Ràng buộc trách nhiệm của doanh nghiệp trong bảo vệ môi trường

Quang cảnh Hội thảo. Ảnh: P.Hiến

Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất

Theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường 2020 và Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, các doanh nghiệp sản xuất và nhập khẩu có trách nhiệm thực hiện tái chế bao bì, sản phẩm bắt đầu từ ngày 01/01/2024.

Ngày 06/01/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 05/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2022/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo vệ môi trường, trong đó có nhiều quy định mới về Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) mà doanh nghiệp, nhà sản xuất, nhập khẩu cần lưu ý.

Theo ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), việc thực hiện EPR là cần thiết và gấp rút, không chỉ giúp môi trường ngày càng xanh, sạch hơn mà còn giúp doanh nghiệp có thể duy trì xuất khẩu, sản phẩm, bảo đảm tính bền vững trên thị trường quốc tế.

Ông Hồ Kiên Trung - Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) thông tin - tại Hội thảo về EPR. Ảnh: P.Hiến

Từ đó, các doanh nghiệp sẽ đáp ứng được những quy định ngày một cao về “tiêu chuẩn xanh” của các thị trường. Không chỉ tạo thêm dư địa xuất khẩu cho các ngành hàng, thực thi EPR còn góp phần quan trọng trong việc giúp Việt Nam phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050, như cam kết đưa ra tại COP26 (Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu lần thứ 26).

Ông Nguyễn Văn Phan (Văn phòng EPR) cho biết, trước khi có quy định về EPR, phần lớn bao bì sau khi sử dụng được thải trực tiếp ra môi trường. Tuy nhiên, khi Việt Nam đẩy mạnh kinh tế tuần hoàn, nhất là khi áp dụng các quy định của Luật Bảo vệ môi trường, các nhà sản xuất bắt buộc phải tổ chức tái chế hoặc đóng góp tài chính vào Quỹ Bảo vệ môi trường.

Tổng Biên tập Báo Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Ngọc Thạch cho biết, EPR là một chính sách quan trọng, được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng trong quản lý rác thải.

“Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất, nhập khẩu là một chính sách quan trọng, được nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng và mang lại những hiệu quả thiết thực trong quản lý rác thải, thúc đẩy kinh tế tuần hoàn” - ông Thạch cho biết.

Quy định mới về tái chế cần lưu ý

Vấn đề tái chế cũng đã nhận được sự quan tâm của nhiều đại biểu tại Hội thảo.

Đại diện Văn phòng EPR cho biết, chính sách EPR yêu cầu nhà sản xuất có trách nhiệm quản lý các sản phẩm sau khi chúng trở thành rác thải, bao gồm: thu gom; tiền xử lý như phân loại, tháo dỡ hoặc khử ô nhiễm; (để chuẩn bị cho) tái sử dụng; thu hồi (bao gồm tái chế và thu hồi năng lượng) hoặc cuối cùng thải bỏ.

Liên quan đến câu hỏi về kế hoạch đăng ký tái chế, đại diện Văn phòng EPR cho biết, báo cáo kết quả tái chế phải được thực hiện theo kế hoạch đã đăng ký từ trước.

Trong trường hợp công ty đã đăng ký và tổ chức tái chế trong năm 2024, nếu khối lượng tái chế đạt yêu cầu, kết quả này sẽ được bảo lưu và công nhận vào năm 2025. Khi báo cáo kết quả năm 2025, các công ty sẽ tiếp tục đăng ký kế hoạch tái chế cho kỳ tiếp theo (đến tháng 3/2026).

“Hệ thống quản lý sẽ hiển thị rõ ràng quá trình thực hiện tái chế, giúp doanh nghiệp theo dõi và hoàn thành mục tiêu tái chế chính xác và đảm bảo tiến độ” - đại diện EPR thông tin.

Đại diện Văn phòng EPR trao đổi, giải đáp tại Hội thảo

Liên quan đến câu hỏi của đại diện Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam về việc bảo lưu kết quả thu gom tái chế các năm và trách nhiệm của đơn vị ủy quyền thu gom tái chế, đại diện Văn phòng EPR cho biết, đơn vị tái chế được thuê có giấy phép môi trường và giấy phép môi trường thành phần, trên đó có ghi về năng lực tái chế phế liệu.

Ví dụ, đối với tái chế bao bì nhôm, Văn phòng EPR khuyến cáo các doanh nghiệp thực hiện cần bảo đảm đầu vào của bao bì là vật liệu nhôm mới được tính vào trách nhiệm.

Đối với bảo lưu kết quả tái chế, khi kết quả nhiều hơn bắt buộc, sẽ được bảo lưu cho các năm tiếp theo. Tuy nhiên, các doanh nghiệp cần đăng ký kế hoạch tái chế của năm sau, xác định trách nhiệm cụ thể và báo cáo kết quả con số cụ thể của năm ngoái theo đúng quy định.

Liên quan đến câu hỏi về đóng chi phí hỗ trợ xử lý chất thải của Công ty TNHH MTV Herbalife Việt Nam, đại diện Văn phòng EPR nhấn mạnh: Xác nhận hoàn thành trách nhiệm EPR khác với xác nhận đóng tiền xử lý chất thải.

Theo đại diện Văn phòng EPR, hiện tại, chưa có xác nhận EPR dựa trên kê khai vì doanh nghiệp cần chịu trách nhiệm trong quá trình tái chế và báo cáo. Mặc dù chưa có quy định chi tiết về chứng từ chứng minh việc đóng quỹ, Văn phòng EPR có thể hỗ trợ doanh nghiệp trong việc xác minh các khoản đóng.

Từ năm 2022 đến 2024, khi các công ty đóng tiền xử lý chất thải, quỹ sẽ gửi thông báo đã nhận được số tiền trên. Đồng thời, hệ thống cũng đang được cải tiến để bổ sung thêm các hình thức xác nhận khác, giúp quá trình xác nhận nhanh chóng và chính xác hơn, đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp./.

N.LỘC