Quy định mới về thủ tục trả lại tiền cho bị hại

Ngày 26-2, VKSND Tối cao, Bộ Công an, TAND Tối cao, Bộ Quốc phòng thống nhất ban hành Thông tư liên tịch 01/2025/TTLT-VKSNDTC-BCA-TANDTC-BQP quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành Điều 3 (Biện pháp xử lý vật chứng, tài sản) Nghị quyết 164/2024/QH15 của Quốc hội thí điểm xử lý vật chứng, tài sản trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử một số vụ việc, vụ án hình sự.

Hình minh họa.

Đáng chú ý, tại Điều 4 Thông tư liên tịch 01/2025/TTLT-VKSNDTC-BCA-TANDTC-BQP đã quy định chi tiết về việc trả lại tiền cho bị hại.

4 điều kiện để trả lại tiền cho bị hại

Theo đó, cơ quan tiến hành tố tụng xem xét quyết định trả lại tiền đã thu giữ, tạm giữ, phong tỏa cho bị hại hoặc đại diện của bị hại theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 3 Nghị quyết số 164/2024/QH15 khi có đủ 4 căn cứ, điều kiện sau:

- Đã xác định được rõ chủ sở hữu đối với số tiền đã thu giữ, tạm giữ, phong tỏa;

- Đã xác định rõ bị hại, tổng thiệt hại và số tiền bị thiệt hại đối với từng bị hại;

- Có văn bản đề nghị được trả lại số tiền bị thiệt hại của các bị hại hoặc đại diện của bị hại;

- Có văn bản đề nghị trả lại số tiền bị thiệt hại của bị can, bị cáo hoặc người khác là chủ sở hữu.

Cạnh đó, số tiền xem xét quyết định trả lại cho bị hại được xác định bằng tổng số tiền thu giữ, tạm giữ, phong tỏa trừ đi số tiền tạm tính về án phí, lệ phí và các khoản ưu tiên thi hành khác theo quy định pháp luật thi hành án dân sự;

Trường hợp số tiền xem xét quyết định trả lại cho bị hại lớn hơn hoặc bằng tổng số tiền thiệt hại của các bị hại thì trả lại toàn bộ cho bị hại. Phần tiền còn lại (nếu có) được gửi tiền vào ngân hàng để chờ xử lý theo Điều 5 Thông tư liên tịch này.

Trường hợp số tiền xem xét quyết định trả cho bị hại nhỏ hơn tổng số tiền thiệt hại của các bị hại thì mỗi bị hại được trả lại theo tỉ lệ dựa trên tổng số tiền xem xét trả lại cho các bị hại so với tổng thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra.

Trường hợp tiền thu giữ, tạm giữ, phong tỏa là đồng tiền của quốc gia, vùng lãnh thổ khác hoặc đồng tiền chung khác được sử dụng trong thanh toán quốc tế và khu vực thì khi quyết định trả lại tiền cho bị hại, cơ quan tiến hành tố tụng phải đề nghị một tổ chức tín dụng có thẩm quyền quy đổi và tiến hành chi trả bằng tiền Việt Nam đồng theo tỷ giá hối đoái tại thời điểm chi trả.

Trường hợp đến giai đoạn xét xử tòa án xác định số tiền đã trả cho bị hại không đúng với thiệt hại thực tế mà bị hại đó đã được nhận thì HĐXX quyết định xử lý trong bản án, quyết định.

Trình tự, thủ tục trả tiền cho bị hại

Về trình tự, thủ tục trả lại tiền cho bị hại được thực hiện như sau:

- Cơ quan tiến hành tố tụng thu thập, kiểm tra, đánh giá chứng cứ, tài liệu để xác định căn cứ, điều kiện trả lại tiền cho bị hại và thông báo cho bị hại, bị can, bị cáo, người khác là chủ sở hữu số tiền để họ có văn bản đề nghị. Trường hợp vụ án có nhiều bị hại mà không thể thực hiện việc thông báo trực tiếp cho bị hại thì cơ quan tiến hành tố tụng thực hiện việc thông báo trên phương tiện thông tin đại chúng theo Điều 141 BLTTHS nêu rõ thời hạn gửi văn bản đề nghị trả tiền;

-Trong thời hạn 15 ngày làm việc, kể từ ngày hết thời hạn theo thông báo, nếu có văn bản đề nghị, cơ quan tiến hành tố tụng tổ chức họp để thống nhất việc quyết định trả lại tiền cho bị hại. Cuộc họp phải được lập biên bản có chữ ký của đại diện các cơ quan tham gia;

-Trong thời hạn 5 ngày làm việc, kể từ ngày kết thúc cuộc họp trên, nếu thống nhất được thì người có thẩm quyền (theo điểm a khoản 7 Điều 3 Nghị quyết số 164/2024/QH15) ra quyết định trả lại tiền cho bị hại; trường hợp không thống nhất thì thông báo bằng văn bản nêu rõ lý do cho người có văn bản đề nghị biết;

- Quyết định trả lại tiền cho bị hại phải được ghi rõ trong kết luận điều tra, cáo trạng, bản án, quyết định của tòa án. Quyết định trả lại tiền cho bị hại, văn bản thông báo không áp dụng biện pháp được đưa vào hồ sơ vụ án.

Thông tư liên tịch 01/2025/TTLT-VKSNDTC-BCA-TANDTC-BQP có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-3-2025.

YẾN CHÂU