Phế cầu khuẩn đang tạo gánh nặng lớn cho ngành y tế lẫn chi phí điều trị

Gánh nặng từ bệnh phế cầu ngày càng gia tăng

Tại hội nghị khoa học “Vai trò của vắc-xin phế cầu cộng hợp đa giá trên người lớn - Di sản và hành trình” do Hội Y học dự phòng Việt Nam phối hợp cùng Pfizer vừa tổ chức, các chuyên gia y tế trong và ngoài nước đã lên tiếng cảnh báo về thực trạng bệnh do phế cầu khuẩn tại Việt Nam, đồng thời nhấn mạnh vai trò thiết yếu của tiêm chủng trong phòng ngừa chủ động.

Hội nghị khoa học “Vai trò của vắc-xin phế cầu cộng hợp đa giá trên người lớn - Di sản và hành trình” nhấn mạnh vai trò thiết yếu của tiêm chủng trong phòng ngừa chủ động. Ảnh: CTV

Phế cầu khuẩn gây tỷ lệ tử vong cao, gia tăng khả năng kháng kháng sinh và tác động đặc biệt nghiêm trọng tới sức khỏe của người lớn tuổi, người có bệnh nền.
Theo số liệu từ Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ (CDC), người từ 50 tuổi trở lên có nguy cơ nhập viện do viêm phổi phế cầu cao gấp 6 lần so với người trẻ khỏe mạnh. Với người mắc các bệnh nền như tiểu đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen, tim mạch... nguy cơ biến chứng nghiêm trọng cao hơn 3 - 8 lần. Trong khi đó, những đối tượng này đang gia tăng nhanh tại Việt Nam.

PGS.TS.BS Cao Hữu Nghĩa, Chủ nhiệm Bộ môn Khoa học y sinh, Viện Pasteur TP Hồ Chí Minh phân tích: “Phế cầu khuẩn là mối nguy hiểm khó lường vì có hơn 100 týp huyết thanh khác nhau, trong khi có từ 5 đến 90% người khỏe mạnh mang vi khuẩn này trong vòm họng mà không có triệu chứng. Khi hệ miễn dịch suy yếu do tuổi già hoặc bệnh nền, cơ thể dễ dàng bị tấn công. Bệnh diễn tiến nhanh, có thể dẫn tới tử vong và tạo ra gánh nặng lớn về chi phí điều trị".

Thực tế, phế cầu khuẩn là nguyên nhân chính gây viêm phổi mắc phải trong cộng đồng, một trong những bệnh nhiễm trùng phổ biến và gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam. Ngoài ra, nó còn là tác nhân của các bệnh xâm lấn nguy hiểm như viêm màng não, nhiễm trùng huyết với tỷ lệ tử vong có thể lên tới 40%, chưa kể các bệnh phổ biến như viêm tai giữa ở người lớn.

Ước tính mỗi năm, phế cầu khuẩn gây ra khoảng 14,5 triệu ca bệnh nặng và dẫn đến khoảng 826.000 trường hợp tử vong trên toàn cầu. Bệnh không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn kéo theo gánh nặng điều trị cho người bệnh, gia đình và hệ thống y tế.

Tại Việt Nam, dân số đang già đi nhanh chóng và các bệnh lý mạn tính có xu hướng xuất hiện ở độ tuổi trẻ hơn, khiến số lượng người có nguy cơ cao trước phế cầu khuẩn ngày càng gia tăng. Đáng lưu ý, các týp huyết thanh phế cầu khuẩn gây nhiễm trùng xâm lấn và tử vong vẫn luôn lưu hành trong cộng đồng. Đồng thời, tình trạng kháng kháng sinh của phế cầu khuẩn ngày càng phổ biến, khiến việc điều trị kém hiệu quả hơn, kéo dài thời gian hồi phục và tăng chi phí chăm sóc.

Trong bối cảnh đó, các chuyên gia cảnh báo bệnh do phế cầu khuẩn vẫn là một thách thức y tế lớn và nhấn mạnh tầm quan trọng của các giải pháp phòng ngừa bao phủ rộng hơn.

Công nghệ vaccine cộng hợp giúp chủ động trong dự phòng

Hiện Bộ Y tế Việt Nam đã cấp phép lưu hành 5 loại vaccine phòng phế cầu khuẩn, trong đó có 4 loại sử dụng công nghệ cộng hợp, công nghệ có khả năng tạo trí nhớ miễn dịch và làm giảm lượng vi khuẩn cư trú vùng hầu họng, từ đó giảm nguy cơ lây lan và tăng cường miễn dịch cộng đồng.

PGS.TS.BS Lê Khắc Bảo, Phó Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Dược TP Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Phế cầu khuẩn đã, đang và sẽ tiếp tục là tác nhân chính gây nhiễm khuẩn hô hấp dưới ở người trưởng thành. Dù đã có vaccine, gánh nặng bệnh vẫn còn lớn do nhóm dân số nguy cơ ngày càng mở rộng và xuất hiện nhiều týp vi khuẩn nằm ngoài phạm vi bảo vệ hiện tại. Việc cập nhật giải pháp phòng ngừa là cần thiết, đặc biệt với các vaccine đa giá thế hệ mới có khả năng bao phủ nhiều týp hơn”.

GS.TS.BS Phan Trọng Lân, Chủ tịch Hội Y học Dự phòng Việt Nam cảnh báo phế cầu khuẩn là nguyên nhân phổ biến gây viêm phổi mắc phải cộng đồng. Ảnh: CTV

TS. Mark Fletcher, Giám đốc Y khoa cao cấp, Bộ phận Nghiên cứu và phát triển vaccine, Khu vực thị trường mới nổi của Pfizer chia sẻ kinh nghiệm quốc tế: “Ở nhiều quốc gia, chiến lược phòng ngừa bệnh do phế cầu khuẩn bao gồm giám sát huyết thanh học, kiểm soát bệnh nền và nâng cao nhận thức cộng đồng. Trong đó, tiêm chủng vaccine là một trong những biện pháp mang lại hiệu quả y tế, kinh tế rõ rệt nhất”.

TS. Mark Fletcher cũng nhấn mạnh, các chiến lược dự phòng hiệu quả luôn đi kèm với chính sách tiếp cận phù hợp, dữ liệu giám sát huyết thanh, cũng như sự phối hợp giữa nhà nước - doanh nghiệp - y tế cơ sở.

GS.TS.BS Phan Trọng Lân, Chủ tịch Hội Y học dự phòng Việt Nam cảnh báo: “Việt Nam đang đối mặt với quá trình già hóa dân số nhanh chóng, người cao tuổi thường mắc đa bệnh lý, trong khi phế cầu khuẩn lại là nguyên nhân phổ biến gây viêm phổi mắc phải cộng đồng, bệnh có tỷ lệ tử vong cao ở người có bệnh nền. Theo đó, phòng ngừa bằng vaccine phổ rộng, an toàn, hiệu quả và tăng tỷ lệ bao phủ tiêm chủng là yếu tố then chốt để giảm tử vong và gánh nặng y tế”.

Hiện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cũng đã xếp phế cầu khuẩn vào nhóm tác nhân vi sinh cần được ưu tiên phòng ngừa ở những người có nguy cơ cao, đồng thời nhấn mạnh vai trò sống còn của tiêm chủng trong hệ thống y tế dự phòng toàn cầu. Vì vậy, ông Darrell Oh, Tổng Giám đốc Pfizer Việt Nam, bày tỏ mong muốn tiếp tục đồng hành cùng ngành y tế Việt Nam trong hành trình nâng cao sức khỏe cộng đồng.

“Với bề dày kinh nghiệm toàn cầu trong lĩnh vực phòng ngừa bệnh hô hấp, Pfizer cam kết sát cánh cùng ngành y tế Việt Nam trong việc cập nhật tiến bộ khoa học, hỗ trợ đào tạo chuyên môn cho cán bộ y tế và mở rộng cơ hội tiếp cận vaccine cho người dân. Việc hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, cơ quan quản lý và các tổ chức chuyên môn sẽ góp phần xây dựng chiến lược phòng bệnh chủ động, bền vững và hiệu quả”, ông Darrell Oh nói.

Hải Yên/Báo Tin tức và Dân tộc