Quảng Trị mong muốn Hoa Kỳ tiếp tục tài trợ các chương trình khắc phục hậu quả bom mìn

Phát hiện và xử lý hầm đạn ở huyện Gio Linh - Ảnh: NPA/RENEW

Trong thư gửi ông Marc E. Knapper - Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Hợp chủng quốc Hoa Kỳ tại Việt Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh, Trưởng Ban Chỉ đạo khắc phục hậu quả chiến tranh tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam nêu: Từ nhiều năm qua, các chương trình, dự án khảo sát và rà phá bom mìn do các tổ chức phi chính phủ nước ngoài triển khai từ nguồn tài trợ của Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ đã góp phần quan trọng trong việc giảm thiểu nguy cơ từ bom mìn còn sót lại, giải phóng đất đai phục vụ phát triển sinh kế và mang lại sự an toàn cho cộng đồng tại Quảng Trị.

Hiện có 4 dự án đang triển khai tại tỉnh Quảng Trị gồm: Phục hồi môi trường và khắc phục hậu quả chiến tranh (RENEW); Liên lạc cộng đồng và rà phá bom mìn, vật nổ tỉnh Quảng Trị, giai đoạn VII (2021 - 2025); Rà tìm và xử lý bom mìn, vật nổ nhằm giảm thiểu các mối nguy hiểm và hỗ trợ kế hoạch phát triển KT - XH tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2021 - 2025; Phát triển năng lực cho Trung tâm Hành động bom mìn tỉnh Quảng Trị (QTMAC) giai đoạn 2022 - 2025.

Tính đến hết ngày 31/12/2024, các tổ chức đã hoàn thành rà phá được 24.139 ha, tương ứng với 38,9% diện tích khu vực ô nhiễm bom chùm trên toàn tỉnh Quảng Trị. Hiện Quảng Trị vẫn còn 37.808 ha đất bị ô nhiễm bom chùm cần được rà phá, làm sạch nhằm phục vụ dân sinh và phát triển KT - XH.

Từ ngày 4 đến 14/2/2025, thông qua đường dây nóng, tỉnh Quảng Trị tiếp nhận 23 cuộc gọi của người dân về việc phát hiện bom mìn, vật nổ sau chiến tranh. Hiện tại, với nguồn lực của tỉnh chỉ mới xử lý được 3/23 cuộc gọi, vẫn còn các vật nổ đang hàng ngày đe dọa sự an toàn của người dân và ngăn cản các hoạt động sinh kế của cộng đồng.

Tuy nhiên, hiện nay, trong bối cảnh Chính phủ Hoa Kỳ đang trong giai đoạn điều chỉnh, đánh giá lại chính sách viện trợ nước ngoài, tỉnh Quảng Trị gặp phải không ít khó khăn trong việc duy trì và tiếp tục triển khai các dự án, chương trình khảo sát và rà phá bom mìn.

Quyết định tạm dừng của Chính phủ Hoa Kỳ đối với các chương trình viện trợ nước ngoài, trong đó có chương trình khắc phục hậu quả bom mìn tại Quảng Trị đã khiến địa phương đang đối mặt với thách thức lớn trong việc đảm bảo an toàn cho người dân đối với các nguy cơ tai nạn bom mìn, vật nổ, đồng thời ảnh hưởng sâu sắc đến các hoạt động KT - XH tại các vùng khẳng định nguy hiểm do bom chùm đã hoàn thành khảo sát.

Vì vậy, UBND tỉnh Quảng Trị đề nghị Đại sứ Marc E. Knapper và các cộng sự Đại sứ quán Hoa Kỳ báo cáo và đề xuất Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ xem xét miễn trừ hoặc rút ngắn thời gian thực thi lệnh tạm dừng chính sách viện trợ quốc tế hoặc vừa tiến hành rà soát, đánh giá vừa cho phép các chương trình, dự án tiếp tục triển khai. Việc duy trì tài trợ cho các dự án này không chỉ hỗ trợ tỉnh Quảng Trị khắc phục hậu quả chiến tranh, mà còn góp phần đảm bảo sự an toàn cho cộng đồng và thúc đẩy phát triển KT - XH bền vững.

Cùng ngày, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hoàng Nam ký văn bản báo cáo về việc tạm dừng các dự án do Chính phủ Hoa Kỳ tài trợ tại Quảng Trị gửi Bộ Ngoại giao. Báo cáo cho biết, các dự án nói trên giúp giải phóng đất đai để phát triển sinh kế, đảm bảo an toàn cho cộng đồng và xã hội; hỗ trợ hơn 1.500 người khuyết tật, trong đó có nạn nhân chất độc da cam/dioxin và nạn nhân bom mìn hòa nhập cộng đồng, cải thiện sinh kế, chương trình đào tạo cho nhân viên y tế và tiếp cận các dịch vụ phục hồi chức năng và chăm sóc; đồng thời tạo việc làm cho hơn 1.000 lao động tại địa phương.

UBND tỉnh Quảng Trị đề nghị Bộ Ngoại giao xem xét, có các kênh trao đổi phù hợp với Chính phủ Hoa Kỳ, đề nghị Chính phủ Hoa Kỳ, Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và các đối tác hợp tác phát triển Hoa Kỳ miễn trừ hoặc rút ngắn thời gian đánh giá các chương trình viện trợ khắc phục hậu quả chiến tranh tại Việt Nam hoặc vừa tiến hành rà soát, đánh giá vừa cho phép các chương trình, dự án tiếp tục triển khai theo như quyết định đã phê duyệt của Thủ tướng Chính phủ.

Trước đó, Chính phủ Hoa Kỳ yêu cầu các tổ chức phi chính phủ nước ngoài nhận tài trợ từ Chính phủ Hoa Kỳ, trong đó có Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ và Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) tạm dừng hoạt động trong vòng 90 ngày, kể từ ngày 25/1/2025, để tiến hành đánh giá và rà soát. Quyết định này áp dụng trên phạm vi toàn cầu, trong đó có tỉnh Quảng Trị.

Quang Hải