Quan Hóa phát huy tiềm năng, lợi thế phát triển du lịch cộng đồng

Về bản Bút, xã Nam Xuân du khách được trải nghiệm đi bè trên lòng hồ Pha Đay thơ mộng.

Tiềm năng phát triển du lịch cộng đồng

Tại các Khu BTTN Pù Luông, Pù Hu và Khu bảo tồn các loài hạt trần quý hiếm Nam Động, nơi có diện tích rừng nguyên sinh lớn với tính đa dạng sinh học cao, có nhiều động, thực vật quý hiếm được ghi trong sách đỏ Việt Nam và thế giới. Đây thực sự là điểm đến lý tưởng cho những người yêu thích du lịch cộng đồng, du lịch mạo hiểm. Đối với những du khách yêu thích loại hình du lịch khám phá, mạo hiểm thì những hang động kỳ vĩ được phân bố rộng khắp ở các dãy núi đá vôi sẽ là điểm đến hấp dẫn, như hang Ma, hang Hòm. Hai quần thể này hầu như còn giữ nguyên vẹn hiện trạng sinh thái cổ. Đặc biệt tại hang Hòm các nhà khảo cổ học đã phát hiện nhiều mộ phần của người bản xứ có niên đại hơn 700 năm nằm trên các vách đá cao hàng chục mét, cùng nhiều câu chuyện huyền bí, linh thiêng về tục huyền táng xưa. Ngoài ra, vùng đất này có nhiều di tích lịch sử mang dấu ấn tâm linh, là nơi để con người tìm về cội nguồn, cầu mong phồn thịnh cho đất nước, bình an cho mỗi gia đình, như: Đền thờ Thượng tướng thống lĩnh quân Khằm Ban, chùa Ông, chùa Bà, hang Co Phường...

Không những vậy, Quan Hóa còn đa dạng về bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào Thái, Mường, Kinh, Mông, Hoa với nhiều nét văn hóa, phong tục, tập quán đặc sắc và đây là vùng đất kết nối với văn hóa vùng Tây Bắc. Du khách đến đây còn được hòa quyện vào các lễ hội mang đậm nét văn hóa của đồng bào Thái, như: Lễ hội truyền thống Mường Ca Da đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, lễ hội Chá Chiêng và nhiều trò chơi, trò diễn dân gian, được thưởng thức những món ăn truyền thống mang hương vị thiên nhiên, núi rừng. Với tiềm năng lợi thế trên, những năm gần đây, huyện Quan Hóa đã và đang khai thác phát triển du lịch cộng đồng nhằm tạo việc làm cho người dân, thúc đẩy kinh tế - xã hội phát triển.

Tại xã Nam Xuân, thực hiện Đề án “Phát triển du lịch sinh thái cộng đồng ở bản Bút, giai đoạn 2020-2025, định hướng đến năm 2030” của UBND xã đã lựa chọn 5 hộ gia đình của bản Bút để làm thí điểm dịch vụ du lịch homestay. Các hộ gia đình này đã đầu tư nâng cấp nhà sàn, xây dựng công trình phụ khép kín, cải tạo cảnh quan để kinh doanh du lịch. Ban quản lý bản đã tạo điều kiện cho các hộ dân đi tham quan, học tập kinh nghiệm ở huyện Bá Thước và các tỉnh Sơn La, Hòa Bình, Lào Cai; đồng thời hỗ trợ, hướng dẫn người dân làm homestay, sắp xếp đồ đạc, trang trí nhà cửa, khôi phục và phát triển nghề truyền thống, vệ sinh môi trường, tạo cảnh quan tươi đẹp; giữ gìn, phát huy các giá trị ẩm thực đặc trưng của bản để khai thác, đưa vào phục vụ du khách.

Cùng với đó, bản Bút cũng đã tuyên truyền, vận động người dân khôi phục, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống, như: nghề dệt thổ cẩm, các điệu hát múa, khua luống, cồng chiêng và ẩm thực đặc trưng của đồng bào dân tộc Thái nhằm đa dạng hóa các sản phẩm du lịch. Bản cũng đã thành lập đội văn nghệ với trên 30 thành viên, thường xuyên biểu diễn các tiết mục văn hóa, văn nghệ truyền thống phục vụ khách du lịch. Hiện bản Bút đang trở thành điểm du lịch sinh thái cộng đồng thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tham quan. Năm 2024, bản Bút đã đón 9.360 lượt du khách, doanh thu ước đạt 1 tỷ đồng.

Phát triển ngành công nghiệp “không khói”

Để phát triển du lịch cộng đồng đúng với tiềm năng, thế mạnh vốn có, năm 2019 UBND tỉnh Thanh Hóa đã phê duyệt Đề án “Phát triển du lịch cộng đồng tại huyện Quan Hóa đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2030”. Đồng thời, phân vùng không gian phát triển du lịch cộng đồng, gắn với 2 Khu BTTN Pù Luông, Pù Hu và Khu bảo tồn các loài hạt trần quý hiếm Nam Động. Tập trung phát triển du lịch cộng đồng tại 8 bản có đa phần người dân tộc Thái sinh sống, gồm: bản Hang (Phú Lệ); bản Vinh Quang (Phú Nghiêm); bản En (Phú Thanh); bản Khoa (Phú Sơn); bản Bút (Nam Xuân); bản Bút Xuân (Hiền Chung); bản Bâu (Nam Động). Các khu, điểm du lịch tự nhiên và văn hóa gắn kết với các bản du lịch cộng đồng, hình thành các tuyến du lịch và đa dạng hóa các hoạt động du lịch tại địa phương. Đến nay, trên địa bàn huyện Quan Hóa đã hình thành các điểm du lịch cộng đồng, như: bản Hang (Phú Lệ); bản Bút (Nam Xuân); bản Vinh Quang (Phú Nghiêm); bản Nghèo (thị trấn Quan Hóa), với quy mô 40 cơ sở lưu trú, trong đó có 20 homestay, với sức chứa trên 600 khách. Lượng khách du lịch đến Quan Hóa tăng nhanh theo các năm. Trong năm 2024, huyện đã đón được 30.000 lượt du khách đến tham quan, khám phá, doanh thu ước đạt gần 8 tỷ đồng.

Tiềm năng là vậy, tuy nhiên du lịch cộng đồng ở huyện Quan Hóa vẫn chỉ dừng lại ở hai chữ “tiềm năng” và chưa thực sự là điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Nguyên nhân là việc đầu tư cho phát triển du lịch chưa tương xứng, cơ sở hạ tầng còn nhiều bất cập, cơ sở vật chất kỹ thuật du lịch còn thiếu, chất lượng phục vụ thấp, chưa tạo được những sản phẩm du lịch có chất lượng cao, chưa thu hút các doanh nghiệp đầu tư trong lĩnh vực du lịch có tiềm lực. Các cơ sở lưu trú, dịch vụ và chất lượng phục vụ chưa có sức hấp dẫn để níu du khách lưu trú dài ngày.

Hiện nay, huyện Quan Hóa đang đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, có nhiều chính sách ưu đãi mời gọi các nhà đầu tư, doanh nghiệp kinh doanh du lịch. Đồng thời phát triển du lịch phong phú về loại hình, sản phẩm, tuyến điểm du lịch, xây dựng quảng bá những sản phẩm du lịch đặc thù, hấp dẫn của vùng đất và người Quan Hóa đến với du khách trong và ngoài nước. Chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ trong lĩnh vực du lịch cả về mọi mặt, từ trình độ chuyên môn, kỹ năng đến văn hóa ứng xử... Hy vọng trong thời gian tới, huyện Quan Hóa sẽ có bước đột phá trong phát triển du lịch cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân.

Bài và ảnh: Khắc Công