Phát triển công nghiệp văn hóa vùng cần kết hợp sáng tạo với công nghệ

Luật Thủ đô 2024

Biểu diễn tại Festival Thu Hà Nội. Ảnh: Hải Linh

Trụ cột mới của tăng trưởng kinh tế

Chia sẻ về giải pháp liên kết vùng trong phát triển một số sản phẩm công nghiệp văn hóa Thủ đô với một số tỉnh thuộc vùng đồng bằng sông Hồng đến năm 2030, TS Lê Ngọc Anh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra sâu rộng, công nghiệp văn hóa đã và đang trở thành một trụ cột mới của tăng trưởng kinh tế, góp phần khẳng định vị thế quốc gia trên trường quốc tế không chỉ bằng sức mạnh vật chất mà còn bằng bản sắc, tinh thần và sáng tạo.

Ở Việt Nam, quá trình thúc đẩy công nghiệp văn hóa không chỉ là chiến lược phát triển ngành văn hóa mà còn là định hướng mang tính quốc gia. Việc này nhằm khai thác tài nguyên văn hóa như một nguồn lực mới cho phát triển bền vững, giúp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng lòng tự hào dân tộc và tự tin trong hội nhập quốc tế, thúc đẩy sự sáng tạo và đổi mới, làm phong phú thêm bức tranh văn hóa toàn cầu.

Đặc biệt, phát triển công nghiệp văn hóa còn là một phần quan trọng của việc củng cố sức mạnh mềm của quốc gia. Sức ảnh hưởng của một quốc gia không chỉ đến từ lợi thế quân sự và kinh tế mà còn từ văn hóa đặc sắc và sức sống sáng tạo của cộng đồng.

Trước những điều kiện, tiềm năng ưu biệt về văn hóa của TP ngàn năm văn hiến và của vùng đồng bằng sông Hồng, TP Hà Nội đã luôn chủ động thực hiện các hoạt động phát triển các ngành công nghiệp văn hóa gắn với nhiều giải pháp, trong đó có việc thúc đẩy liên kết vùng để tạo thành những sản phẩm công nghiệp văn hóa độc đáo, có sức cạnh tranh cao, đem lại giá trị gia tăng cho các chủ thể về nhiều mặt.

Đây được xem là một trong những động lực khơi nguồn sáng tạo trong bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa không chỉ của riêng Hà Nội mà còn của cả vùng, góp phần tạo ra sức mạnh cho nền kinh tế và hình ảnh về một Thủ đô của một quốc gia đang phát triển năng động, ngày càng khẳng định vị thế của mình trên thế giới.

Cần phân loại, đánh giá kỹ các sản phẩm có thể liên kết

Cùng chia sẻ về giải pháp liên kết vùng trong phát triển một số sản phẩm công nghiệp văn hóa Thủ đô, PGS.TS Bùi Tất Thắng - nguyên Viện trưởng Viện Chiến lược phát triển, Bộ KH&ĐT (nay là Bộ Tài chính) thông tin, Hà Nội là cái nôi của văn minh sông Hồng. Nhìn từ góc độ kinh tế, cần phân loại các di sản, đánh giá kỹ các sản phẩm có thể liên kết hợp tác. Đồng thời nỗ lực tìm kiếm mô hình, cơ chế hợp tác, nhất là khi thực hiện mô hình chính quyền hai cấp.

"Du lịch là hoạt động tạo cầu rất lớn cho công nghiệp văn hóa phát triển. Các địa phương có thể tổ chức du lịch liên tỉnh giữa Hà Nội và các địa phương trong vùng nhưng phải theo chuyên đề, chẳng hạn như tour về tín ngưỡng thờ Mẫu, tour về các di tích thờ cúng nữ anh hùng..." - PGS.TS Bùi Tất Thắng chia sẻ.

Đặc biệt, với sự ra đời của Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4/5/2025 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, Hà Nội và các tỉnh trong vùng cần nghiên cứu cơ chế, chính sách thu hút, khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân, thu hút nguồn lực tư nhân đầu tư cho phát triển văn hóa. Khi đó, phát triển văn hóa mới ngang tầm kinh tế.

PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ - nguyên Trưởng ban Tuyên giáo Thành ủy, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội Hà Nội nhấn mạnh, trên lĩnh vực phát triển công nghiệp văn hóa, với lợi thế của vùng và nhất là lợi thế đặc biệt của Thủ đô Hà Nội - TP ngàn năm lịch sử văn hiến - anh hùng, TP của Di sản, TP Hòa bình, TP Sáng tạo, liên kết vùng sẽ tạo các không gian phát triển, sẽ tạo cho Hà Nội hoàn thàn trách nhiệm là vai trò định hướng, dẫn dắt quá trình phát triển của vùng và cả nước.

PGS.TS Nguyễn Chí Mỳ cũng lưu ý khi lựa chọn một số sản phẩm dịch vụ công nghiệp văn hóa Thủ đô trong liên kết với các tỉnh vùng đồng bằng sông Hồng cần bảo đảm các yêu cầu: sản phẩm, dịch vụ văn hóa khi liên kết phải có tiềm năng, lợi thế phát triển; có khả năng gây ấn tượng, uy tín, quan tâm, ưa thích của nhiều người. Sản phẩm có tiềm năng mang tính đại diện, tiếng vang, mang đậm bản sắc văn hóa địa phương, dân tộc; có khả năng quảng bá, phổ biến sản phẩm, dịch vụ và tiêu dùng rộng rãi; có khả năng mở rộng quy mô và có sức cạnh tranh; có tính độc đáo và khả năng xây dựng thương hiệu riêng; có khả năng liên kết trong sản xuất, phổ biến, tiêu dùng và xuất khẩu sản phẩm.

Các sản phẩm cần góp phần định hướng phát triển văn hóa thẩm mỹ cho người tiêu dùng, nhất là lớp trẻ; góp phần bảo tồn, phát huy văn hóa dân tộc; tạo ra và góp phần đóng góp giá trị kinh tế và giá trị văn hóa cho địa phương, vùng và đất nước (quy mô, số lượng lao động, số lượng DN, mức đóng góp thuế trong GRDP, tác động tới tư duy, tình cảm, thái độ, hành vi của công chúng)...

Xây dựng các chuỗi sản phẩm gắn với đặc trưng vùng

PGS. TS Trần Thị Ngọc Quyên - Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu sáng tạo, Trường Đại học Ngoại thương Hà Nội quan tâm vấn đề các sản phẩm văn hóa chỉ có thể phát triển và tiếp cận được với khách hàng khi được thể hiện thông qua các không gian sáng tạo. Cách tiếp cận này cũng đem đến cơ hội học hỏi cho nhiều người và mở rộng cơ hội huy động các nguồn lực trong cộng đồng để đem lại giá trị và phát triển văn hóa của từng địa phương và liên vùng. Phát triển liên kết vùng sẽ giúp có những sản phẩm được triển khai theo mô hình "cụm" công nghiệp văn hóa.

Đặc biệt, PGS. TS Trần Thị Ngọc Quyên cũng nhấn mạnh vai trò của các sản phẩm văn hóa trong phát triển bền vững và bảo tồn bản sắc. Quà lưu niệm không chỉ đáp ứng nhu cầu tiêu dùng mà còn kết nối du khách với văn hóa bản địa. Phát triển công nghiệp văn hóa vùng đồng bằng sông Hồng cần kết hợp sáng tạo với công nghệ hiện đại để tạo sản phẩm đặc trưng.

Theo PGS.TS Đặng Hoài Giang - Trường Đại học Khoa học xã hội và nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), Hà Nội là một trong những địa phương tiên phong trong phát triển công nghiệp văn hóa. Để thúc đẩy liên kết giữa Hà Nội với các tỉnh đồng bằng sông Hồng, cần xây dựng các chuỗi sản phẩm du lịch văn hóa có quy mô vùng, gắn với các sản phẩm đặc trưng như tham quan, nghiên cứu di sản văn hóa, phố cổ, làng nghề, làng Việt cổ, ẩm thực... gắn với các giá trị văn minh sông Hồng.

"Hà Nội cần phối hợp với các tỉnh lân cận như Hưng Yên, Bắc Ninh tổ chức các sự kiện nghệ thuật có quy mô và tầm cỡ quốc tế như concert "Anh trai vượt ngàn chông gai" diễn ra tại Hưng Yên vào tháng 11/2024. Các sự kiện này là cơ hội quý giá để quảng bá du lịch cho Hà Nội và các tỉnh. Đồng thời thúc đẩy sự tăng trưởng của các dịch vụ ăn theo như ẩm thực, thời trang, vận tải, khách sạn..." - PGS.TS Đặng Hoài Giang gợi ý.

Thanh Xuân