Nội dung deepfake và giả mạo sắp 'hết đất sống'?

Ofcom vừa công bố dự thảo hướng dẫn mới nhằm thực thi Đạo luật An toàn Trực tuyến (OSA). Đây là một bước đi quan trọng trong nỗ lực bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái trước những mối đe dọa ngày càng gia tăng trên không gian mạng, đặc biệt là vấn nạn nội dung khiêu dâm deepfake do trí tuệ nhân tạo (AI) tạo ra.

Hành lang pháp lý và những tranh cãi xung quanh OSA

Dự thảo này không chỉ là lời cam kết hỗ trợ các công ty công nghệ tuân thủ pháp luật, mà còn là lời cảnh báo về những hệ quả nghiêm trọng nếu các nền tảng không hành động.

Đạo luật An toàn Trực tuyến, được Quốc hội Vương quốc Anh thông qua vào tháng 9-2023, đặt mục tiêu bảo vệ phụ nữ và trẻ em lên hàng đầu.

Chính phủ Anh nhấn mạnh rằng các hành vi như chia sẻ hình ảnh thân mật không được đồng ý hay sử dụng AI để tạo nội dung khiêu dâm deepfake nhắm vào cá nhân là những ưu tiên cần xử lý nghiêm khắc.

Luật này áp dụng các hình phạt nặng, lên đến 10% doanh thu toàn cầu hàng năm, cho những công ty không tuân thủ. Tuy nhiên, dù mang tham vọng lớn, OSA vẫn vấp phải không ít chỉ trích khi bị cho là chưa đủ mạnh để kiềm chế các gã khổng lồ công nghệ.

Các nhà vận động vì an toàn trẻ em cũng bày tỏ sự thất vọng về tiến độ triển khai luật. Một số ý kiến cho rằng quá trình này kéo dài quá lâu và đặt câu hỏi liệu đạo luật có thực sự mang lại hiệu quả như kỳ vọng. Thậm chí, Bộ trưởng Công nghệ Peter Kyle, trong một cuộc phỏng vấn với BBC hồi tháng 1, cũng thừa nhận OSA “rất không đồng đều” và “không thỏa đáng”. Dù vậy, chính phủ vẫn quyết tâm theo đuổi hướng đi này.

Bước tiến mới trong bảo vệ phụ nữ và trẻ em

Theo Jessica Smith, người đứng đầu nhóm phát triển hướng dẫn của Ofcom, các nhiệm vụ cốt lõi của OSA sẽ bắt đầu có hiệu lực từ tháng 3-2025. Điều này bao gồm xử lý nội dung bất hợp pháp và bảo vệ trẻ em, những mục tiêu mà cơ quan này đã chuẩn bị kỹ lưỡng qua nhiều bộ quy tắc trước đó.

Vương quốc Anh ban hành dự thảo hướng dẫn mới nhằm thực thi Đạo luật An toàn Trực tuyến nhằm bảo vệ trẻ em, phụ nữ khỏi nội dung deepfake. Ảnh: Pexels

Tuy nhiên, các phần khác của luật, như dự thảo mới nhất về an toàn cho phụ nữ, sẽ cần thêm thời gian và dự kiến chỉ được thực thi đầy đủ vào năm 2027 hoặc muộn hơn.

Trước đó, Ofcom đã ban hành Bộ luật An toàn Trẻ em, khuyến khích kiểm tra độ tuổi và lọc nội dung để ngăn trẻ tiếp cận tài liệu không phù hợp. Họ cũng phát triển các khuyến nghị về công nghệ xác minh tuổi tác cho các trang web người lớn.

Dự thảo mới nhất, được xây dựng với sự đóng góp từ nạn nhân, các nhóm vận động và chuyên gia, tập trung vào bốn vấn đề chính ảnh hưởng nặng nề đến phụ nữ: ghét phụ nữ trực tuyến, quấy rối chồng chất, lạm dụng gia đình qua mạng và lạm dụng hình ảnh thân mật.

Điểm nhấn trong hướng dẫn của Ofcom là yêu cầu các nền tảng áp dụng triết lý “an toàn theo thiết kế”. Chia sẻ với TechCrunch, Jessica Smith cho biết cơ quan này muốn các công ty công nghệ nhìn nhận lại toàn bộ trải nghiệm người dùng. Bà nhấn mạnh sự bùng nổ của nội dung deepfake lạm dụng hình ảnh thân mật, một vấn nạn gia tăng “ồ ạt” do các công cụ AI tạo ảnh thiếu biện pháp kiểm soát.

Ofcom gợi ý một số giải pháp thực tế như xóa dữ liệu định vị mặc định, thử nghiệm khả năng bị lạm dụng của dịch vụ, tăng cường bảo mật tài khoản, thiết kế lời nhắc để ngăn hành vi đăng tải nội dung độc hại, và cung cấp công cụ báo cáo dễ tiếp cận. Tuy nhiên, không phải mọi biện pháp đều áp dụng chung cho tất cả nền tảng, từ mạng xã hội đến ứng dụng nhắn tin hay diễn đàn game.

Ngành công nghệ còn nhiều việc phải làm

Khi được hỏi liệu có nền tảng nào hiện đáp ứng tiêu chuẩn của Ofcom, Smith thẳng thắn: “Vẫn còn rất nhiều việc phải làm trong toàn ngành.” Bà cũng bày tỏ lo ngại về xu hướng giảm ưu tiên an toàn của một số ông lớn. Chẳng hạn, sau khi Elon Musk tiếp quản Twitter (nay là X), đội ngũ an toàn bị cắt giảm mạnh mẽ để ưu tiên tự do ngôn luận. Meta, sở hữu Facebook và Instagram, cũng có dấu hiệu thay đổi khi giảm hợp đồng kiểm duyệt nội dung để chuyển sang mô hình ghi chú cộng đồng.

Để đối phó, Ofcom đặt cược vào tính minh bạch. Smith cho biết cơ quan này sẽ công khai báo cáo về mức độ tuân thủ của các nền tảng, từ đó tạo áp lực buộc họ cải thiện. “Người dùng sẽ biết nền tảng nào an toàn để sử dụng,” bà khẳng định.

Dù OSA bị chỉ trích vì chậm trễ, Ofcom tin rằng khi các biện pháp chính thức có hiệu lực từ tháng tới, câu chuyện sẽ thay đổi. “Chúng tôi sẽ chứng minh tiến bộ trong việc giảm tác hại trực tuyến,” Smith lạc quan. Với sự kết hợp giữa công nghệ, minh bạch và áp lực dư luận, cơ quan này hy vọng tạo ra một không gian số an toàn hơn cho phụ nữ và trẻ em, một mục tiêu đầy thách thức nhưng không thể trì hoãn.

Tiểu Minh