Quy định rõ thu hồi đất để thực hiện dự án trung tâm tài chính

Các đại biểu tham gia thảo luận ở Tổ 4 sáng 19/11

Tiếp tục Kỳ họp thứ Mười, sáng 19/11, Quốc hội thảo luận ở Tổ về: Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai; Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế; về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng Cảng hàng không quốc tế Gia Bình.

Quy định rõ để bảo đảm tính khả thi

Thảo luận ở Tổ 4 (gồm Đoàn ĐBQH các tỉnh: Khánh Hòa, Lai Châu và Lào Cai), các đại biểu cơ bản thống nhất cần ban hành Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai (gọi tắt là Nghị quyết), góp phần phát triển kinh tế - xã hội.

Dự thảo Nghị quyết đã bổ sung trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng (Điều 3). Bày tỏ đồng tình với định hướng này, song ĐBQH Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) đề nghị cần xem xét, làm rõ một số nội dung để bảo đảm tính khả thi.

ĐBQH Nguyễn Hữu Toàn (Lai Châu) phát biểu

Cụ thể, đối với trường hợp Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng để thực hiện dự án khu thương mại tự do, dự án trung tâm tài chính quốc tế, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn cho rằng, khu thương mại tự do, trung tâm tài chính quốc tế thực tế không phải là một dự án, mà chỉ là dành khu vực đó để thực hiện mục tiêu hình thành nên khu thương mại tự do hoặc trung tâm tài chính, với rất nhiều dự án trong đó.

Chẳng hạn, tại Khu thương mại tự do Hải Phòng có diện tích rất lớn, tới hơn 20.000 ha, bao gồm rất nhiều dự án.

Hay với trung tâm tài chính quốc tế, Quốc hội đã có quyết định về chủ trương đầu tư ở TP. Hồ Chí Minh và Đà Nẵng, thực chất là hình thành các chính sách, cơ chế kiểm soát, chứ không hình thành khu đất có biên giới. Trung tâm tài chính quốc tế TP. Hồ Chí Minh gắn kết cả khu vực Thủ Thiêm dự kiến là nơi xây dựng các dự án để thu hút nhà đầu tư tài chính quốc tế, kết nối với Sở Giao dịch chứng khoán, các ngân hàng lõi ở bên trong, không xác định được ranh giới.

Do đó, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị dự thảo Nghị quyết cần quy định rõ ràng, tránh hiện tượng khi thực hiện dự án có mục tiêu khác mà lại được hưởng các cơ chế rất ưu đãi.

Lưu ý vấn đề chênh lệch quyền lợi khi đền bù

Dự thảo Nghị quyết cũng bổ sung quy định về việc Nhà nước thu hồi đất để phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng đối với trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận hoặc hết thời gian phải hoàn thành việc thỏa thuận mà đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư. Đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị cần làm rõ tại sao là 75%?

Theo đại biểu, trên thực tế, 25% còn lại có rất nhiều trường hợp, trong đó có một phần không thống nhất về giá, đòi giá đền bù cao hơn. Trong trường hợp này, việc thực hiện theo Nghị quyết là đúng, tức đền bù theo bảng giá đất của Nhà nước.

Tuy nhiên, có một phần trong 25% này chưa thống nhất thỏa thuận vì liên quan xác định cơ sở pháp lý, chẳng hạn khu đất đó họ đã sinh sống lâu đời nhưng chưa được làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Như vậy, không phải là họ tranh chấp hay cố tình, cần phải tách ra để xử lý riêng.

Một vấn đề cần quan tâm được đại biểu Nguyễn Hữu Toàn chỉ ra, quy định như dự thảo Nghị quyết tức là 25% diện tích đất và số lượng người sử dụng đất sẽ phải thực hiện đền bù theo bảng giá của Nhà nước, còn 75% diện tích và số lượng người sử dụng đất sẽ thực hiện theo thỏa thuận của nhà đầu tư và thường cao hơn so với bảng giá của Nhà nước. Đây cũng là vấn đề cần tính đến, khi chênh lệch về quyền lợi dễ phát sinh khiếu kiện.

“Tóm lại, với trường hợp xử lý vấn đề pháp lý khác ngoài giá thì phải xử lý cho đến cùng theo quy định của pháp luật, còn trường hợp liên quan vấn đề giá thì phải xử lý theo quy định này và phải tính đến chuyện tránh khiếu nại, khiếu kiện xảy ra”, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn lưu ý.

Chia sẻ ý kiến trên, ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) cho rằng, quy định về tỷ lệ 75% như dự thảo Nghị quyết sẽ có tác động rất lớn; các địa phương sẽ vướng nhiều, nhất là liên quan thu hồi đất thỏa thuận giữa nhà đầu tư với người dân.

ĐBQH Sùng A Lềnh (Lào Cai) phát biểu

Đại biểu Sùng A Lềnh phân tích, thường thì giá thỏa thuận của nhà đầu tư sẽ cao hơn bảng giá đất của Nhà nước. Khi thỏa thuận không được, Nhà nước sẽ đứng ra thu hồi phần diện tích còn lại thì áp theo bảng giá đất của Nhà nước, mà hệ số K nâng lên “không được bao nhiêu”.

Cũng theo đại biểu, thu hồi đất dễ dẫn đến khiếu kiện phức tạp. “Thu hồi khó khăn thì phải tổ chức cưỡng chế, hồ sơ của dự án có bảo đảm hay không? Hồ sơ mà không bảo đảm thì các lực lượng có thực hiện được cưỡng chế không?”.

Đặt câu hỏi trên, đại biểu cho rằng, đây sẽ là vướng mắc ở địa phương nếu như dự thảo Nghị quyết quy định còn chung chung, thiếu rõ ràng, không đánh giá đầy đủ tác động, quyền lợi của người dân, doanh nghiệp và các vấn đề liên quan cơ chế chính sách pháp luật khác. Do vậy, cần nghiên cứu, đánh giá kỹ.

Về thẩm quyền thu hồi đất, đại biểu Sùng A Lềnh cho biết, có ý kiến cho rằng, để bảo đảm linh hoạt cần giao thẳng cho UBND thực hiện mà không cần thông qua HĐND.

“Cá nhân tôi thấy là giao cho HĐND thông qua sẽ được nghiên cứu, đánh giá, thẩm tra rất kỹ lưỡng, rõ ràng, cụ thể thì sẽ khả thi hơn, đồng thời sẽ kiểm soát được hoạt động của UBND. Nếu giao cho UBND để bảo đảm tính linh hoạt, song không có cơ chế kiểm soát sẽ dẫn đến lợi dụng nhiệm vụ, quyền hạn để thực hiện hoạt động, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân”, đại biểu Sùng A Lềnh nêu quan điểm.

Bảo đảm lợi ích của Nhà nước với dự án BT

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết quy định, điều kiện thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh, phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng là phải hoàn thành việc phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và bố trí tái định cư, trừ trường hợp “đối với dự án khác nếu được trên 75% người sử dụng đất đồng ý thu hồi đất trước khi phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư”.

“Như vậy, trường hợp này coi như đây là dự án trong trường hợp khẩn cấp. Đề nghị cân nhắc khi đặt ngang với các dự án liên quan quốc phòng, an ninh, dự án khẩn cấp”, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn phát biểu.

Liên quan thu hồi đất với dự án đối tác công tư - đổi đất lấy hạ tầng (BT), đại biểu Nguyễn Hữu Toàn đề nghị, do đây là hai nội dung khác nhau, khi bồi thường theo bảng giá đất, song xác định giá thanh toán với nhà đầu tư cần tính toán để bảo đảm lợi ích của Nhà nước.

Bởi lẽ, nhà đầu tư làm dự án để đổi lấy hạ tầng thì họ sẽ theo giá thị trường, toàn bộ giá xây dựng dự án được tính hoàn toàn theo giá thị trường. “Nếu bên này tính theo bảng giá đất là không phù hợp mà cần tính theo giá thị trường, kể cả khi giá thị trường đi xuống thấp hơn so với giá Nhà nước đền bù thì cũng phải chấp nhận, song đa số giá thị trường thường cao hơn so với giá Nhà nước”, đại biểu Nguyễn Hữu Toàn nêu ý kiến.

Đan Thanh; Ảnh: Hồ Long