Phát hiện chưa từng được biết đến về vụ phun trào núi lửa hủy diệt Pompeii

Một cuộc khai quật khảo cổ tại Pompeii, nơi bị tàn phá khi núi lửa Vesuvius phun trào vào năm 79 sau Công nguyên. Ảnh: Getty

Vụ phun trào núi lửa này không chỉ hủy diệt hai thành phố cổ Pompeii và Herculaneum mà còn tạo ra nhiệt độ khủng khiếp đến mức biến não người thành thủy tinh, một quá trình chưa từng được ghi nhận trên Trái Đất.

Các nhà khoa học phát hiện một mảnh thủy tinh đen óng ánh, giống như đá obsidian, bên trong hộp sọ của một nạn nhân tại Herculaneum. Phân tích mới nhất cho thấy mảnh thủy tinh này được hình thành thông qua quá trình “hóa thủy tinh”, khi vật chất bị nung nóng nhanh chóng đến nhiệt độ cực cao rồi nguội lạnh đột ngột.

Theo nghiên cứu, nhiệt độ phải vượt quá 510°C để biến mô não thành chất lỏng trước khi nguội lạnh nhanh chóng, tạo thành thủy tinh. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu sức nóng từ dòng dung nham và tro bụi có đủ để gây ra hiện tượng này không?

Trước đây, các nhà nghiên cứu tin rằng não của nạn nhân bị hóa thủy tinh do bị vùi dưới dòng chảy pyroclastic (hỗn hợp khí siêu nóng và đá núi lửa), có nhiệt độ lên đến 465°C. Tuy nhiên, nhiệt độ này vẫn chưa đủ cao để xảy ra hiện tượng này.

Các nhà khoa học từ Đại học Roma Tre, Italy cho rằng, trước khi dòng pyroclastic ập xuống, một đám mây siêu nhiệt từ vụ phun trào đã quét qua Herculaneum. Đám mây này có thể đã đạt nhiệt độ trên 510°C, đủ để làm nóng chảy mô não ngay lập tức. Sau đó, sự hạ nhiệt đột ngột khiến chất lỏng não đông cứng thành thủy tinh.

Phát hiện chưa từng có trong lịch sử

Nạn nhân được phát hiện trong một tòa nhà gọi là Collegium Augustalium, nơi thờ cúng Hoàng đế Augustus. Theo nghiên cứu, nạn nhân là một thanh niên khoảng 20 tuổi, có thể đã tử vong khi đang ngủ.

Nhóm khoa học đã sử dụng tia X và kính hiển vi điện tử để phân tích thành phần hóa học của mảnh thủy tinh và xác định điều kiện cần thiết để nó hình thành. Kết quả cho thấy quá trình biến mô não thành thủy tinh là cực kỳ hiếm hoi và đòi hỏi những điều kiện đặc biệt.

"Đây là trường hợp duy nhất được ghi nhận về hiện tượng hóa thủy tinh của mô người do tác động của nhiệt độ cực cao rồi nguội lạnh nhanh chóng”, nhóm nghiên cứu khẳng định.

Bí ẩn vụ phun trào núi lửa năm 79 sau Công nguyên

Giáo sư Guido Giordano, người dẫn đầu nghiên cứu, đưa ra giả thuyết về diễn biến của vụ phun trào: Vào đêm 24/8 năm 79 sau Công nguyên, cột tro bụi khổng lồ từ núi Vesuvius bốc lên, như đã được nhà sử học Pliny the Younger mô tả. Sau đó, các dòng pyroclastic đầu tiên tràn xuống Herculaneum, mang theo đám mây tro bụi loãng nhưng cực kỳ nóng, có thể vượt 510°C.

Đám mây siêu nhiệt này chỉ để lại một lớp tro mỏng nhưng gây chết người ngay lập tức do sức nóng khủng khiếp. Riêng tại Collegium Augustalium, nạn nhân may mắn được bảo tồn nhờ đám mây nhiệt nhanh chóng tan đi, khiến mô não nguội lạnh đột ngột và hóa thủy tinh.

Phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ sức tàn phá khủng khiếp của vụ phun trào núi lửa Vesuvius mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về tác động của nhiệt độ cực cao đối với cơ thể con người.

Phúc Hưng/Báo Tin tức (Theo independent)