Quạt lá buông đưa văn hóa làng nghề tạo ra giá trị kinh tế

Quạt lá buông là sản phẩm thủ công nổi tiếng của xã Ninh Bình, TX. Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, với độ thẩm mỹ cao, nhẹ và bền. Hiện, thôn An Bình chỉ còn 3 hộ sản xuất với vài chục lao động, một tháng làm được khoảng 10.000 cái, xuất đi tới nhiều vùng miền trong nước và nước ngoài thông qua công ty liên kết.

Nghề thắt băng buông làm quạt đã có từ nhiều năm trước. Khi đó, nhiều gia đình làm công việc này kết hợp làm giỏ lác, quạt lá, giỏ xách, mũ lác giúp tăng thêm thu nhập cho gia đình.

Theo lời kể của nhiều người ở xã Ninh Bình, khoảng 50 năm trước, nghề đan quạt bằng lá buông ở địa phương được ông cha mày mò, sáng tạo và tạo nên một nghề thủ công kiếm ra tiền. Khi xưa, vì kinh tế còn lạc hậu, người dân đã tận dụng cây buông trên rừng, mang về và tạo nên những sản phẩm như quạt, nón, giỏ xách... với độ thẩm mỹ cao, các sản phẩm được tạo nên từ lá buông được nhiều người ưa chuộng

Bà Nguyễn Thị Kiều Loan, 52 tuổi, xé lá buông để chuẩn bị đan quạt

Gia đình bà Nguyễn Thị Loan chuyên làm hai loại quạt đan trơn và màu, mỗi ngày làm được hơn 100 chiếc quạt thành phẩm. Do ngồi trong thời gian dài, bà Loan nói, việc này ảnh hưởng xấu tới sức khỏe, thường xuyên đau lưng và khớp tay. Trong khi đó, chồng bà là ông Đỗ Hữu Trực, 55 tuổi, phụ trách quấn cán. Đây là bước cuối cùng để cho ra một chiếc quạt lá thành phẩm. Để làm được quạt lá buông phải trải qua 5 bước, gồm phơi lá, xé từng nhánh lá rồi tạo dáng quạt, đan và sau cùng là quấn cán. Công việc này chủ yếu là phụ nữ, nhưng ông đã phụ vợ được 16 năm, còn trước đó ông đi làm thuê.

Quạt lá được đan thủ công, lá buông được phơi 2-3 nắng cho thật khô để tránh ẩm mốc. Nghề này chỉ làm vào mùa nắng, khoảng từ tháng 12 đến tháng 8 năm sau. Vào mùa mưa hay những ngày không có nắng, người dân nghỉ làm. Dù vất vả, vợ chồng bà Loan thu nhập chỉ khoảng 10 triệu đồng mỗi tháng sau khi trừ các chi phí, đủ ăn uống sinh hoạt. Tuy nhiên, công việc này cũng tạo thêm việc làm thời vụ cho nhiều phụ nữ trong thôn với mức thu nhập khoảng 100.000 đồng mỗi ngày.

Quạt lá buông thường được các đơn vị thu mua rồi cung cấp cho các cửa hàng lưu niệm, phục vụ du lịch hoặc xuất đi các nước trong khu vực châu Á.

Để phát triển bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao, người dân thôn An Bình đều mong muốn chính quyền địa phương các cấp quan tâm hỗ trợ tìm đầu ra cho sản phẩm, đồng thời phát triển du lịch làng nghề, tổ chức tour cho khách tham quan, trải nghiệm, đưa quạt lá buông Khánh Hòa vươn xa, không để nghề thủ công của thôn bị mai một.

Trước đô thị hóa, xu thế công nghiệp hóa, hiện đại hóa, không ít làng nghề đứng trước khó khăn. Thế nhưng nghề làm quạt ở xã Ninh Bình, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa vẫn phát triển từng ngày và có mặt ở mọi nơi trên cả nước.

Ông Nguyễn Thanh Hùng, Trưởng Phòng Văn hóa - Thông tin TX. Ninh Hòa, đánh giá, quạt lá buông An Bình là một sản phẩm thủ công đặc sắc của địa phương, nhiều tiềm năng phát triển du lịch, đưa du khách tới tham quan, trải nghiệm. Sắp tới, chính quyền địa phương sẽ phối hợp với Hiệp hội Du lịch Nha Trang - Khánh Hòa khảo sát cùng các doanh nghiệp lữ hành, từ đó nghiên cứu, đề xuất với tỉnh về phát triển tour du lịch. Nghề làm quạt lá buông ở thôn An Bình vẫn chưa được công nhận là nghề truyền thống. UBND TX. Ninh Hòa sẽ quan tâm, đôn đốc chính quyền địa phương lập hồ sơ để trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định công nhận.

Kiến Giang