Quy định rõ VKSND tối cao là cơ quan trung ương của Việt Nam trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì; Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành nội dung phiên họp.

Tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp

Trình bày tờ trình tại phiên họp, Viện trưởng VKSND tối cao Nguyễn Huy Tiến cho biết, mục đích của việc xây dựng Luật TTTP về hình sự là hoàn thiện các quy phạm pháp luật về TTTP hình sự theo hướng tách các quy phạm pháp luật về TTTP hình sự ra khỏi Luật TTTP năm 2007 thành đạo luật riêng nhằm đáp ứng đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp và tăng cường hội nhập, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực tư pháp; bảo đảm tương thích và đồng bộ với hệ thống pháp luật trong nước, các cam kết quốc tế của Việt Nam trong cùng lĩnh vực; khắc phục những hạn chế, bất cập trong Luật TTTP hiện hành; góp phần nâng cao hiệu quả đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo vệ tốt hơn quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Đồng chí Nguyễn Huy Tiến, Bí thư Đảng ủy, Viện trưởng VKSND tối cao trình bày tờ trình Dự án Luật Tương trợ tư pháp về hình sự tại phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Về quan điểm xây dựng luật, Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến nhấn mạnh, quán triệt, thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về tăng cường hội nhập quốc tế, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật và tư pháp, về định hướng đổi mới, hoàn thiện quy trình xây dựng pháp luật, nhất là các quan điểm chỉ đạo nêu tại Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 2/1/2002 của Bộ Chính trị về một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp trong thời gian tới; Nghị quyết số 27- NQ/TW ngày 17/11/2022 Hội nghị lần thứ sáu Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa...

Viện trưởng Nguyễn Huy Tiến cho biết, Luật TTTP về hình sự được xây dựng trên cơ sở các định hướng chính sách xây dựng luật đã được phê duyệt và kế thừa, phát huy các quy định còn phù hợp về TTTP về hình sự trong Luật TTTP năm 2007 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã được thực tế kiểm nghiệm; khắc phục những hạn chế, bất cập của Luật TTTP năm 2007, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc phát sinh trong thực tiễn hoạt động TTTP về hình sự thời gian qua.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Bên cạnh đó, bảo đảm sự tương thích, đồng bộ với các văn bản quy phạm pháp luật trong nước hiện hành có liên quan; thống nhất, đồng bộ với các quy định trong các dự án Luật TTTP về dân sự, Luật Dẫn độ và Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù đang được xây dựng, đồng thời với dự án Luật này (trên cơ sở tách khỏi Luật TTTP năm 2007).

Cùng với đó, bảo đảm sự phù hợp với các Hiệp định TTTP về hình sự, các điều ước quốc tế có điều khoản về TTTP về hình sự mà Việt Nam tham gia. Tham khảo, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới trong xây dựng Luật TTTP về hình sự…

Quy định rõ VKSND tối cao là Cơ quan trung ương của Việt Nam trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự với nước ngoài

Dự thảo Luật gồm 5 chương, 45 điều, cụ thể:

Chương I: Quy định chung, gồm 17 điều (từ Điều 1 đến Điều 17).

Chương II: Yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự của Việt Nam gửi đi nước ngoài gồm 8 điều (từ Điều 18 đến Điều 25).

Chương III: Yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự của nước ngoài gửi đến Việt Nam gồm 12 điều (từ Điều 26 đến Điều 37).

Chương IV: Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự gồm 6 điều (từ Điều 38 đến Điều 43).

Chương V: Điều khoản thi hành gồm 2 điều (Điều 44, Điều 45).

Quang cảnh phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Nội dung cơ bản của Chương I (Quy định chung) dự thảo Luật: Chương I gồm 17 điều quy định: phạm vi điều chỉnh; đối tượng áp dụng; giải thích từ ngữ; áp dụng pháp luật; nguyên tắc tương trợ tư pháp về hình sự; áp dụng nguyên tắc có đi có lại; cơ quan trung ương về tương trợ tư pháp về hình sự; thực hiện tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với các nước có chung đường biên giới; phạm vi tương trợ tư pháp về hình sự; chứng nhận lãnh sự và hợp pháp hóa lãnh sự; bảo mật thông tin và giới hạn sử dụng; ngôn ngữ trong tương trợ tư pháp về hình sự; chi phí thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự; kinh phí bảo đảm công tác tương trợ tư pháp về hình sự; giao nhận tài liệu, vật chứng, tài sản liên quan đến tương trợ tư pháp về hình sự; xem xét yêu cầu liên quan đến hình phạt tử hình; bảo đảm an toàn.

Các quy định của Chương này kế thừa các quy định còn phù hợp của Luật TTTP hiện hành, đồng thời có một số nội dung mới.

Nội dung cơ bản của Chương II (Yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự của Việt Nam gửi đi nước ngoài) dự thảo Luật: Chương II gồm 8 điều quy định: hồ sơ yêu cầu TTTP về hình sự của Việt Nam; văn bản yêu cầu TTTP về hình sự; lập, gửi yệu cầu TTTP về hình sự; phối hợp trao đổi, bổ sung thông tin thực hiện yêu cầu TTTP về hình sự của Việt Nam; thông báo kết quả thực hiện yêu cầu TTTP về hình sự; giá trị pháp lý của kết quả TTTP về hình sự; kết thúc yêu cầu nước ngoài thực hiện yêu cầu TTTP về hình sự; đề nghị nước ngoài truy cứu trách nhiệm hình sự.

Các quy định của Chương này kế thừa các quy định hiện hành về quy trình, thủ tục thực hiện và thời hạn xử lý. Đồng thời, xây dựng trình tự, thủ tục cụ thể hơn cho việc tiếp nhận, giải quyết các yêu cầu TTTP về hình sự của Việt Nam gửi đi nước ngoài.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Nội dung cơ bản của Chương III (Yêu cầu tương trợ tư pháp về hình sự của nước ngoài gửi đến Việt Nam) dự thảo Luật: Chương III được thiết kế gồm 8 điều kế thừa các quy định hiện hành về quy trình, thủ tục thực hiện và thời hạn xử lý. Đồng thời, xây dựng trình tự, thủ tục cụ thể hơn cho việc tiếp nhận, giải quyết các yêu cầu TTTP về hình sự của nước ngoài.

Nội dung cơ bản của Chương IV (Trách nhiệm của các cơ quan nhà nước trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự) dự thảo Luật: Chương IV gồm 6 điều quy định: trách nhiệm của Chính phủ; trách nhiệm của VKSND tối cao; trách nhiệm của các bộ, ngành liên quan; trách nhiệm của Bộ Ngoại giao; trách nhiệm của cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài; trách nhiệm của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng và cơ quan thi hành án các cấp.

Quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động TTTP về hình sự; xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa Cơ quan trung ương về TTTP hình sự với các cơ quan có thẩm quyền khác trong hoạt động TTTP về hình sự, trong đó, quy định rõ VKSND tối cao là Cơ quan trung ương của Việt Nam trong hoạt động TTTP về hình sự với nước ngoài; nhiệm vụ, quyền hạn của VKSND tối cao và cơ chế phối hợp giữa VKSND tối cao với cơ quan có liên quan khác trong lĩnh vực TTTP về hình sự...

Nội dung cơ bản của Chương V (Điều khoản thi hành) dự thảo Luật: Chương V gồm 2 điều quy định về hiệu lực thi hành của Luật và quy định chuyển tiếp đối với các yêu cầu TTTP về hình sự được lập trước ngày Luật này có hiệu lực.

Về phạm vi điều chỉnh, Luật TTTP về hình sự quy định các nguyên tắc, thẩm quyền, trình tự, thủ tục thực hiện hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của các cơ quan nhà nước Việt Nam trong hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự.

Về đối tượng áp dụng, Luật TTTP về hình sự áp dụng đối với các cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam; cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài có liên quan đến hoạt động tương trợ tư pháp về hình sự giữa Việt Nam với nước ngoài.

Hồ sơ Dự án Luật được chuẩn bị công phu

Trình bày Báo cáo thẩm tra các dự án Luật: Dẫn độ, Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù, Tương trợ tư pháp về dân sự, Tương trợ tư pháp về hình sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp (PL&TP) Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban PL&TP tán thành với sự cần thiết ban hành 4 Luật trên cơ sở tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp hiện hành như đã nêu trong các Tờ trình của Chính phủ và VKSND tối cao.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: VPQH cung cấp.

Theo Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng, Luật TTTP hiện hành điều chỉnh 4 lĩnh vực TTTP nhưng mỗi lĩnh vực lại có phạm vi điều chỉnh, đối tượng tác động, mục đích và nội dung khác nhau nên khó bảo đảm áp dụng đồng bộ, dẫn đến việc các quy định chung của Luật không điều chỉnh được những đặc thù riêng trong từng lĩnh vực.

Bên cạnh đó, thực tiễn triển khai thực hiện hoạt động TTTP qua hơn 16 năm đã bộc lộ những hạn chế, bất cập cần được tháo gỡ, giải quyết; một số quy định của các điều ước quốc tế có liên quan mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên cần phải được tiếp tục nội luật hóa; nhiều nội dung cần được sửa đổi để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật.

Các đại biểu tham dự phiên họp. Ảnh: VPQH cung cấp.

Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, hồ sơ các dự án Luật, trong đó có hồ sơ dự án Luật TTTP về hình sự do VKSND tối cao xây dựng cơ bản bảo đảm theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, được chuẩn bị công phu trên cơ sở khảo sát, tổng kết thực tiễn; đã được đánh giá tác động, rà soát các điều ước quốc tế có liên quan; nghiên cứu, tham khảo pháp luật của một số nước; xin ý kiến các cơ quan, tổ chức hữu quan, ý kiến thẩm định của Bộ Tư pháp để chỉnh lý, hoàn thiện. Hồ sơ dự án Luật đáp ứng điều kiện trình UBTVQH xem xét, cho ý kiến.

Về thực hiện chủ trương đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, Chủ nhiệm Hoàng Thanh Tùng cho biết, cơ quan chủ trì soạn thảo dự án Luật đã quán triệt, thực hiện chủ trương của Đảng về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật, đó là “Luật chỉ quy định những vấn đề khung, những vấn đề có tính nguyên tắc, không cần quá dài” và quy định mới của Luật Tổ chức Quốc hội về: “quy định cụ thể các nội dung liên quan đến quyền con người, quyền, nghĩa vụ của công dân, tố tụng tư pháp”…

Minh Khôi