Phòng ngừa trẻ bị hóc dị vật ngày Tết

Vì sao trẻ dễ bị hóc dị vật?

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hóc dị vật ở trẻ nhỏ, mà điều quan trọng là do sự lơ là, chủ quan, thiếu kiểm soát của người lớn.

Trẻ còn nhỏ rất tò mò, thích khám phá thế giới xung quanh và bỏ vào miệng tất cả những gì rơi vào tầm tay.
Trẻ ăn uống khi đang khóc hoặc đùa giỡn khi có thức ăn trong miệng.
Trẻ ăn thức ăn dễ hóc, không phù hợp với từng lứa tuổi. Trẻ chưa có răng hàm nên không thể nhai và nghiền nát hoàn toàn các mẩu thức ăn cứng. Việc nhai và nuốt cũng chưa thuần thục (quả có hạt như nhãn, chôm chôm, loại hạt cứng, thạch rau câu, hạt trân châu...).

Nhận biết trẻ bị dị vật đường thở

Trẻ đang bú, đang ăn hoặc đang chơi đột nhiên lên cơn ho sặc sụa, mặt đỏ hoặc tím tái, vã mồ hôi, thở gắng sức, ý thức trẻ lịm dần.
Nếu dị vật gây tắc nghẽn đường thở hoàn toàn có thể ngưng thở ngay lập tức, tiếp đó hôn mê và tử vong.

Những sai lầm thường gặp phải trong sơ cứu hóc dị vật

Nhiều bậc phụ huynh mắc sai lầm khi sơ cứu cho trẻ bị hóc dị vật, khiến tình trạng của trẻ không giải quyết được mà còn nặng hơn như:

Nhiều phụ huynh mất bình tĩnh để nhận định có phải trẻ bị hóc dị vật đường thở không? Thiếu kiến thức về xử trí sơ cứu không đúng cách khi trẻ bị hóc dị vật.
Cố gắng lấy tay hoặc các vật khác cho vào miệng trẻ để móc dị vật ra: Có thể làm dị vật xuống sâu hơn, gây trầy xước, chấn thương niêm mạc vùng hầu họng của trẻ.
Sử dụng một số mẹo dân gian như: Cho trẻ nuốt cơm, hoa quả... điều này có thể khiến tình trạng hóc dị vật trở nên nghiêm trọng hơn.
Vuốt xuôi ngực: Mỗi khi trẻ sặc hay nghẹn, nhiều bậc phụ huynh vuốt ngực cho trẻ, đây là cách làm sai vì có thể làm dị vật chui sâu hơn vào đường thở

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng hóc dị vật ở trẻ nhỏ.

Nên làm gì khi trẻ bị hóc dị vật?

Nếu trẻ còn hồng hào, ho hoặc khóc thành tiếng có nghĩa là trẻ đang thở, đường hô hấp không bị tắc nghẽn hoàn toàn, trẻ không bị ngạt trầm trọng. Cha mẹ cần bình tĩnh, đứng bên cạnh cổ vũ, động viên trẻ tiếp tục ho. Phản xạ ho và ọe có thể giúp trẻ tống được vật thể lạ ra ngoài.
Tuyệt đối không dùng ngón tay mò mẫm tìm vật lạ, không cho trẻ uống bất cứ thứ gì, vì như vậy bạn có thể vô tình đẩy vật này vào sâu hơn. Chỉ móc ra những thứ mà bạn nhìn thấy.
Nếu sau khi cơn ho dịu đi, bạn vẫn tiếp tục nghe thấy thở ồn ào hay tiếng ho thì hãy đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức, có thể vật lạ đã đi sâu vào phế quản, dễ gây viêm phế quản phổi tái diễn nếu không xử trí triệt để.
Nếu trẻ thở khó khăn trong vòng vài phút, cần đưa đi cấp cứu ngay để gắp dị vật ra.
Nếu trẻ xuất hiện tím tái, khó thở, ngưng thở, không khóc được hoặc khóc yếu, không nói được, cha mẹ nhanh chóng gọi cấp cứu, tiến hành sơ cứu kịp thời, đúng cách.

Đối với trẻ dưới 2 tuổi

Thực hiện động tác vỗ lưng, vỗ ngực

Đối với trẻ lớn (từ trên 2 tuổi)

Thực hiện thủ thuật Heimlich

Trẻ hôn mê: Để trẻ nằm ngửa, quỳ xuống dạng 2 chân cạnh đùi trẻ.

Đặt gốc một lòng bàn tay lên vùng thượng vị, dưới xương ức, đặt tiếp bàn tay thứ hai chồng lên bàn tay thứ nhất.

Ấn 5 cái đột ngột, mạnh và nhanh vào bụng theo hướng từ dưới lên trên.

Sau đó kiểm tra đường thở. Nếu dị vật chưa rơi ra ngoài thì tiếp tục lặp lại các bước như trên cho tới khi dị vật rơi khỏi đường thở.

Chú ý: Nếu trẻ ngưng thở thì cần gọi cấp cứu ngay.

Bắt đầu hồi sức tim phổi (hà hơi thổi ngạt và ấn tim ngoài lồng ngực) tỉ lệ 2 lần thổi ngạt và 30 lần ép tim, cứ làm như vậy cho đến khi nhân viên y tế đến nơi.

Các biện pháp phòng ngừa hóc dị vật ở trẻ

Trẻ nhỏ rất hiếu động, tò mò khám phá và chưa nhận thức được những nguy hiểm rình rập, vì vậy người lớn luôn phải để trẻ trong tầm quan sát của mình. Bên cạnh đó, cần có các biện pháp phòng ngừa cất đặt đồ đạc có nguy cơ thành dị vật đường thở xa tầm tiếp cận của trẻ.

Đồ chơi

Để bóng bay (đã thổi căng hoặc chưa thổi) ngoài tầm tay của trẻ.

Để đồ chơi nhỏ (ví dụ như đồ chơi xếp hình Lego, giầy dép của của búp bê Barbie...) xa tầm tay. Nhắc anh chị của trẻ tuân thủ quy định.

Không cho trẻ chơi với những thứ đồ chơi có thể tháo rời. Luyện cho trẻ thói quen không cho vào miệng ngậm mút.

Đồ đạc trong nhà

Không để cúc áo và các loại pin trong tầm tay của trẻ.

Khóa những ngăn tủ chứa vật dụng nhỏ mà trẻ có thể với tới.

Phòng ngừa sặc thức ăn

Luôn cho trẻ ngồi một chỗ khi ăn.

Không bao giờ ép trẻ ăn uống khi đang khóc, khi đang chạy nhảy hoặc không nên nô đùa khi có thức ăn trong miệng, vì như vậy trẻ có thể bị nghẹn.

Động viên trẻ ăn từ từ và nhai kỹ. Đảm bảo đúng chế độ ăn uống theo lứa tuổi của trẻ.

Không cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi ăn thức ăn dễ hóc như lạc, thạch, nhãn, kẹo dẻo chip chip, hạt trân châu...

BS Dương Thúy Nga