Ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ tác động gì tới xuất khẩu của Việt Nam?

Rủi ro từ biện pháp phòng vệ thương mại

Trong báo cáo về tình hình sản xuất công nghiệp, hoạt động thương mại mới đây, Bộ Công Thương nhận định, việc ông Trump đắc cử Tổng thống Mỹ dự báo sẽ dẫn đến những tác động sâu rộng đối với kinh tế thế giới và Việt Nam do các quan điểm cứng rắn, mang tính bảo hộ cao có thể làm gia tăng các rào cản thuế quan và phi thuế quan đối với hàng hóa của nước ta. Trong nhiệm kỳ trước, ông Trump là tổng thống đầu tiên quyết định điều tra Việt Nam theo Điều 301.

Số liệu từ Tổng cục Hải quan công bố cho thấy, trong 10 tháng năm nay, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam với kim ngạch ước đạt 98,4 tỷ USD, chiếm 29,3% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước và tăng 24,2% so với cùng kỳ năm trước.

Các mặt hàng xuất khẩu sang Mỹ nhiều nhất phải kể đến thủy sản đạt 1,5 tỷ USD, sản phẩm từ chất dẻo đạt 2,4 tỷ USD, gỗ và các sản phẩm từ gỗ 7,3 tỷ USD, hàng dệt may đạt 13,3 tỷ USD, giày dép 6,8 tỷ USD, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện đạt 19,1 tỷ USD, điện thoại các loại và linh kiện 8,7 tỷ USD, máy móc, thiết bị, phụ tùng đạt gần 18 tỷ USD,…

Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP) đánh giá, việc Mỹ có tổng thống mới, đi kèm với các chính sách mới dự báo sẽ tác động rất lớn đến các bước đi tiếp theo của doanh nghiệp xuất khẩu.

Theo VASEP, với tôn chỉ “nước Mỹ trên hết” của Tổng thống đắc cử Donald Trump, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên 10 - 20% với tất cả các nước, gồm cả Việt Nam sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh hàng Việt Nam so với hàng nội địa Mỹ.

Xuất khẩu thủy sản của Việt Nam có khả năng chịu tác động trong trường hợp Mỹ áp thuế nhập khẩu với hàng của các nước.

Ngoài ra, ngành thủy sản cũng đối diện với các biện pháp phòng vệ thương mại tăng, gồm thuế chống bán phá giá, thuế chống trợ cấp và các yêu cầu nghiêm ngặt về chất lượng sản phẩm.

“Chính quyền Tổng thống đắc cử Donald Trump dự kiến tăng các biện pháp bảo vệ liên quan đến an toàn thực phẩm và tiêu chuẩn chất lượng. Điều này có thể khiến các nhà xuất khẩu thủy sản Việt Nam tăng chi phí sản xuất và kiểm tra hàng hóa. Các chính sách này cũng có thể khiến cạnh tranh gia tăng giữa Việt Nam và các quốc gia xuất khẩu thủy sản khác như Ấn Độ, Ecuador, hay Indonesia”, VASEP nhận định.

Trước khả năng này, VASEP khuyến nghị các doanh nghiệp cần thận trọng và có chiến lược khi xuất khẩu sang thị trường Mỹ, đặc biệt trong bối cảnh người tiêu dùng Mỹ ngày càng quan tâm đến các yếu tố bền vững, bảo vệ môi trường và trách nhiệm xã hội.

Dịch chuyển đơn hàng sang Việt Nam

Ở góc độ ngược lại, theo VASEP, việc Tổng thống đắc cử Donald Trump có xu hướng áp thuế cao đối với hàng hóa Trung Quốc tạo cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam xuất khẩu tôm, cá tra sang Mỹ và chiếm lĩnh thị phần.

Lãnh đạo một doanh nghiệp gỗ lớn cho rằng, khi ông Donald Trump tái đắc cử, chính sách tăng thuế nhập khẩu lên với tất cả các nước, trong đó có Việt Nam sẽ có tác động 2 mặt đối với hàng xuất khẩu của nước ta.

Với việc chịu thuế cao hơn sẽ làm giảm khả năng cạnh tranh hàng Việt so với hàng nội địa Mỹ. Cùng với đó, các cuộc điều tra nguồn gốc để chống lẩn tránh thuế sẽ diễn ra nhiều hơn, làm tăng chi phí và ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Lãnh đạo doanh nghiệp này nhìn nhận trong trường hợp Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump tăng thuế nhập khẩu cao với hàng Trung Quốc như đã từng làm trong nhiệm kỳ 2017-2021, các doanh nghiệp Mỹ sẽ tìm những nguồn cung có tính cạnh tranh hơn về giá và đây là cơ hội cho các doanh nghiệp Việt Nam.

"Nếu đúng như vậy, tỷ lệ hàng xuất khẩu của công ty vào Mỹ có thể tăng từ 50% lên 70% trong thời gian tới", vị này cho hay.

Ông Vũ Đức Giang - Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) - cho biết, doanh thu xuất khẩu dệt may của Việt Nam trong năm 2024 dự báo đạt 44 tỷ USD, trong đó thị trường Mỹ chiếm gần 40%. Do vậy, mỗi chính sách mới từ thị trường này đều có tác động rất lớn đến ngành dệt may của Việt Nam.

Theo ông Giang, việc ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ có lợi hơn cho ngành này. Bởi nhiều năm qua, quan hệ Việt Nam - Mỹ ổn định, giúp các doanh nghiệp Mỹ chuyển dịch từ các nước khác sang thị trường Việt Nam.

Đặc biệt, thời gian qua, nhiều nhà nhập khẩu Mỹ đã chọn Việt Nam là nhà cung ứng bởi họ tin vào chất lượng, giá cả và khả năng giao hàng của doanh nghiệp Việt. Một số doanh nghiệp ngành dệt may hiện có đơn hàng xuất khẩu vào Mỹ đến hết năm nay và cả quý I/2025.

Một số doanh nghiệp còn dự báo, nếu ông Trump áp thuế cao lên hàng hóa Trung Quốc sẽ khiến chủ các nhãn hàng chuyển sang đặt hàng gia công cho doanh nghiệp Việt Nam.

Tuy vậy, theo một số chuyên gia, Việt Nam cần lưu ý đến thặng dư thương mại với Mỹ, bởi hiện con số này của Việt Nam lớn chỉ sau Trung Quốc và Mexico. Trong 10 tháng năm nay, Việt Nam xuất siêu sang Mỹ lên tới 86,2 tỷ USD, do đó cần tăng cường nhập khẩu từ Mỹ để tránh rủi ro có thể xảy ra khi Tổng thống Donald Trump bước vào nhiệm kỳ mới.

Dương Hưng