Phát hiện hàng loạt cửa hàng bán vũ khí liên quan Houthi trên mạng xã hội

Một người buôn bán vũ khí quảng cáo trên X một khẩu súng trường M4, với dòng chữ "Tài sản của Chính phủ Mỹ" được in nổi bật trên mặt bên. Ảnh: Dự án Minh bạch Công nghệ

Theo tờ The Guardian ngày 16/7, các tay buôn vũ khí này đang sử dụng nền tảng mạng xã hội X và các ứng dụng thuộc sở hữu của Meta để buôn bán vũ khí, vi phạm rõ ràng chính sách của các công ty mạng xã hội.

Thông tin trên do Dự án Minh bạch Công nghệ (TTP) của Mỹ đưa ra trong một báo cáo mới công bố. Dự án Minh bạch Công nghệ chuyên theo dõi trách nhiệm của các tập đoàn công nghệ lớn.

Nhóm Houthi bị Mỹ, Canada và một số quốc gia khác liệt vào danh sách tổ chức khủng bố.

Báo cáo nói trên phát hiện rằng các tay buôn vũ khí đã công khai điều hành các cửa hàng thương mại trên hai nền tảng nói trên trong nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Meta (công ty mẹ của WhatsApp) và X đang giảm quy mô các chính sách kiểm duyệt nội dung đúng vào thời điểm mà các chuyên gia cho rằng tin giả và hoạt động buôn lậu trái phép đang gia tăng.

TTP xác định được 130 tài khoản trên X tại Yemen và 67 tài khoản WhatsApp Business rao bán súng trường công suất lớn, súng phóng lựu và các trang thiết bị quân sự khác. Nhiều tay buôn vũ khí bán các loại vũ khí dường như do Mỹ sản xuất, một số có khắc dòng chữ “Property of US Govt” (Tài sản của chính phủ Mỹ), cũng như vũ khí quân sự phương Tây khác có dấu “NATO”.

Báo cáo không nêu rõ ai là khách hàng, nhưng khi giá của các loại vũ khí rất cao, ví dụ như một số súng trường được rao bán với giá lên đến 10.000 USD, thì nhiều khả năng người mua là các nhóm vũ trang khác.

X và Meta đều cấm buôn bán vũ khí trên nền tảng. Tuy nhiên, nhiều tay buôn vẫn là người dùng X Premium và WhatsApp Business vốn là những dịch vụ phải được kiểm duyệt nội dung.

Bà Katie Paul, Giám đốc TTP, nói: “X và WhatsApp đều có chính sách cấm bán vũ khí, nhưng họ vẫn để các tay buôn liên quan đến một tổ chức bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố buôn bán vũ khí trên nền tảng của mình. Trong một số trường hợp, các công ty này có thể đang thu lợi từ những vi phạm chính sách của chính mình, gây rủi ro cho an ninh quốc gia Mỹ”.

Hơn một nửa số tài khoản trên X nêu địa điểm là Sanaa – thủ đô của Yemen do Houthi kiểm soát. Nhiều tài khoản thường xuyên chia sẻ nội dung ủng hộ Houthi. Một số rao bán vũ khí được đặt trong hộp có in logo của Houthi.

Một số tài khoản trong danh sách của TTP đã đăng ký gói X Premium nên có thể đăng video dài. Một tài khoản đăng video “mở hộp” khẩu súng máy hạng nhẹ M249 SAW của quân đội Mỹ. Các tài khoản khác sử dụng tính năng “tiền boa” để người dùng X chuyển tiền trực tiếp.

X cấm sử dụng nền tảng của mình để quảng bá các hoạt động phi pháp của các tổ chức khủng bố và tuyên bố không cho phép các nhóm khủng bố dùng dịch vụ cao cấp.

Một số quảng cáo xuất hiện trong phần bình luận dưới các bài đăng rao bán vũ khí, cho thấy X có thể đang kiếm tiền từ những bài viết này. Trong một trường hợp, X chèn quảng cáo của công ty bán phụ kiện Tesla dưới bài đăng rao bán khẩu súng ngắn Glock 17 “chuẩn Mỹ”.

Sau khi tỷ phú Elon Musk mua lại X năm 2022, ông đã sa thải khoảng 80% đội ngũ quản lý nội dung vốn chịu trách nhiệm kiểm duyệt nội dung. Một báo cáo trước đó của TTP phát hiện hơn 200 tài khoản có liên hệ với các nhóm khủng bố hoặc bị trừng phạt vẫn có dấu tick xanh và dùng gói X Premium.

Một vài tay buôn liên quan đến Houthi thậm chí còn tương tác với chính ông Musk trên X. Khi ông Musk đăng video bắn thử khẩu súng bắn tỉa vào tháng 9/2023, ba tay buôn đã trả lời bài đăng kèm quảng cáo về các loại súng, trong đó có hai khẩu AR-15.

X từ chối bình luận khi liên hệ phỏng vấn về phát hiện của TTP.

Nhiều tay buôn cũng sử dụng tài khoản WhatsApp Business có tính năng “danh mục”, cho phép hiển thị dạng trình chiếu các sản phẩm để giới thiệu kho vũ khí của mình.

Một người buôn vũ khí sử dụng tài khoản WhatsApp Business để bán một khẩu súng lục Glock. Ảnh: Dự án Minh bạch Công nghệ

Một tài khoản trong số đó rao bán hàng chục khẩu súng, trong đó có một khẩu Glock bọc da in hình Đài tưởng niệm Lincoln, Nhà Trắng và lính Mỹ thời thuộc địa với dòng chữ “Preserve, Protect, Defend”.

WhatsApp cho biết họ sẽ rà soát hồ sơ các tài khoản doanh nghiệp và kiểm tra hình ảnh trước khi cho vào danh mục. Tuy nhiên, không rõ vì sao quy trình kiểm duyệt lại bỏ sót các hình ảnh và tài khoản mà nhiều trong số này công khai nhận là tay buôn vũ khí và dẫn liên kết tới các cửa hàng súng tại Yemen trong phần tiểu sử.

Người phát ngôn của WhatsApp nói: “Nếu chúng tôi xác định hoặc được thông báo rằng một tổ chức bị Mỹ liệt vào danh sách khủng bố đang cố sử dụng dịch vụ của mình, chúng tôi sẽ có hành động phù hợp như chặn tài khoản để tuân thủ nghĩa vụ pháp lý”.

WhatsApp đã chặn hai tài khoản mà tờ The Guardian gửi. Công ty này khẳng định họ không thu lợi từ các loại tài khoản đó, nhưng không trả lời thêm về việc tại sao quy trình kiểm duyệt ban đầu lại không phát hiện ra những tài khoản buôn vũ khí.

Meta đã cắt giảm hàng nghìn nhân viên trong hai năm qua, trong đó có nhiều người làm việc liên quan đến an toàn nội dung. Tháng 1 vừa qua, Meta tuyên bố sẽ nới lỏng kiểm duyệt, dường như nhằm đáp lại những phàn nàn của Tổng thống Donald Trump về việc bị kiểm duyệt trên mạng xã hội.

TTP nhận thấy phần lớn các tài khoản buôn vũ khí liên quan đến Houthi trên X và WhatsApp đều được tạo sau đợt sa thải của cả hai công ty.

Bà Paul bình luận: “Cả Meta và X đều có đủ vốn, công cụ và nguồn lực để giải quyết vấn đề này, nhưng họ không làm”.

Bên cạnh các vấn đề kiểm duyệt, phát hiện của TTP cũng làm dấy lên nghi vấn về hoạt động buôn lậu vũ khí toàn cầu.

Theo ông Taimur Khan, phụ trách khu vực vùng Vịnh của tổ chức Nghiên cứu Vũ khí Xung đột, việc truy vết vũ khí Mỹ được đưa tới vùng do Houthi kiểm soát là rất khó.

Một số vũ khí, đặc biệt là súng trường M4, có thể thuộc kho của quân đội Yemen do Mỹ cung cấp trước năm 2014, sau đó bị Houthi thu giữ khi họ phát động cuộc nổi dậy.

Ngoài vũ khí Mỹ, nhiều loại vũ khí khác cũng được buôn lậu vào Yemen qua các tuyến vận chuyển khu vực, hoặc được cung cấp trực tiếp cho Houthi.

Thùy Dương/Báo Tin tức và Dân tộc