Sau loạt đòn choáng váng của chính quyền Trump, châu Âu họp khẩn ở Paris

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron chào đón Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen tham dự hội nghị thượng đỉnh khẩn cấp của các nhà lãnh đạo châu Âu tại Paris hôm 17/2. Ảnh: Getty.

Quay cuồng với những cú sốc do chính quyền Trump đưa ra vào tuần trước, các nhà lãnh đạo châu Âu đã tổ chức các cuộc đàm phán khẩn cấp tại Paris vào hôm 17/2 khi các quan chức Mỹ và Nga chuẩn bị gặp nhau ở Arab Saudi để thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine - mà không có sự tham gia của châu Âu hoặc Ukraine.

Ngoài cuộc gọi ngắn hôm đầu tuần giữa Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và người đồng cấp Mỹ Donald Trump, các nhà lãnh đạo châu Âu đã phải ngồi ngoài lề khi bắt đầu một tuần quan trọng đối với an ninh của lục địa này.

Thay vào đó, trọng tâm sẽ là các cuộc đàm phán Mỹ-Nga tại Riyadh, nơi Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ ngồi thảo luận với Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov, người cho biết cuộc thảo luận sẽ nhằm mục đích chấm dứt “giai đoạn bất thường” trong quan hệ giữa hai “cường quốc”. Những cuộc đàm phán đó có thể đặt nền móng cho một cuộc gặp tiềm năng giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Đối mặt với viễn cảnh Mỹ giảm bớt sự hiện diện ở châu Âu, cuộc họp của các nhà lãnh đạo lục địa này tập trung vào khả năng triển khai quân đội châu Âu tới Ukraine và sự sẵn lòng của các đồng minh châu Âu trong việc tăng cường chi tiêu quốc phòng.

Thủ tướng Anh Keir Starmer, người gọi cuộc gặp ở Paris là khoảnh khắc “chỉ có một trong một thế hệ” đối với an ninh quốc gia của lục địa, sau đó nói rằng ông “sẵn sàng xem xét việc triển khai lực lượng Anh trên bộ cùng với các nước khác, nếu có một thỏa thuận hòa bình lâu dài”.

Các nhà lãnh đạo châu Âu khác cũng đề nghị tăng cường theo nhiều cách khác nhau.

Bộ trưởng NATO Mark Rutte nói rằng các cuộc đàm phán ở Paris là cơ hội để các nhà lãnh đạo châu Âu hoạch định chiến lược về cách tốt nhất có thể để hỗ trợ tiến trình hòa bình, bao gồm các cuộc thảo luận về một số bên “muốn đưa quân vào Ukraine sau một thỏa thuận hòa bình”.

Ông Rutte nói thêm rằng “điều rất quan trọng là Mỹ phải sẵn sàng cung cấp phương án dự phòng – không phải điều quân trên bộ mà là phương án dự phòng – để tạo điều kiện cho những nỗ lực như vậy”.

“Điều đó có nghĩa là người châu Âu sẵn sàng tăng cường, tham gia tích cực, sẵn sàng giúp đỡ Ukraine sau một thỏa thuận hòa bình, bao gồm cả quân đội nếu cần thiết, nhưng rõ ràng là cần có sự hỗ trợ của Mỹ”, ông Rutte nói.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã nói chuyện với ông Macron sau hội nghị thượng đỉnh Paris, nhắc lại lời kêu gọi của ông về những đảm bảo an ninh “mạnh mẽ và đáng tin cậy” cho Ukraine.

Phó Tổng thống Mỹ J.D. Vance chỉ trích các lãnh đạo châu Âu trong hội nghị Munich tổ chức vào cuối tuần trước. Ảnh: Getty.

Sự đoàn kết bị lung lay

Trong suốt 3 năm chiến tranh ở Ukraine, châu Âu và Mỹ vẫn duy trì sự thống nhất đáng kể trong lập trường đối với Nga. Nhưng chỉ hơn 3 tuần sau nhiệm kỳ Tổng thống thứ hai của ông Trump, phần lớn sự đoàn kết đó đã bị lung lay.

Chính quyền Trump đã giáng một loạt đòn vào châu Âu và Ukraine vào tuần trước. Đầu tiên, Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth nói rằng tư cách thành viên NATO của Ukraine không phải là kết quả thực tế của một giải pháp thương lượng và an ninh châu Âu không còn là ưu tiên hàng đầu của Mỹ.

Sau đó, ông Trump đã có một cuộc điện đàm dài với Putin, chấm dứt chính sách “không có gì về Ukraine nếu không có Ukraine” của phương Tây. Sau đó, Phó Tổng thống JD Vance đã chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu trong một bài phát biểu gay gắt tại Hội nghị An ninh Munich hôm thứ Sáu tuần trước, chỉ trích họ vì cáo buộc đàn áp quyền tự do ngôn luận.

“Mối đe dọa mà tôi lo lắng nhất đối với châu Âu không phải là Nga”, ông Vance nói với khán giả với vẻ mặt lạnh lùng. “Điều tôi lo lắng là mối đe dọa từ bên trong”.

Nigel Gould-Davies, thành viên cao cấp về Nga và Á-Âu tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế, cho biết hàng loạt tuyên bố từ chính quyền Trump đã đẩy châu Âu vào “vùng bất định”.

Zelensky gặp Vance và Rubio ở Munich, Đức, vào ngày 14/2. Ảnh: Getty.

Ông Zelensky cho biết Ukraine sẽ không tham gia các cuộc đàm phán Mỹ-Nga ở Arab Saudi, mặc dù đang ở nước này để tham gia các cuộc gặp riêng biệt. Ông cho biết bất kỳ cuộc thảo luận nào “về Ukraine mà không có Ukraine” sẽ không có kết quả và Kiev sẽ từ chối một thỏa thuận được đàm phán mà không có sự tham gia của Kiev.

Tuy nhiên, ông Zelensky đã tỏ dấu hiệu sẵn sàng ký một thỏa thuận cho phép Mỹ tiếp cận các khoáng sản đất hiếm của Ukraine, nếu đổi lại Washington cung cấp các đảm bảo an ninh cho Kiev.

“Vấn đề không phải là Ukraine có thể cho gì mà là Ukraine có thể nhận được gì?”, ông Zelensky cho biết hôm đầu tuần này.

Sau khi từ chối cách tiếp cận ban đầu của chính quyền Trump vào cuối tuần qua, ông Zelensky cho biết ông sẽ hoan nghênh một “kế hoạch chi tiết hơn”.

Ông Zelensky cũng xác nhận rằng ông Keith Kellogg, đặc phái viên Nga-Ukraine của ông Trump, dự kiến sẽ đến thăm Ukraine vào thứ Năm tuần này. Ông Zelensky cho biết ông hy vọng có thể đưa Kellogg đến gặp những người lính ở tiền tuyến.

Nhưng phần lớn hoạt động ngoại giao của chính quyền Trump sẽ được tiến hành ở Trung Đông, trong đó Ngoại trưởng Rubio sẽ phối hợp cùng với Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên Steve Witkoff tại Riyadh, Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận. Điện Kremlin cho biết, ông Lavrov sẽ đi cùng với trợ lý Tổng thống Yury Ushakov.

Huyền Chi