Phát huy giá trị Bảo vật Quốc gia Văn bia Bảo Ninh Sùng Phúc

Văn bia tuyệt tác thời Lý

Theo các tài liệu sử sách, Văn bia chùa Bảo Ninh Sùng Phúc được dựng năm 1107 cùng với việc xây chùa Bảo Ninh Sùng Phúc (một trong những ngôi chùa cổ nhất Tuyên Quang) dưới thời vua Lý Nhân Tông (Càn Đức) niên hiệu Long Phù Nguyên Hóa. Người đứng ra tạc bia, dựng chùa là Thái phó Hà Hưng Tông, châu mục châu Vị Long. Người soạn văn bia là Lý Thừa Ân, người sống dưới hai triều Lý Nhân Tông (1072 - 1127) và Lý Thần Tông (1128 - 1137).

Bia cao 1,39m, dày 0,18m, được tạc bằng đá xanh nguyên khối, chân bia gắn vào lưng một rùa đá dài 1,50m, rộng 0,9m và cao 0,32m. Nội dung văn bia gồm 25 dòng với 1.130 chữ, ghi lại giáo lý đạo Phật và công đức của dòng họ Hà. Văn bia chùa Bảo Ninh

Sùng Phúc là hiện vật gốc độc bản, có giá trị lịch sử trên nhiều phương diện. Các nhà nghiên cứu đã đánh giá đây là Văn bia có giá trị lịch sử, tôn giáo to lớn, một giai phẩm văn chương, ngang hàng với những bài văn bia tuyệt tác thời Lý.

Trải qua những thăng trầm gần 1000 năm lịch sử, Chùa Bảo Ninh Sùng Phúc bị sụp đổ hoàn toàn, còn sót lại những phế tích. Năm 1961, trong quá trình lao động sản xuất, nhân dân đã phát hiện tấm bia đá cổ ở chân núi Đan Hán, thuộc xã Yên Nguyên, phía tây nam huyện Chiêm Hóa.

Du khách tham quan Bảo vật Quốc gia Văn bia Bảo Ninh Sùng Phúc.

Tấm bia còn nguyên vẹn được tạc bằng đá xanh nguyên khối, gắn trên lưng một con rùa đá. Trán bia khắc dòng chữ lớn: “Bảo Ninh Sùng Phúc tự bi” nghĩa là Bia chùa Bảo Ninh Sùng Phúc. Ông Lý Mạnh Thắng, Giám đốc Bảo tàng tỉnh Tuyên Quang cho biết: Dựa vào những dấu tích còn sót lại trên mặt đất và qua nhiều đợt khảo sát khảo cổ học tháng 5-2005, lời ghi trong Văn bia có thể hình dung ra quy mô của chùa khi mới xây dựng khá bề thế, được dựng quay theo hướng nam.

Sau này nhận thấy giá trị to lớn của di tích, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân huyện Chiêm Hóa đã cho phục dựng lại ngôi chùa, nơi trưng bày Văn bia, đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng, văn hóa cho phật tử, nhân dân trong vùng và du khách thập phương. Theo quan sát, chùa Bảo Ninh Sùng Phúc tọa lạc ở nơi địa thế cao ráo, cây cối quanh năm tươi tốt.

Hành hương qua những bậc thềm lát gạch đỏ đã rêu phong do nhuốm màu thời gian, du khách sẽ được lên chùa chính. Chốn cửa thiền thanh tịnh với màu xanh ngút ngàn của cây cổ thụ, cây ăn trái, hoa cảnh và rau màu khiến bạn thấy tâm hồn thanh thản, bình yên.

Phát triển du lịch di sản

Tháng 12-2023, Di tích khảo cổ địa điểm chùa Bảo Ninh Sùng Phúc tiếp tục được Bộ Văn hóa, Thể thao và du lịch xếp hạng là Di tích quốc gia. Để phát huy được giá trị của di tích, Ủy ban nhân dân tỉnh yêu cầu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Ủy ban nhân dân huyện Chiêm Hóa, Ủy ban nhân dân xã Yên Nguyên (nơi có di tích được xếp hạng di tích quốc gia) và các cơ quan liên quan theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn có trách nhiệm thực hiện việc quản lý, bảo tồn, khai thác giá trị di tích quốc gia theo quy định của pháp luật.

Nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, đạo lý “Uống nước nhớ nguồn”, biết ơn và tôn vinh công lao các bậc tiền nhân, nhân vật lịch sử, những người có nhiều đóng góp trong quá trình hình thành, phát triển đất nước, vào mỗi dịp 8/4 âm lịch hằng năm, UBND xã Yên Nguyên, huyện Chiêm Hóa lại long trọng tổ chức Lễ hội Chùa Bảo Ninh Sùng Phúc gắn với Đại lễ Phật đản, Phật lịch nhằm đáp ứng nhu cầu tâm linh, chiêm bái của du khách thập phương.

Lễ hội gồm 2 phần: Phần lễ bao gồm các nghi lễ cúng phật, lễ cúng dường Đại lễ Phật Đản với nghi thức tắm phật và phóng sinh; phần hội với nhiều hoạt động biểu diễn văn nghệ, thi đấu thể thao, chơi các trò chơi dân gian, trưng bày, giới thiệu sản phẩm nông sản địa phương…

Bà Nguyễn Thị Thúy Hoa, Phó Trưởng phòng Quản lý Di sản, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch khẳng định, hiện Bảo tàng tỉnh phối hợp với công an, chính quyền địa phương có phương án, giải pháp tốt nhất để bảo vệ, bảo quản bảo vật quốc gia của tỉnh. Camera an ninh, công tác phòng chống cháy nổ, bảo vệ được tăng cường, giúp bảo vệ, phòng trừ từ xa, sớm những dấu hiệu có thể xâm hại bảo vật. Tránh trường hợp xâm hại như bảo vật ngai vàng Triều Nguyễn trong Điện Thái Hòa ở di tích Huế đáng tiếc vừa qua gây rung động dư luận.

Đồng chí Cầm Văn Dũng, Chủ tịch UBND xã Yên Nguyên cho biết: Chính quyền địa phương đã và đang phối hợp tốt với Bảo tàng tỉnh, Ban Quản lý chùa Bảo Ninh Sùng Phúc trong công tác bảo vệ Bảo vật Quốc gia. Xã tuyên truyền cho người dân các thôn thấy được giá trị của chùa Bảo Ninh Sùng Phúc và Bảo vật Quốc gia Văn bia Bảo Ninh Sùng Phúc để cùng nhau bảo vệ, giữ gìn, phát huy.

Ngoài tổ chức Lễ hội chùa Bảo Ninh Sùng Phúc hằng năm, thì xã rất muốn các công ty lữ hành giúp liên kết tua tuyến, kết nối đưa du khách biết được và trải nghiệm di sản. Xã cũng mong các cấp có thẩm quyền, Ban Trị sự giáo hội Việt Nam tỉnh phối hợp trong việc chỉnh trang, quy hoạch, tăng cường các dịch vụ phụ trợ cho di tích. Địa phương cũng chỉ đạo cho thôn Bảo Ninh tập trung bảo tồn, phát huy bản sắc dân tộc Tày địa phương, như kiến trúc nhà sàn truyền thống, trang phục, ẩm thực, trò chơi dân gian, âm nhạc. Có làm được như vậy thì di tích mới hấp dẫn du khách gần xa.

Bài, ảnh: Quang Hòa