PGS Nguyễn Huy Thắng: Đột quỵ không còn 'án tử' nếu dám mở rộng điều trị!

Liên quan đến điều trị cho bệnh nhân đột quỵ, PGS-TS-BS Nguyễn Huy Thắng, Trưởng Khoa Bệnh lý mạch máu não Bệnh viện Nhân dân 115 TP HCM kiêm Chủ tịch Hội đột quỵ TP HCM, cho biết trong điều trị tái thông đột quỵ cấp, câu hỏi lớn đặt ra là chúng ta nên chỉ tập trung vào nhóm bệnh nhân "lý tưởng", ít nguy cơ để có kết quả tốt nhất hay nên mở rộng điều trị cho cả những trường hợp phức tạp hơn để gia tăng số người được hưởng lợi trong toàn quần thể?

Từ "kén chọn" đến mở rộng chỉ định

Từ năm 2015, lấy huyết khối bằng dụng cụ cơ học đã trở thành phương pháp điều trị tiêu chuẩn trong đột quỵ cấp, bên cạnh dùng thuốc tiêu sợi huyết rtPA trong "cửa sổ vàng" 4,5 giờ đầu. Tuy nhiên, một trong những chống chỉ định tương đối là các trường hợp có nhồi máu não lõi lớn (ASPECTS <6). Dù đến viện sớm, các bệnh nhân này vẫn bị loại khỏi chỉ định can thiệp vì lo ngại kết quả kém và biến chứng cao.

Hình ảnh so sánh hiệu quả điều trị đột quỵ bệnh nhân có vùng nhồi máu nhỏ (bên trái) thường hồi phục tốt hơn, song khi tính trên toàn quần thể, điều trị cho nhóm có vùng nhồi máu lớn (bên phải) thì mang lại lợi ích cho nhiều người hơn

"Hai năm trước, khi bắt đầu thực hiện lấy huyết khối cho nhóm bệnh nhân này, tôi cũng từng lo lắng. Nhưng kết quả từ nghiên cứu PROMISE do 4 trung tâm đột quỵ tại Việt Nam thực hiện đã mang lại cái nhìn mới. Nghiên cứu trên hơn 300 bệnh nhân nhồi máu não lõi lớn (ASPECTS 3–5) cho thấy tỉ lệ hồi phục tốt (thang điểm mRS 0–2) đạt hơn 30%, và khoảng 55% bệnh nhân có mRS 0–3 sau 90 ngày một kết quả không hề tệ. Vậy thì, số phận những bệnh nhân trước đây từng bị từ chối điều trị sẽ ra sao? Theo y văn, có đến 70% trong số họ sẽ tàn phế nặng hoặc tử vong"-PGS Thắng băn khoăn.

Lợi ích từ việc mở rộng điều trị

Giả sử trong 100 bệnh nhân đột quỵ cấp nếu chỉ chọn nhóm "lý tưởng" (lõi nhỏ, không vi xuất huyết, đủ điều kiện dùng rtPA…), chỉ khoảng 30 người được điều trị. Với hiệu quả cao (number needed to treat = 3), sẽ có 10 người đạt kết quả tốt.

Ngược lại, nếu mở rộng chỉ định (bao gồm cả lõi nhồi máu lớn), có thể điều trị đến 80 bệnh nhân. Dù hiệu quả cá nhân thấp hơn (number needed to treat = 5), tổng số bệnh nhân được lợi sẽ là 16 người. Rõ ràng, con số 16 vượt xa con số 10 và nếu áp vào quy mô hàng nghìn, hàng chục nghìn bệnh nhân thì việc mở rộng điều trị sẽ mang lại lợi ích cộng đồng đáng kể.

Một số ý kiến cho rằng việc chọn bệnh nhân kỹ lưỡng sẽ giúp tăng tỉ lệ thành công và giảm biến chứng. Điều này đúng nhưng đó là góc nhìn từ người làm chuyên môn.

Còn từ góc độ bệnh nhân, câu hỏi là: "Nếu bị từ chối điều trị chỉ vì không đủ "đẹp" để đưa vào thống kê thì họ sẽ ra sao?"

"Nếu muốn nâng cao hiệu quả và an toàn, hãy rút ngắn thời gian cấp cứu, tuân thủ nghiêm ngặt quy trình điều trị. Nhưng nếu tự đặt ra các tiêu chuẩn quá khắt khe vượt cả khuyến cáo để đảm bảo những "con số đẹp" thì chúng ta đang phải trả giá bằng chính sự sống của những người bệnh bị loại khỏi điều trị."-Chủ tịch Hội đột quỵ TP HCM nhấn mạnh.

Hải Yến