Pháo 'lụy' người yêu cũ?

"Tâm huyết đổ vào như vậy chứng tỏ là cũng lụy phết đấy chứ. Không nhìn thấy Pháo lại lụy đến như thế", streamer ViruSs (Đặng Tiến Hoàng) nói trong video reaction bài rap diss người yêu cũ Sự nghiệp chướng của Pháo (Nguyễn Diệu Huyền).

Sự nghiệp chướng đạt hơn 11 triệu lượt xem chỉ sau 3 ngày phát hành, đứng đầu top trending YouTube. Thành công này gợi nhớ đến Shakira: Bzrp Music Sessions, Vol. 53, một bài diss của Shakira về chồng cũ Gerard Piqué. Không được quảng bá rầm rộ, ca khúc vẫn phá vỡ kỷ lục với 55 triệu lượt xem trên YouTube trong 24 giờ đầu tiên.

Điểm chung giữa Pháo và Shakira là cả hai đều dùng âm nhạc để bày tỏ cảm xúc sau chia tay. Shakira bị xem là "cay nghiệt", còn Pháo lại bị gọi là "lụy". Trong khi đó, các nam rapper từng làm điều tương tự hiếm khi đối diện với sự phán xét như vậy.

Điều này đặt ra những câu hỏi: Liệu có sự khác biệt trong cách mọi người đón nhận âm nhạc bộc lộ cảm xúc của nam giới và nữ giới? Có tồn tại tiêu chuẩn kép khi nghệ sĩ nam và nữ cùng ra nhạc để công kích người yêu cũ hay không?

ViruSs nhận xét Pháo "lụy" khi rap về người yêu cũ. Ảnh: phaoxinhxinh, ssuriv/Instagram.

Ai 'diss' người yêu cũ?

Hàng loạt nữ nghệ sĩ khác cũng khẳng định tên tuổi, sự nghiệp thông qua diss track hậu chia tay: Karol G "đá xéo" bạn trai cũ trong Mamii, Olivia Rodrigo gây bão với Drivers License, Paquita La Del Barrio gọi người yêu cũ là "con chuột hai chân" trong Rata de dos patas.

Thị trường âm nhạc ngày nay đang chứng kiến phụ nữ thoải mái bộc lộ cảm xúc qua những bài hát diss. Nhưng thực tế, không phải nghệ sĩ nữ, nam giới mới là những người đầu tiên lên nhạc để thể hiện sự giận dữ với tình cũ.

Eminem nổi tiếng với việc đưa những mâu thuẫn cá nhân vào âm nhạc. Trong nhiều ca khúc, anh đã thể hiện cảm xúc phức tạp về mối quan hệ với vợ cũ, Kim Mathers, chẳng hạn như bài Kim. Big Sean với ca khúc I Don't F** with You, được cho là nhắm đến bạn gái cũ Naya Rivera.

Drake, trong nhiều bài hát, đã ám chỉ đến các mối quan hệ cũ, sử dụng âm nhạc để bày tỏ cảm xúc sau chia tay. Còn J. Cole cũng chia sẻ về sự tan vỡ trong tình yêu và những bài học rút ra từ đó trong Nothing Lasts Forever.

Shakira "kể tội" chồng cũ trong "Shakira: Bzrp Music Sessions, Vol. 53". Ảnh: Reuters.

Tuy nhiên, khác với nam giới, nghệ sĩ nữ dùng âm nhạc để công kích người yêu cũ lại thường bị gắn mác "giận dữ", "cay nghiệt" như trường hợp của Shakira hay "bị lụy" như cách ViruSs nói về Pháo.

Taylor Swift từng chỉ trích những người lên án các bài hát viết về tình cũ của cô, gọi họ là "những kẻ phân biệt giới". "Không ai nói như vậy về Ed Sheeran. Không ai nói như vậy về Bruno Mars. Họ đều viết về người yêu cũ, bạn gái hiện tại, đời sống tình cảm của họ và không ai đưa ra cảnh báo ở đây cả", cô chia sẻ trên chương trình Jules, Merrick và Sophie của 2dayFM.

Theo Soraya Chemaly, tác giả cuốn Rage Becomes Her: The Power of Women's Anger, những từ kể trên thường bị sử dụng một cách dễ dãi nhằm bác bỏ tiếng nói của phụ nữ, bất kể họ có thực sự tức giận hay không. Bà lập luận rằng xã hội không bao giờ chấp nhận sự giận dữ của phụ nữ.

"Những cô gái tuổi teen bị xem là nông nổi, ngớ ngẩn khi họ đứng lên bảo vệ bản thân, trong khi những phụ nữ lớn tuổi hơn, khi đã chịu đựng đủ và cất lên tiếng nói, lại bị gán mác cay độc".

Việc sử dụng những từ như "cay nghiệt", "giận dữ" không chỉ nhắm vào cảm xúc của phụ nữ mà còn mang theo những định kiến về ngoại hình và giá trị của họ. Chemaly giải thích: "Các từ ngữ này gợi lên hình ảnh một khuôn mặt cau có, sự kém hấp dẫn và vẻ ngoài xuống sắc. Nó hàm chứa ý nghĩa của sự cạn kiệt và mệt mỏi".

Hát về tình cũ không có nghĩa là 'lụy'

Việc sử dụng những từ như "cay độc" (bitter) là chiến thuật nhằm làm câm lặng phụ nữ. Nghiên cứu học thuật đã nhiều lần khẳng định chức năng chính của từ này là để vô hiệu hóa sự giận dữ của nữ giới.

Lynn McFall, học giả và nhà triết học nổi tiếng với những nghiên cứu về đạo đức và cảm xúc con người, định nghĩa cay độc là "từ chối tha thứ và quên đi quá khứ", đồng thời nhấn mạnh rằng: "'Bạn thật cay độc' không bao giờ là một lời khen mà luôn là sự lên án, được thiết kế để khiến người ta im lặng".

Triết gia nổi tiếng trong lĩnh vực triết học về cảm xúc, ký ức và chính trị của diễn ngôn Sue Campbell, trong Being Dismissed: The Politics of Emotional Expression, cũng chỉ ra rằng việc buộc tội ai đó "bi lụy", "cay nghiệt" là chiến thuật nhằm đảo ngược sự chú ý - buộc người bị tổn thương phải giải thích cho cảm xúc của chính mình, thay vì buộc những kẻ đáng bị chỉ trích phải chịu trách nhiệm.

Katie Stockdale, phó giáo sư triết học tại Đại học Victoria, Canada, tiếp tục phân tích rằng việc sử dụng những từ này còn ngụ ý rằng cá nhân vẫn còn tức giận, dù xã hội cho rằng đã đến lúc họ nên quên đi để bước tiếp. "Lời buộc tội này hàm ý rằng người đó đáng ra phải vượt qua và quên đi rồi".

Taylor Swift gọi những người chỉ trích các bài hát về người yêu cũ của cô là "những kẻ phân biệt giới". Ảnh: Reuters.

Xã hội đặt ra một giới hạn thời gian cho nỗi đau sau chia tay. Bạn chỉ được phép buồn bã trong một khoảng thời gian nhất định, sau đó mọi người sẽ bắt đầu sốt ruột và hối thúc.

Tuy nhiên, điều thú vị là các nghiên cứu cho thấy phụ nữ thực ra giỏi vượt qua chuyện chia tay, thậm chí còn hơn cả đàn ông.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Evolutionary Behavioral Sciences đã phân tích mức độ tổn thương hậu chia tay theo giới tính. Kết quả cho thấy phụ nữ có xu hướng trải qua mức độ căng thẳng về tinh thần và thể chất cao hơn nam giới. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu chính, Craig Morris, nói với HealthDay: "Rõ ràng là tại một thời điểm nào đó, phụ nữ vượt qua được nỗi đau… Họ có thể mô tả chi tiết nỗi đau, sự dằn vặt, nhưng khi họ nói về nó, đó đã là chuyện của quá khứ rồi".

Morris cũng lưu ý rằng phụ nữ thường "hẹn hò trở lại theo một cách tốt hơn trước đây", trong khi đàn ông lại gặp khó khăn hơn trong việc xử lý hậu chia tay. "Khi bạn nói chuyện với một người đàn ông về một cuộc chia tay, bạn có thể thấy anh ta vẫn còn ở đó. Vẫn còn tức giận. Vẫn còn thất vọng. Chưa bao giờ có điểm kết thúc thực sự. Hầu hết đàn ông không bao giờ nói 'Tôi đã vượt qua được chuyện đó'".

Lê Vy