Quản lý rừng bền vững để chống biến đổi khí hậu

Sản xuất giống cây lâm nghiệp chất lượng cao tại huyện Phú Lương, tỉnh Thái Nguyên. (Ảnh: Văn Hùng)

Theo Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), sau 10 năm, diện tích rừng Việt Nam đã tăng từ 13,9 triệu ha lên 14,86 triệu ha; tỷ lệ che phủ rừng tăng từ 41% lên 42,02%. Diện tích rừng trồng tăng từ 3,5 triệu ha lên 4,7 triệu ha, trong khi đó diện tích rừng tự nhiên lại có xu hướng giảm nhẹ.

Mặc dù, những con số thống kê cho thấy một bức tranh tích cực, tuy nhiên phải nhìn nhận rằng, diện tích và chất lượng rừng tự nhiên chưa cao do sự tái sinh, phục hồi và diễn thế tự nhiên của các hệ sinh thái rừng tự nhiên vẫn cần một thời gian dài để có thể khôi phục sự cân bằng tự nhiên. Nhờ các biện pháp quản lý hiệu quả và kịp thời, kết hợp những chương trình trồng rừng, khoanh nuôi xúc tiến tái sinh được thực hiện một cách có kế hoạch, nhiều khu vực rừng tự nhiên đầu nguồn đã bắt đầu hồi sinh, với sự gia tăng đáng kể về cả diện tích và chất lượng.

Điều này không chỉ mang lại hy vọng về sự phục hồi bền vững của rừng tự nhiên mà còn mở ra triển vọng tích cực cho tương lai về khả năng giữ nước, bảo vệ đất của những rừng phòng hộ đầu nguồn.

Cùng những cam kết quốc tế về chống biến đổi khí hậu, Việt Nam đã và đang nỗ lực đẩy mạnh các biện pháp bảo vệ môi trường, trong đó có việc tăng cường bảo vệ và phát triển rừng bền vững, đồng thời coi đây là một trong những giải pháp quan trọng để góp phần bảo đảm sinh kế cho người dân sống bằng nghề rừng, cân bằng tự nhiên, thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội ổn định.

Việt Nam cũng ghi nhận sự hỗ trợ của các tổ chức và cộng đồng quốc tế trong hợp tác bảo vệ, phát triển rừng, trong đó có mô hình trồng rừng hợp tác giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường cùng các tổ chức quốc tế về lĩnh vực này. Sự hợp tác với Suntory PepsiCo Việt Nam năm 2024 là một ví dụ điển hình trong nỗ lực chung, bảo vệ môi trường và hệ sinh thái rừng, mang lại kết quả bước đầu đáng khích lệ trong việc phát huy giá trị đa dụng của rừng.

Mô hình nhanh chóng được thực hiện không chỉ góp phần bảo vệ nguồn nước, hấp thụ các-bon mà còn hỗ trợ cải thiện sinh kế cho cộng đồng địa phương. Huyện Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An là một trong những địa phương được lựa chọn thực hiện chương trình “Bảo tồn nguồn nước-vì một Việt Nam xanh”. Đây là địa phương từng trải qua tình trạng chặt phá rừng nghiêm trọng, đối mặt tác động tiêu cực do biến đổi khí hậu với tình trạng lũ quét và sạt lở đất thường xuyên.

Mô hình tạo nên sự chuyển đổi ý nghĩa không chỉ cho môi trường, mà còn trong nhận thức của người dân, nuôi dưỡng ý thức bảo vệ rừng, là nền tảng để nhân rộng mô hình trên cả nước, đồng hành cùng Chính phủ hiện thực hóa các cam kết về phát triển bền vững.

Trước đó, các tổ chức phi chính phủ đến từ Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Phần Lan, Đức...cũng đã hợp tác, hỗ trợ cho ngành lâm nghiệp nhiều dự án quan trọng. Mới đây, Chính phủ Đức, thông qua Bộ Hợp tác Kinh tế và Phát triển (BMZ) đã cam kết hỗ trợ thực hiện Dự án “Bảo vệ và Quản lý các khu bảo tồn có hệ sinh thái phức hợp tại Việt Nam”.

Dự án do Tổ chức Hợp tác quốc tế Đức (GIZ) và Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm phối hợp thực hiện. Chính phủ Đức cũng cam kết cấp bổ sung một khoản ngân sách cho Dự án “Nhân rộng quản lý rừng bền vững và chứng chỉ rừng tại Việt Nam”.

Trồng rừng ngập mặn ven biển để bảo vệ bền vững môi trường

Cục trưởng Lâm nghiệp và Kiểm lâm (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Trần Quang Bảo cho biết, với vai trò sinh thái quan trọng trong việc điều tiết nước mưa, giảm thiểu nguy cơ lũ lụt và sạt lở đất, rừng phòng hộ cần được ưu tiên bảo vệ và phát triển trong giai đoạn tới, đặc biệt tại những khu vực dễ bị ảnh hưởng bởi thiên tai và biến đổi khí hậu.

Công tác phục hồi, nâng cao diện tích và chất lượng rừng phòng hộ cần tập trung vào các lĩnh vực chính như, quy hoạch tổng thể, chọn loài cây phù hợp, xây dựng cấu trúc rừng đa tầng tán và phân bố không gian hợp lý. Cần thiết bảo đảm duy trì tỷ lệ che phủ rừng toàn quốc ổn định từ 42% đến 43%, đồng thời, ổn định lâm phận kết hợp nâng cao chất lượng ba loại rừng, đặc biệt là rừng tự nhiên. Việc quy hoạch rừng phòng hộ phải được thực hiện dựa trên cơ sở khoa học và phù hợp với điều kiện địa lý, khí hậu của từng vùng.

Đối với rừng phòng hộ đầu nguồn, phải ưu tiên những khu vực có nguy cơ cao về xói mòn và sạt lở đất, nơi mà khả năng giữ nước và ngăn lũ là thiết yếu do những khu vực có địa hình dốc và mưa lớn; điển hình như khu vực các tỉnh miền núi phía bắc và Tây Nguyên cần được bảo vệ, đặc biệt để ngăn chặn lũ quét và dòng chảy bề mặt gây xói mòn, trượt đất.

Ở các vùng duyên hải, đặc biệt là khu vực miền trung, việc quy hoạch các khu rừng phòng hộ chắn gió, chắn sóng là cũng rất quan trọng do những khu vực này không chỉ đối mặt với bão lớn mà còn chịu ảnh hưởng của hiện tượng xói lở bờ biển. Các khu rừng phòng hộ này được phân bố theo tuyến dài dọc bờ biển, tạo thành hàng rào tự nhiên để giảm thiểu tác động của gió bão, sóng biển và bảo vệ môi trường sống.

Thời gian tới, cùng với sự chủ động của các địa phương, ngành lâm nghiệp, được sự hợp tác chặt chẽ hiệu quả của cộng đồng doanh nghiệp, các tổ chức trong nước và quốc tế, công tác bảo vệ phát triển rừng sẽ đi vào chiều sâu hơn, mang lại giá trị tích cực hơn, góp phần chống biến đổi khí hậu ngày càng hiệu quả, góp phần bảo vệ môi trường, thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển bền vững.

DŨNG MINH