Ông Trump 'lên dây cót' cho chiến dịch trục xuất lớn nhất lịch sử

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhậm chức hơn 3 ngày, nhưng quá trình thực thi sắc lệnh nhập cư đã bắt đầu.

Lầu Năm Góc triển khai 1.500 quân nhân tại ngũ đến biên giới phía nam. Người đứng đầu Tòa án Di trú Quốc gia bị sa thải, cùng với 3 quan chức cấp cao khác. Tại Mexico, khoảng 30.000 người nhập cư có đơn xin tị nạn bị hủy. Vé máy bay của hơn 10.400 người tị nạn trên toàn cầu - trước đó được chấp thuận nhập cảnh vào Mỹ - trở nên vô giá trị.

Dẫu vậy, nhiều chỉ thị do ông Trump đưa ra trong vài ngày qua sẽ mất nhiều thời gian để đi vào thực tế, hoặc đối mặt với những trở ngại chính trị hay pháp lý. Một số sẽ bị các thẩm phán phán quyết tạm dừng. Số khác sẽ phải nghiên cứu hoặc phát triển bởi các cơ quan xây dựng chính sách nhập cư. Thậm chí, có nhiều chỉ thị cần một khoản tiền khổng lồ từ Quốc hội, dẫn tới cuộc chiến khác về nguồn lực và ưu tiên. Ngoài ra, ông Trump cần hàng tỷ USD chi cho “chiến dịch trục xuất lớn nhất lịch sử” đã cam kết.

Do đó, New York Times nhận định sẽ mất nhiều tuần, nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm để hình thành chính xác hệ thống xác định vị trí của Mỹ trong một thế giới đang vật lộn với di cư hàng loạt, bất bình đẳng và bản sắc dân tộc.

Câu hỏi đặt ra là liệu Mỹ có tiếp tục là nơi trú ẩn cho những cá nhân chạy trốn khỏi đói nghèo, bạo lực và thiên tai trên khắp thế giới hay không. Không chỉ vậy, xét trên tổng thể, các lệnh mới khiến người nhập cư - dù có giấy tờ hay không - khó sinh sống, làm việc và nuôi dạy con cái do đối mặt với mối đe dọa thường trực bị bắt giữ, kết án hình sự hoặc trục xuất.

Tuy nhiên, ông Trump sẵn lòng tiến xa hơn nữa để hướng tới viễn cảnh một nước Mỹ khép kín với người nhập cư. Những người chỉ trích cho rằng quan điểm này đang đi quá giới hạn với hậu quả khôn lường.

“Nội dung lẫn số lượng hành động họ đang thực hiện ngay từ những bước đầu tiên thật sự đáng kinh ngạc”, Heidi Altman - Giám đốc vận động liên bang tại Trung tâm Luật Nhập cư Quốc gia Mỹ - nhận xét. “Chuyện này không chỉ là tác động và thiệt hại sẽ bao trùm tới mức này, mà còn cả về vi phạm pháp luật và đơn phương viết lại Hiến pháp”.

Dừng hoàn toàn chương trình nhập cư vào Mỹ?

Ông Trump biện minh việc tái định hình chính sách nhập cư là do “có một cuộc xâm nhập ở biên giới phía nam”. Với cáo buộc này, tân tổng thống dùng quyền hạn ngăn chặn nhập cảnh vào Mỹ, bắt giữ và giam giữ người nhập cư, cấm đi lại, hạn chế quyền công dân theo nơi sinh, xây dựng bức tường biên giới và chấm dứt quyền tị nạn.

Năm 2017, ông Trump theo đuổi một số hạn chế tương tự, nhiều chính sách đã bị cựu Tổng thống Joe Biden đảo ngược. 8 năm sau, thăm dò cho thấy nhiều người ủng hộ ông Trump và các chính sách mạnh mẽ, một phần do lượng người di cư vượt biên giới phía nam tăng đột biến dưới thời ông Biden. Ông Trump liên tục tuyên bố chiến thắng trong cuộc bầu cử vừa qua trao cho ông nhiệm vụ bảo vệ biên giới và “thanh lọc” đất nước.

Giống nhiệm kỳ đầu, ông Trump dựa vào những luật trao cho tổng thống quyền hạn rộng rãi nhằm bảo vệ và phòng vệ Mỹ khỏi các mối đe dọa trong và ngoài nước. Song lần này, ông dường như sẵn sàng tiến xa hơn nữa.

“Bằng cách viện dẫn Đạo luật Kẻ thù nước ngoài năm 1798, tôi sẽ chỉ đạo chính phủ dùng toàn bộ quyền lực to lớn của cơ quan thực thi pháp luật liên bang và tiểu bang nhằm loại bỏ tất cả băng đảng và mạng lưới tội phạm nước ngoài gây tội ác tàn khốc trên đất Mỹ”, ông Trump nói trong bài phát biểu nhậm chức, nhấn mạnh sẽ hành động “ở mức độ chưa từng có”.

Chính quyền Trump dự kiến đưa thêm nhiều thay đổi về chính sách nhập cư trong thời gian tới. Ảnh: New York Times.

Các sắc lệnh hành pháp do ông Trump ký kể từ đó đã chứng minh cho lời khẳng định này. Nhiều hành động không nằm trong chương trình nghị sự ban đầu: Chỉ định tất cả băng đảng Mexico là tổ chức khủng bố; thành lập lực lượng đặc nhiệm mới truy quét và trục xuất người di cư; áp dụng án tử với tội phạm giết người lưu trú bất hợp pháp tại Mỹ.

Hôm 22/1, Bộ Quốc phòng Mỹ tuyên bố sẽ dùng máy bay quân sự hỗ trợ các viên chức trục xuất người nhập cư và phân công một số lực lượng giúp xây dựng các rào chắn tạm thời hoặc vĩnh viễn ở biên giới. Các nhân viên cũng được chỉ thị nhanh chóng từ chối người di cư mà không cần xem xét cơ hội xin tị nạn.

8 năm trước, ông Trump cam kết giảm số lượng người tị nạn Mỹ tiếp nhận mỗi năm. 8 năm sau, ông dường như ra lệnh đình chỉ hoàn toàn chương trình, và có người tin rằng điều này đồng nghĩa miễn là ông còn ngồi tại Nhà Trắng, chủ đề này sẽ không bao giờ được tái khởi động.

Danh sách những thay đổi còn dài

Tối 21/1, các nhân viên Bộ Tư pháp nhận được một bản ghi nhớ yêu cầu các công tố viên điều tra và truy tố những viên chức từ chối thực thi các chính sách nhập cư mới.

“Luật liên bang cấm các tác nhân tiểu bang và địa phương chống lại, cản trở và không tuân thủ các lệnh hợp pháp liên quan đến nhập cư”, Emil Bove III - quyền Phó bộ trưởng Tư pháp - ghi. “Các viên chức liên bang sẽ điều tra để xem xét truy tố mọi hành vi sai trái”.

Tương tự, ông Trump nhanh chóng xóa bỏ chính sách thời Biden vốn bảo vệ các khu vực “nhạy cảm” như nhà thờ, trường học và bệnh viện khỏi các cuộc đột kích truy tìm người nhập cư. “Những tên tội phạm sẽ không thể ẩn náu trong các trường học và nhà thờ nữa”, một phát ngôn viên của Bộ An ninh Nội địa cho biết.

Jason Houser - cựu Chánh văn phòng Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) - không đồng tình với chính sách này.

"Thật vô lý khi tuyên bố an ninh quốc gia bị tổn hại nếu thực thi di trú tránh các lớp học, nhà thờ và bệnh viện", ông nói. "Việc hủy bỏ các biện pháp bảo vệ địa điểm nhạy cảm có nguy cơ làm suy yếu lòng tin của công chúng và khả năng bảo vệ cộng đồng trong dài hạn của ICE".

Người di cư chờ hẹn với nhân viên biên giới tại Cầu quốc tế Paso Del Norte ở Mexico hôm 20/1. Ảnh: New York Times.

Danh sách những thay đổi còn dài.

Các viên chức Bộ An ninh Nội địa được hướng dẫn yêu cầu thông tin sức khỏe và tiền án từ "những người nước ngoài trong cuộc xâm lược qua biên giới phía nam". Một lệnh hành pháp chỉ đạo các viên chức thu thập thông tin đó từ "người nước ngoài", để ngỏ khả năng tất cả người nhập cư - bao gồm cả người đi máy bay - phải chịu sự giám sát chặt chẽ hơn nhiều.

Họ cũng được giao nhiệm vụ thành lập Lực lượng đặc nhiệm an ninh nội địa để làm việc với các cơ quan thực thi pháp luật địa phương và tiểu bang nhằm xác định vị trí, bắt giữ và trục xuất người di cư.

Trong khi đó, các bộ làm việc với các tổ chức phi chính phủ và nhóm nhân đạo được hướng dẫn tiến hành kiểm toán để đảm bảo không một khoản tiền liên bang nào hỗ trợ nhóm nhập cư không có giấy tờ.

Diễn biến này khiến cộng đồng phi lợi nhuận rùng mình. Nhiều nhóm đã dành hàng thập niên giúp đỡ người nhập cư ăn, mặc, ở và tìm việc khi đến Mỹ. Nhiều người trong số đó cần hỗ trợ trong quá trình đợi xét duyệt hồ sơ cư trú hợp pháp.

Trí Ân