Nước Đức sẵn sàng dẫn dắt một châu Âu độc lập hơn với Mỹ

Cơ quan bầu cử Đức ngày 24/2 công bố kết quả kiểm phiếu sơ bộ cuộc tổng tuyển cử sớm tại nước này cho thấy, Liên minh Dân chủ/Xã hội Cơ đốc giáo (CDU/CSU) do ông Friedrich Merz lãnh đạo đã giữ vị trí dẫn đầu với 28,6% số phiếu ủng hộ, qua đó dự kiến giành 208 ghế tại Quốc hội Đức; vượt qua đảng cực hữu Sự lựa chọn vì nước Đức (AfD) của bà Alice Weidel với 20,8% phiếu bầu (152 ghế), DW đưa tin.

Ông Friedrich Merz phát biểu trước những người ủng hộ ở Berlin ngày 23/2. Ảnh: GettyImages

Đảng Dân chủ Xã hội (SPD) của đương kim Thủ tướng Đức Olaf Scholz và đảng Xanh của ông Robert Habeck lần lượt xếp sau với gần 17% và 12% tỷ lệ ủng hộ, tương ứng 120 và 85 ghế. Do không đảng nào giành quá 316/630 ghế tại quốc hội, các đảng phái sẽ tập hợp để thành lập chính phủ liên minh. Cùng ngày, các chính đảng ở Đức đều loại trừ khả năng hợp tác với AfD. Những diễn biến đó giúp ông Friedrich Merz, 69 tuổi, trở thành nhân vật dẫn dắt nỗ lực thành lập chính phủ liên minh và gần như chắc chắn trở thành Thủ tướng Đức.

Cuộc bầu cử ở Đức được tổ chức sớm hơn thời hạn 7 tháng do liên minh nắm quyền trước đó của Thủ tướng đương nhiệm Scholz gồm các đảng SPD, Dân chủ Tự do (FDP) và đảng Xanh sụp đổ cuối năm ngoái vì tranh cãi về vấn đề ngân sách. Giới quan sát dự báo, cuộc đàm phán thành lập chính phủ do ông Merz dẫn dắt sẽ thuận lợi nhất nếu SPD hợp tác với CDU/CSU. Thủ tướng Scholz ngày 24/2 đã thừa nhận thất bại, cam kết không tham gia nội các mới, nhưng chưa đề cập đến khả năng đàm phán với CDU/CSU.

Nếu SPD và CDU/CSU không liên kết, ông Merz sẽ cần tìm kiếm sự hậu thuẫn từ các đảng nhỏ hơn, mà theo đó có thể khiến liên minh cầm quyền thiếu đi sự vững chắc để lãnh đạo đất nước lâu dài. Phát biểu sau khi kết quả bầu cử được công bố, ông Merz cam kết tìm kiếm đồng thuận để thành lập liên minh sớm. “Thế giới ngoài kia không chờ đợi chúng ta và không chờ đợi các cuộc đàm phán liên minh kéo dài”, ông Merz kêu gọi.

Theo New York Times, ông Merz có xuất thân là một doanh nhân-luật sư thành đạt, khá giống Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ông được bầu vào Nghị viện châu Âu lần đầu năm 1989 và Quốc hội Đức năm 1994. Trong đảng CDU/SDU, ông Merz có quan điểm khá trái ngược cựu Thủ tướng Angela Merkel và từng cạnh tranh quyền lực với bà trong quá khứ.

Là người mang quan điểm chính trị bảo thủ, ông Merz ủng hộ mối quan hệ liên minh xuyên Đại Tây Dương, nhưng tin rằng, châu Âu cần tự chịu trách nhiệm về vấn đề quốc phòng, phù hợp với quan điểm của Tổng thống Mỹ Donad Trump. “Đối với tôi, ưu tiên tuyệt đối là củng cố châu Âu càng nhanh càng tốt để từng bước độc lập khỏi Mỹ trong các vấn đề quốc phòng”, ông Merz phát biểu hôm 23/2 khi kết quả thăm dò bên ngoài phòng bỏ phiếu cho thấy đảng của ông dẫn đầu bầu cử.

Ngoài ra, ông Merz cam kết sẽ thiết lập một vai trò nổi bật hơn của Đức trong Liên minh châu Âu (EU) và NATO, theo đuổi quan hệ tốt hơn với Pháp, nền kinh tế lớn thứ hai EU, và Ba Lan. Tuy nhiên, ông Merz mang lập trường cứng rắn về Trung Quốc, ủng hộ Ukraine mạnh mẽ trong cuộc xung đột với Nga và sẵn sàng gửi tên lửa tầm xa Taurus cho Kiev. Ông cũng muốn thiết lập một hội đồng an ninh quốc gia tại Phủ Thủ tướng. Giới quan sát phân tích các tuyên bố của ông và thấy rằng, ông Merz muốn Đức tham gia quyết liệt, sâu rộng hơn và thể hiện vai trò dẫn dắt với các vấn đề ở châu Âu cũng như toàn cầu, khác với cách tiếp cận thận trọng người tiền nhiệm Scholz.

Ngay sau khi thông tin ông Merz chiến thắng được xác nhận, Tổng thống Mỹ Donald Trump là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên gửi lời chúc mừng. “Có vẻ như đảng bảo thủ ở Đức đã giành chiến thắng trong cuộc bầu cử rất lớn và rất được mong đợi. Giống như Mỹ, người dân Đức đã chán ngán chương trình nghị sự thiếu thực tế, đặc biệt là về năng lượng và nhập cư, vốn đã tồn tại suốt nhiều năm”, ông Trump viết trên mạng xã hội Truth Social. “Đây là một ngày tuyệt vời cho nước Đức và cho Mỹ dưới sự lãnh đạo của một quý ông tên Donald J. Trump. Xin chúc mừng tất cả mọi người!”.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cùng ngày khẳng định sẽ đoàn kết với Đức trong “giai đoạn bất ổn”. “Chúng ta cần quyết tâm hơn bao giờ hết để cùng nhau đạt được những điều tuyệt vời cho Pháp và Đức, cùng nhau làm việc vì châu Âu vững mạnh và có chủ quyền. Chúng ta cần đoàn kết để đối mặt với những thách thức lớn của thế giới và lục địa”, ông Macron nói.

Trong khi đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer hoan nghênh cơ hội “tăng cường an ninh chung” với Đức; còn Thủ tướng Hy Lạp Kyriakos Mitsotakis gọi kết quả bầu cử ở Đức là “chiến thắng quyết định” của nước Đức và châu Âu. Từ Brussels, Tổng thư ký NATO Mark Rutte đã đề cao vai trò của Đức trong nỗ lực đưa châu Âu độc lập hơn về quốc phòng. “Tôi mong muốn được hợp tác với các vị vào thời điểm quan trọng đối với an ninh chung của chúng ta hiện nay. Điều quan trọng là châu Âu phải tăng chi tiêu quốc phòng và vai trò lãnh đạo của ông Merz sẽ là chìa khóa”.

Thái Hà