Ông Trump nổ súng châm ngòi cuộc chiến thương mại toàn cầu

Chính sách mới này chấm dứt thương mại gần như miễn thuế giữa ba quốc gia Bắc Mỹ đã tồn tại trong nhiều năm, đồng thời mở rộng cuộc chiến thương mại giữa Trung Quốc và Mỹ đã leo thang trong gần hai nhiệm kỳ tổng thống gần đây. Theo đó, tất cả hàng nhập khẩu từ Mexico và hầu hết hàng hóa từ Canada sẽ chịu thuế 25%, hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ sẽ chịu thuế 10%. Mặc dù các quan chức Mỹ tuyên bố rằng, mức thuế quan mới nhằm ngăn chặn dòng chảy của fentanyl và người nhập cư không có giấy tờ vào Mỹ, nhưng không đưa ra chuẩn mực cụ thể nào để thuế nhập khẩu mới được dỡ bỏ.

Thuế quan mới được dự đoán sẽ châm ngòi cho một cuộc chiến thương mại có thể gây thiệt hại đáng kể cho nền kinh tế của các quốc gia mục tiêu, kể cả Mỹ. Để chuẩn bị cho điều đó, quy định mới bao gồm một điều khoản cho phép tổng thống mở rộng thuế quan nếu một quốc gia áp dụng thuế quan mới đối với Mỹ.

Đáng chú ý là thuế quan bao gồm một điều khoản ngoại lệ quan trọng — thuế quan đối với các sản phẩm năng lượng của Canada sẽ là 10%. Nhiều người Mỹ dựa vào các sản phẩm năng lượng của Canada, bao gồm dầu, điện, khí đốt tự nhiên, để làm nhiên liệu và sưởi ấm trong gia đình. Chi phí cho những mặt hàng đó có thể tăng khi thuế quan được áp dụng.

Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tình trạng khẩn cấp kinh tế quốc gia

Tổng thống Trump cũng đã ký một sắc lệnh hành pháp, tuyên bố tình trạng khẩn cấp về kinh tế quốc gia, viện dẫn Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế, được gọi là "IEEPA", cho phép tổng thống đơn phương quản lý hàng nhập khẩu trong trường hợp khẩn cấp quốc gia. Thuế quan sẽ có hiệu lực vào sáng thứ Ba (3/2), lúc 12 giờ sáng theo giờ miền Đông.

Trong một thông điệp từng được đăng trên Truth Social, ông Trump viết: "Hôm nay (1/2), tôi đã áp dụng thuế quan 25% đối với hàng nhập khẩu từ Mexico và Canada (10% đối với năng lượng Canada) và thuế quan bổ sung 10% đối với Trung Quốc. Điều này được thực hiện thông qua Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) được kích hoạt vì mối đe dọa lớn từ người nhập cư bất hợp pháp và các loại ma túy chết người, bao gồm cả fentanyl, đang giết chết công dân của chúng ta. Chúng ta cần bảo vệ người dân Mỹ và nhiệm vụ của tôi với tư cách là Tổng thống là đảm bảo an toàn cho tất cả mọi người”.

Thuế quan được thông báo ngày 1/2 chính là phát súng mở màn cho một cuộc chiến thương mại toàn cầu leo thang, bởi sau thông báo này, Mexico, Canada và Trung Quốc có thể sẽ tăng thuế đối với hàng hóa mà Mỹ xuất khẩu sang các quốc gia đó. Điều đó có thể dẫn đến chi phí cao hơn nhiều, chuỗi cung ứng bị gián đoạn và dẫn đến tình trạng mất việc làm. Một quan chức chính quyền Trump cho biết, bất kỳ hành động trả đũa nào từ Mexico, Trung Quốc hoặc Canada có khả năng khiến các quốc gia đó chịu mức thuế thậm chí còn cao hơn. Ông Trump cũng thừa nhận khả năng gây ra hậu quả bất lợi cho người tiêu dùng Mỹ.

Chính sách thuế mới có thể dẫn đến chi phí cao hơn nhiều, chuỗi cung ứng bị gián đoạn và xảy ra mất việc làm.

Ông Trump nói với phóng viên hôm 31/1 rằng: "Có thể có một số gián đoạn tạm thời, ngắn hạn và mọi người sẽ hiểu điều đó. Nhưng thuế quan sẽ khiến chúng ta trở nên rất giàu có và rất mạnh mẽ — và chúng ta sẽ đối xử với các quốc gia khác rất công bằng".

Thủ tướng Canada Justin Trudeau, trước đó đã nói rằng, Canada sẽ trả đũa mạnh mẽ và nhanh chóng nếu Mỹ áp đặt thuế quan. Các đại diện thương mại của nước này đã gặp các quan chức chính quyền Trump để cố gắng ngăn chặn thuế quan, nhưng không thành.

Jonathan Wilkinson, Bộ trưởng Tài nguyên thiên nhiên Canada đăng trên mạng xã hội X rằng, Canada "không làm gì để kích động thuế quan" từ Mỹ nhưng "đã chuẩn bị và sẵn sàng chiến đấu" vì người dân của mình.

Thuế quan là một trong số ít chính sách mà ông Trump luôn ủng hộ trong nhiều thập kỷ, một chính sách xuyên suốt hiếm hoi từ thời ông còn là một nhà phát triển bất động sản ở New York cho đến khi trở thành tổng thống.

Biên giới Canada - Mỹ.

Các đối tác thương mại chính của Mỹ

Mexico, Trung Quốc và Canada là ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ. Vào năm 2023, lần đầu tiên sau hai thập kỷ, Mexico đã vượt qua Trung Quốc để trở thành quốc gia xuất khẩu hàng đầu sang Mỹ. Thuế quan mà chính quyền Tổng thống Trump áp dụng trong nhiệm kỳ thứ nhất và phần lớn vẫn được chính quyền của ông Biden duy trì, đã tác động tiêu cực đến lượng hàng hóa mà Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc. Hàng hóa của Mexico và Canada được nhập khẩu vào Mỹ hầu như miễn thuế nhờ Hiệp định Mỹ-Mexico-Canada mà ông Trump đã đàm phán với các quốc gia giáp ranh của Mỹ trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông.

Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum.

Vào năm ngoái, Mexico giữ vị trí là nước xuất khẩu lớn nhất vào Mỹ, với hàng hóa trị giá 467 tỷ đô la, tiếp theo là Trung Quốc và Canada, lần lượt xuất khẩu hàng hóa trị giá 401 tỷ đô la và 377 tỷ đô la vào Mỹ.

Theo số liệu của Bộ Thương mại Mỹ, tính đến tháng 11/2024, tháng có dữ liệu gần đây nhất, tổng cộng ba quốc gia này chiếm 42% trong số gần 3 nghìn tỷ đô la giá trị hàng hóa mà Mỹ nhập khẩu trên toàn thế giới vào năm ngoái. Xuất khẩu của Mỹ sang ba quốc gia này cũng chiếm hơn 40% trong số 1,9 nghìn tỷ đô la giá trị hàng hóa mà Mỹ xuất khẩu trên toàn cầu vào năm 2024.

Hà Thu