Sáng nay hệ thống KRX vận hành sau hơn 10 năm chuẩn bị

KRX là hệ thống công nghệ thông tin do Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE) làm chủ đầu tư, được thiết kế bởi Sở Giao dịch Chứng khoán Hàn Quốc (KRX). Tổng đầu tư ban đầu khoảng 900 tỷ đồng. Hệ thống này có nhiều tiện ích mới, được kỳ vọng sẽ giúp thu hút thêm nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường, từ đó tăng thanh khoản.

Được đầu tư từ năm 2012, ban đầu, hệ thống này dự kiến hoàn thành vào năm 2021 nhưng bị chậm trễ. HoSE đã nhiều lần thử nghiệm trong năm 2024 nhưng vẫn gặp trục trặc.

Với việc đưa hệ thống KRX vào vận hành, theo HoSE, thay đổi quan trọng nhất là ở hai lệnh ATO (đầu phiên) và ATC (cuối phiên) trong các đợt khớp lệnh định kỳ.

1. Thay đổi trong phiên ATO/ATC

Khi áp dụng hệ thống KRX, hai lệnh ATO và ATC sẽ không còn được ưu tiên trước lệnh giới hạn (Limit Order - LO) đã nhập vào hệ thống trước đó khi so khớp lệnh. Hai lệnh này cũng sẽ hiển thị tại một mức giá xác định, tương tự như lệnh giới hạn, thay vì chỉ hiển thị tại mức giá có ký hiệu "ATO" và "ATC".

2. Thay đổi nguyên tắc sửa/hủy lệnh

Với hệ thống KRX, nhà đầu tư không đồng thời sửa cả giá và khối lượng trong một lần. Khi sửa giá hoặc sửa tăng khối lượng sẽ làm thay đổi ưu tiên thời gian của lệnh; còn sửa giảm khối lượng không thay đổi ưu tiên thời gian của lệnh. Trong phiên ATO/ATC, nhà đầu tư vẫn không được phép hủy/sửa lệnh như nguyên tắc cũ.

3. Thay thế lệnh MP bằng MTL trên sàn HOSE

Lệnh thị trường MP (Market Price) sẽ được thay thế bằng lệnh MTL (Market To Limit). Khi lệnh MTL khớp một phần nhưng không khớp hết khối lượng, phần còn lại sẽ tự động được chuyển thành lệnh giới hạn LO với mức giá chênh lệch ±1 tick size so với giá của lệnh ban đầu.

4. Giao dịch thỏa thuận và giao dịch lô lẻ

Hệ thống KRX cho phép cả bên bán và bên mua đều có thể nhập lệnh và bên còn lại sẽ là bên xác nhận lệnh, thay vì chỉ bên bán được nhập lệnh và bên mua xác nhận như hệ thống cũ. Và khi lệnh thỏa thuận đã thực hiện sẽ không được hủy/sửa.

Hệ thống mới KRX cho phép nhà đầu tư đặt lô lẻ (với lệnh LO) xuyên suốt phiên, từ 9h cho tới 14h45, thay vì chỉ được đặt trong phiên khớp lệnh liên tục và giao dịch thỏa thuận như hệ thống cũ.

5. Giao dịch chứng khoán của nhà đầu tư nước ngoài

Hệ thống KRX cập nhật room nhà đầu tư nước ngoài ngay khi có lệnh vào sàn, thay vì chỉ cập nhật khi lệnh của khối ngoại được khớp như hệ thống cũ.

Hệ thống KRX được kỳ vọng giúp tăng thanh khoản trên thị trường chứng khoán. Ảnh: HH

Cú hích cho thị trường chứng khoán và bệ đỡ nâng hạng

KRX được kỳ vọng sẽ giúp thanh khoản tăng vọt, giải quyết được hiện tượng tắc nghẽn như đã xảy ra trong các năm 2020-2021. Đồng thời, sẽ mang đến một làn gió mới cho thị trường chứng khoán.

Hệ thống KRX cũng được kỳ vọng sẽ mang đến các sản phẩm, giải pháp giao dịch và thanh toán mới cho thị trường chứng khoán Việt Nam, như mua bán trong ngày, bán chứng khoán trên đường về, bán khống, rút ngắn thời gian thanh toán... tạo tiền đề giải quyết các nút thắt, tiến tới được nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi như thanh toán bù trừ trung tâm, nâng cao chất lượng cơ sở hạ tầng.

Nhiều công ty chứng khoán kỳ vọng, hệ thống mới giúp giá trị giao dịch trung bình mỗi phiên của VN-Index tăng 30-70% so với thanh khoản bình quân 5 năm gần đây.

VNDirect từng dự báo, hệ thống KRX đi vào vận hành có thể giúp nâng cao năng lực thanh khoản lên tới 4 tỷ USD/phiên. Hệ thống mới sẽ giúp giảm thời gian thanh toán từ T+2,5 như hiện nay, từ đó có thể thúc đẩy tỷ lệ quay vòng vốn.

Ở nhiều thị trường chứng khoán quốc tế, cơ chế giao dịch trong ngày (daytrading - hay còn gọi là T+0) được áp dụng, cho phép nhà đầu tư có thể mua và bán cùng một loại chứng khoán (hay các sản phẩm tài chính khác) nhiều lần trong cùng ngày với mục đích đầu cơ tìm kiếm lợi nhuận hoặc để hạn chế rủi ro do giá chứng khoán biến động theo chiều hướng đi xuống so với thời điểm mua vào.

Với việc thực hiện giao dịch trong ngày, vào cuối ngày, tất cả vị thế nắm giữ chứng khoán của nhà đầu tư sẽ được đối trừ với nhau nên không phát sinh nghĩa vụ thanh toán chứng khoán. Nhà đầu tư chỉ phải thực hiện nghĩa vụ thanh toán bằng tiền nếu bị lỗ hoặc nhận được tiền trong trường hợp lãi.

Còn nghiệp vụ bán khống (short selling) là hoạt động bán cổ phiếu mà người bán không sở hữu vào thời điểm thực hiện giao dịch. Khi bán khống, nhà đầu tư mượn chứng khoán từ tài khoản của nhà môi giới và bán trong trường hợp dự đoán giá chứng khoán giảm, sau đó mua lại với giá thấp hơn trong tương lai nhằm thu lợi.

Theo giới phân tích, giao dịch T+0 và được bán khống cổ phiếu sẽ là cú hích giúp thị trường chứng khoán phát triển mạnh mẽ hơn. Đây cũng là tiền đề để FTSE, MSCI nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, qua đó thu hút mạnh mẽ dòng vốn quốc tế.

Khi hệ thống KRX đi vào hoạt động, nhóm cổ phiếu chứng khoán được đánh giá hưởng lợi lớn nhất nhờ thanh khoản lên cao.

Mạnh Hà