Sắp xếp, tinh gọn bộ máy - vì một Nhà nước tinh gọn, hiệu quả

Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì phiên họp thứ nhất của Ban chỉ đạo Trung ương về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW. Ảnh: Internet

Vì sự phát triển bền vững

Theo đánh giá của Ban chỉ đạo Trung ương về tổng kết việc thực hiện Nghị quyết số 18-NQ/TW ngày 25/10/2017, dù đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển đất nước, nhưng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị ở Việt Nam hiện vẫn bộc lộ nhiều bất cập như: Tổ chức cồng kềnh, nhiều tầng nấc trung gian, chức năng chồng chéo. Điều này dẫn đến hiệu suất làm việc thấp, thủ tục hành chính rườm rà và cán bộ trì trệ trong giải quyết công việc. Đặc biệt, nhiều bộ, ngành có nhiệm vụ tương đồng dẫn đến chồng chéo trong quản lý, khó xác định trách nhiệm; việc phối hợp giữa các cơ quan còn nhiều vướng mắc làm giảm hiệu quả thực thi chính sách.

Một bộ máy cồng kềnh, chồng chéo chức năng không chỉ làm tăng gánh nặng ngân sách mà còn làm trì trệ quá trình ra quyết định, kìm hãm sự phát triển kinh tế - xã hội. Đặc biệt, trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng, bộ máy cồng kềnh sẽ trở thành rào cản đối với sự phát triển.

Do đó, giảm tầng nấc trung gian và trao quyền nhiều hơn cho địa phương là yêu cầu tất yếu trong quá trình phát triển, giúp hệ thống vận hành linh hoạt hơn, hiệu quả hơn, đồng thời nâng cao năng lực điều hành của chính quyền cấp cơ sở. Đây chính là nền tảng quan trọng để Việt Nam phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thủ tướng Chính phủ chủ trì phiên họp Ban chỉ đạo tinh gọn bộ máy của Chính phủ. Ảnh: VGP

Theo đánh giá của các chuyên gia, chủ trương của Đảng sáp nhập các đơn vị hành chính lần này được tiến hành đồng thời, chính quyền địa phương giảm xuống chỉ còn 2 cấp, không tổ chức cấp huyện. Điều đó cho thấy việc sáp nhập tỉnh, thành chính là một phần của cuộc cách mạng tổ chức bộ máy “vừa tinh gọn vừa giảm cấp chính quyền địa phương”.

Việc sắp xếp không chỉ căn cứ vào các tiêu chí đơn thuần như quy mô dân số, diện tích mà còn chú trọng đến quy hoạch tổng thể quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch địa phương với mục tiêu cuối cùng là phát triển và hưng thịnh.

Còn theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà, việc sáp nhập tỉnh nhằm tạo ra động lực mạnh mẽ để địa phương và cả đất nước phát triển. Đồng thời, đội ngũ cán bộ, công chức sẽ phải đánh giá, phân loại để thực sự nâng cao chất lượng trong bộ máy tổ chức mới và giải quyết chế độ chính sách đối với những người chịu sự tác động của việc tinh gọn, sáp nhập.

“Từ 01/7/2025, chính quyền địa phương sẽ chỉ còn 2 cấp (tỉnh và xã), giảm khoảng 60 - 70% số lượng xã và sáp nhập còn 34 tỉnh/thành phố. Việc cắt giảm đầu mối giúp giảm đáng kể chi phí vận hành. Ngân sách nhà nước sẽ tập trung vào các nhiệm vụ trọng điểm thay vì dàn trải cho quá nhiều đơn vị nhỏ lẻ, giảm gánh nặng chi tiêu công và tối ưu hóa nguồn lực”, Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết.

Theo chia sẻ của ông Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, việc lãnh đạo Đảng, Nhà nước gọi sắp xếp tinh gọn bộ máy là “cuộc cách mạng” không chỉ thể hiện tầm quan trọng mà còn nhấn mạnh sự quyết liệt cần có để thực hiện nhiệm vụ này. Đây thực sự là

Kết luận số 157-KL/TW của Bộ Chính trị về sắp xếp tổ chức bộ máy, đơn vị hành chính, Bộ Chính trị yêu cầu cấp xã mới sẽ đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 và phấn đấu hoàn thành trước ngày 15/7/2025; cấp tỉnh hoàn thành trước 15/8/2025. Quá trình này phải bảo đảm nguyên tắc “ba không”: không để gián đoạn công việc; không bỏ trống địa bàn, lĩnh vực; không để ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và nhân dân.

thay đổi mang tính đột phá, không chỉ nhằm cải thiện hiệu quả quản lý nhà nước mà còn đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn mới.

Cũng theo ông Bùi Hoài Sơn, trước đây, Nghị quyết số 18-NQ/TW của Trung ương đã đặt nền tảng cho sự thay đổi bộ máy quản lý khi nhấn mạnh đến việc nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn về quản lý đa ngành, đa lĩnh vực, đồng thời đề ra giải pháp kiện toàn tổ chức và thu gọn đầu mối. Điều này cho thấy tầm nhìn dài hạn và quyết tâm cải cách để đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước.

“Thời điểm hiện tại có thể xem là cơ hội chín muồi để hiện thực hóa mục tiêu trên. Đồng thời, sự quyết tâm chính trị từ cấp lãnh đạo cao nhất cùng đồng thuận xã hội sẽ là động lực quan trọng giúp Việt Nam tạo ra một bộ máy hành chính hiện đại, tinh gọn và hiệu quả hơn”, ông Sơn khẳng định.

Rà soát kỹ lưỡng các nhiệm vụ, thẩm quyền

Làm thủ tục hành chính tại cấp tỉnh. Ảnh: Internet

Theo Kế hoạch số 447/KH-BCĐ ngày 17/5/2025 của Chính phủ về xây dựng các nghị định phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với việc tổ chức mô hình chính quyền địa phương 2 cấp thì các bộ, ngành đang hoàn thiện dự thảo Nghị định theo ngành, lĩnh vực phụ trách.

Theo thống kê, có khoảng 20 Nghị định cần ban hành và theo lộ trình, các nghị định này phải ban hành ngay sau khi Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV kết thúc để ngày 01/7 vận hành bộ máy chính quyền mới. Đặc biệt, để đảm bảo tiến độ công việc, Bộ Chính trị yêu cầu ngày 01/6 phải xong các dự thảo Nghị định này.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ Nội vụ, Bộ Nội vụ đã xác định rõ chức năng nhiệm vụ là tập trung vào quản lý vĩ mô, xây dựng thể chế, chiến lược, cơ chế, chính sách, giữ vai trò kiến tạo và tăng cường kiểm tra, giám sát; phân cấp, phân quyền triệt để cho chính quyền địa phương trên tất cả các lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ, bảo đảm thực hiện đúng phương châm “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà phát biểu tại phiên họp Ban chỉ đạo Chính phủ về tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW. Ảnh: VGP

Qua rà soát, có 206 nhiệm vụ, thẩm quyền được đề xuất để phân định thẩm quyền cho chính quyền địa phương 2 cấp và thực hiện phân cấp, phân quyền thuộc lĩnh vực Nội vụ. Trong số này có 161/206 nhiệm vụ, thẩm quyền đề xuất thực hiện phân định thẩm quyền; 45/206 nhiệm vụ, thẩm quyền đề xuất thực hiện phân cấp, phân quyền. Cụ thể, về phân định thẩm quyền, có 161 nội dung, nhiệm vụ, thẩm quyền liên quan đến UBND cấp huyện, trong đó tổng nhiệm vụ, thẩm quyền chuyển từ cấp huyện xuống cấp xã là 129, tổng nhiệm vụ, thẩm quyền chuyển từ cấp huyện lên cấp tỉnh là 32.

“Về cơ bản, các nhiệm vụ, thẩm quyền đã được rà soát kỹ lưỡng, bao quát, liên thông, đầy đủ và rõ chủ thể, rõ trình tự, thủ tục về phân định thẩm quyền khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và thực hiện phân cấp, phân quyền triệt để, tối đa trong lĩnh vực Nội vụ cho chính quyền địa phương”, Bộ trưởng Nội vụ cho hay.

Còn tại Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính yêu cầu phải đổi mới căn bản tư duy từ thụ động, tập trung vào quản lý “không quản lý được thì cấm” sang tư duy “chủ động, linh hoạt để kiến tạo phát triển và phục vụ nhân dân, doanh nghiệp”; đổi mới xây dựng pháp luật, tập trung vào triệt để phân cấp, phân quyền đi đôi với phân bổ nguồn lực và thiết kế công cụ giám sát.

Nguyệt Hà