Siêu bão Mặt Trời ập đến Trái Đất sẽ nghiêm trọng mức nào?

Bão Mặt Trời cực mạnh đang ập đến Trái Đất

Một cơn bão Mặt Trời khổng lồ đã tác động đến Trái Đất cuối tuần qua và hiện đang gia tăng cường độ, với khả năng gây ra mất sóng radio và tạo áp lực lớn lên lưới điện.

NOAA cho biết, bão Mặt Trời sẽ tiếp diễn trong vài ngày tới. Ảnh: NASA

Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA) cho biết, hoạt động bão Mặt Trời sẽ tiếp diễn trong vài ngày tới, gây ra một cơn bão từ cấp độ G3, trong thang đo thời tiết không gian dùng để theo dõi mức độ nghiêm trọng của bão từ khi va chạm với Trái Đất, dao động từ G1 (nhẹ) đến G5 (cực kỳ mạnh).

NOAA thông tin, cơn bão G3 có thể gây gián đoạn nhẹ đến thông tin vô tuyến và liên lạc vệ tinh, với khả năng mất liên lạc vô tuyến trong vài giờ. Thông báo cũng cảnh báo rằng GPS có thể ngừng hoạt động ở một số khu vực.

“Tốc độ của cơn bão hiện rất nhanh, nhưng cường độ từ trường vẫn đang ở mức trung bình. Có khả năng đạt đến mức G3 hoặc G4 trong giai đoạn đầu này", Tiến sĩ Tamitha Skov, nhà vật lý thời tiết không gian độc lập, đã đăng trên X. “Một phần mạnh hơn của cơn bão có thể đến sau".

Bão từ là sự rối loạn tạm thời trong từ trường Trái Đất do dòng hạt tích điện phóng ra từ tầng ngoài cùng của Mặt Trời gây ra.

Các khu vực Trung Tây và Đông Bắc nước Mỹ có thể xảy ra gián đoạn hệ thống điện như báo động giả và hệ thống bị tắt tự động, dẫn đến mất điện trên diện rộng.

Cơn bão mạnh này cũng được dự báo sẽ tạo ra những dải cực quang tuyệt đẹp trải dài khắp 13 bang của Mỹ vào tối ngày 2/6 và 3/6.

Cực quang có thể xuất hiện tại Washington, miền bắc Idaho, Montana, đông bắc Wyoming, Bắc Dakota, Nam Dakota, Minnesota, Wisconsin, Michigan, New York, Vermont, New Hampshire và Maine. Thời điểm lý tưởng nhất để chiêm ngưỡng hiện tượng này là từ 10h tối đến 2h sáng theo giờ địa phương.

Cảnh tượng rực rỡ này cũng sẽ có thể nhìn thấy tại miền bắc Vương quốc Anh và châu Âu. Tại Anh, Văn phòng Khí tượng (Met Office) cho biết hoạt động cực quang sẽ “dần bị giới hạn ở Bắc Ireland và Scotland”.

Cực quang xuất hiện gần Saskatoon ở Saskatchewan, Canada, vào ngày 11/5/2024. Ảnh: Aurorasaurus

Để có thể quan sát những dải cực quang tuyệt đẹp, nên đợi bầu trời quang đãng và đủ tối, tránh xa các nguồn sáng nhân tạo như đèn thành phố.

Mặt Trời đã phóng ra một tia lửa M8.2 cực mạnh vào hôm 1/6. Đây là một vụ bùng phát năng lượng rất lớn. Tia lửa Mặt Trời giống như một vụ nổ khổng lồ trên bề mặt Mặt Trời, phóng ra năng lượng dưới dạng ánh sáng, tia X và các hạt tích điện. Chúng được phân loại theo mức A, B, C (yếu nhất), M (trung bình) và X (mạnh nhất).

Vụ nổ hôm 1/6 đã tạo ra một khối vật chất nhật hoa (CME) cực mạnh – một vụ phun trào lớn của plasma và từ trường từ bề mặt Mặt Trời – nhắm trực tiếp vào Trái Đất và đang gây ra cơn bão từ hiện tại.

Điều gì xảy ra nếu một "siêu bão Mặt Trời" ập đến Trái Đất?

Hoạt động bão Mặt Trời lần này diễn ra trong bối cảnh các nhà khoa học cảnh báo rằng nhân loại vẫn chưa sẵn sàng đối phó với thời tiết không gian cực đoan.

Hình minh họa cho thấy sự tương tác của gió Mặt Trời (màu đỏ) với từ trường Trái Đất. Ảnh: NASA

Họ đã thực hiện một "cuộc diễn tập khẩn cấp về bão Mặt Trời", mô phỏng những gì có thể xảy ra nếu một cơn bão từ lớn va vào Trái Đất. Kết quả cho thấy lưới điện sụp đổ, mất điện xảy ra và các hệ thống liên lạc bị tê liệt khắp nước Mỹ.

Kịch bản mô tả một “siêu bão Mặt Trời” đủ mạnh để gây ra một “ngày tận thế Internet”, với sự gián đoạn toàn bộ lưới điện của nước Mỹ và mất điện kéo dài nhiều tuần dọc theo bờ Đông.

Trong lịch sử, sự kiện Carrington (1859) được biết đến là siêu bão Mặt Trời mạnh nhất được ghi nhận, với năng lượng tương đương 10 tỷ quả bom hạt nhân. Nó gây ra hiện tượng cực quang có thể nhìn thấy ở vùng nhiệt đới, làm hệ thống điện báo toàn cầu bị tê liệt.

Không chỉ lưới điện bị ảnh hưởng, mà các tuyến đường sắt và đường ống cũng bị tê liệt, gây gián đoạn lớn trong hoạt động giao thông và khiến giá nhiên liệu tăng vọt.

Các vệ tinh trên quỹ đạo thấp (như vệ tinh GPS, viễn thông, và thời tiết) có thể bị hỏng do các hạt năng lượng cao từ bão Mặt Trời. Điều này sẽ làm gián đoạn hệ thống định vị GPS, thông tin liên lạc qua điện thoại và internet, và dự báo thời tiết

Sự gián đoạn của GPS và Internet sẽ ảnh hưởng đến các giao dịch tài chính (như chuyển khoản ngân hàng, giao dịch chứng khoán) và hệ thống điều khiển không lưu, gây ra hỗn loạn trong ngành hàng không. Các hệ thống quản lý giao thông (như đèn giao thông, đường sắt) cũng có thể bị ảnh hưởng, dẫn đến nguy cơ tai nạn.

Siêu bão Mặt Trời có thể gây ra những thiệt hại kinh tế lớn. Theo ước tính của Lloyd’s of London, một sự kiện tương tự Carrington có thể gây thiệt hại kinh tế từ 0,5 đến 2,6 nghìn tỷ USD toàn cầu, chủ yếu do mất điện, hư hỏng vệ tinh, và gián đoạn thương mại.

Ngoài ra, mất điện kéo dài sẽ dẫn đến thiếu nước sạch, thực phẩm, và dịch vụ y tế, gây ra khủng hoảng nhân đạo. Các hệ thống tài chính tê liệt có thể gây ra khủng hoảng kinh tế, dẫn đến bất ổn xã hội và gia tăng tội phạm...

Kịch bản tồi tệ nhất của siêu bão Mặt Trời thậm chí có thể vượt xa Carrington. Nó có thể gây ra hiện tượng mất từ quyển tạm thời, khiến bức xạ vũ trụ xuyên qua khí quyển, làm hỏng toàn bộ thiết bị điện tử và gây tổn thương DNA cho sinh vật. Sự cố tại các nhà máy điện hạt nhân có thể dẫn đến rò rỉ phóng xạ, gây ô nhiễm môi trường nặng nề.

Nghiêm trọng hơn, nó có thể dẫn đến sự sụp đổ của các nền văn minh công nghệ, với hàng tỷ người bị ảnh hưởng.

Do đó, các quốc gia cần tăng cường giám sát, bảo vệ cơ sở hạ tầng, và chuẩn bị các kế hoạch khẩn cấp để giảm thiểu thiệt hại. Việc hợp tác quốc tế và đầu tư vào nghiên cứu sẽ là chìa khóa để đối phó với mối đe dọa này.

(Theo Daily Mail, Space, Earth)

Hải Phong