Nỗ lực gỡ khó cho doanh nghiệp

Áp lực nhiều phía

Theo thống kê của cơ quan chức năng, những tháng đầu năm đã có hơn 30.000 DN phải làm thủ tục giải thể hoặc tạm ngừng kinh doanh. Đây không phải là vấn đề mới, vì năm 2023 đã có khoảng 143.000 DN đóng cửa, con số tiếp tục tăng lên 150.000 DN vào năm 2024. Tuy DN thành lập mới cũng nhiều nhưng thực trạng khó khăn vẫn tiếp diễn.

Một cửa hàng bán lẻ vắng khách tại khu vực chợ Cầu Ông Lãnh (cũ), quận 1, TPHCM. Ảnh: Hoàng Hùng

Ghi nhận trên thị trường cho thấy, nhiều chuỗi cửa hàng bán lẻ, DN sản xuất như FPT Retail, Thế Giới Di Động, Canifa, Owen, Nhựa Rạng Đông, Điện Quang... đã phải đóng bớt chi nhánh hoặc thu hẹp quy mô sản xuất do doanh thu sụt giảm. “Sức mua có tăng lên nhưng vẫn gặp khó khăn khi người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu. Chi phí nguyên vật liệu leo thang, cùng với các khoản chi phí vận hành như nhân công và logistics ngày càng cao, tạo thêm áp lực lớn lên DN”, bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực Thực phẩm TPHCM, nhận xét.

Khảo sát của Hiệp hội DN TPHCM đã phác thảo bức tranh của DN: phải chịu áp lực tài chính lớn khi lãi suất vay cao từ 9%-12%/năm; sau khi Chính phủ Mỹ thông tin áp mức thuế mới đối với các nhóm hàng nhập khẩu từ Việt Nam, các ngân hàng trong nước đã siết chặt tín dụng cho vay với các DN sản xuất nhóm hàng này, khiến dòng vốn bị thu hẹp. Điều này khiến DN phải đối mặt với khó khăn kép khi phải thu nhỏ quy mô sản xuất và giảm thị phần.

Nhìn chung, các lĩnh vực sản xuất và kinh doanh chịu ảnh hưởng khá nặng, đặc biệt là ngành bán lẻ, sản xuất và dịch vụ, bao gồm du lịch, lưu trú, tài chính và vận tải. Ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội DN TPHCM, cho biết, các DN xuất khẩu thuộc các ngành điện tử, gỗ, thép, nhựa…, dù chưa bị áp thuế từ chính sách thuế mới của Mỹ nhưng vẫn gặp khó khăn khi năng lực cạnh tranh bị suy giảm. Bên cạnh đó, các DN này còn phải đối mặt với các vụ điều tra và áp thuế chống bán phá giá, gây áp lực lớn lên xuất khẩu.

Theo Cục Phòng vệ Thương mại, tính đến cuối năm 2024, hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam đã phải đối mặt với khoảng 273 vụ điều tra phòng vệ thương mại từ 25 thị trường nhập khẩu, trong đó Mỹ áp nhiều biện pháp phòng vệ thương mại nhất. Các mặt hàng bị điều tra rất đa dạng, từ nông sản đến công nghiệp, gây gia tăng chi phí xuất khẩu và nguy cơ thu hẹp đơn hàng.

Cắt giảm thủ tục, nới vay vốn

Một giải pháp được cộng đồng DN đề xuất là Việt Nam cần tính toán lại cơ hội khai thác thị trường nội địa. Số liệu từ Tổng cục Thống kê cho thấy, năm 2024, Việt Nam nhập khẩu hàng hóa khoảng 380,76 tỷ USD, tăng 16,7% so với năm trước. Trong khi nhiều mặt hàng có thể sản xuất trong nước nhưng chưa được DN tập trung khai thác, do vậy cần có chính sách kích cầu DN để sản xuất sản phẩm cạnh tranh trực tiếp với hàng nhập khẩu.

Nhiều ki-ốt tại Sunrise Plaza, quận 7, TPHCM treo biển cho thuê do kinh doanh gặp khó khăn. Ảnh chụp chiều 11-3. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Tiếp đó, một giải pháp căn cơ là gấp rút cải cách thủ tục hành chính, giảm tối đa rào cản không đáng có. Đó là cắt giảm các thủ tục đăng ký kinh doanh, rút ngắn thời gian cấp phép đầu tư và số hóa quy trình kiểm tra, cấp phép để giúp DN tiết kiệm thời gian và chi phí. Việc ứng dụng hệ thống đánh giá rủi ro để phân loại DN và giảm tần suất kiểm tra đối với các DN tuân thủ tốt cũng là một giải pháp xứng đáng được thực hiện.

Bên cạnh đó, để giúp DN vượt qua giai đoạn khó khăn, chuyên gia kinh tế - TS Cấn Văn Lực cho rằng, việc đơn giản thủ tục để bơm vốn cho DN là rất quan trọng. Các ngân hàng phải điều chỉnh lãi suất vay về mức hợp lý từ 6%-8%/năm hoặc thấp hơn nữa để giúp giảm áp lực tài chính cho DN, đồng thời mở rộng các gói tín dụng ưu đãi cho DN xuất khẩu, DN nhỏ và vừa. Giải pháp đi cùng là đơn giản quy trình xét duyệt vay vốn, giảm tài sản thế chấp để tạo điều kiện thuận lợi cho DN tiếp cận nguồn vốn.

Cùng với đó, cơ quan nhà nước cần tạo điều kiện xúc tiến mở rộng thị trường quyết liệt hơn. DN cần được hỗ trợ tham gia các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ triển lãm quốc tế, tận dụng nền tảng thương mại điện tử để gia tăng hiệu quả kinh doanh. Thực tế chứng minh, trước đây nhờ các chương trình xúc tiến thương mại, nhiều DN như May Sài Gòn, An Phước, Vinamilk… đã mở rộng thị trường xuất khẩu sang châu Âu và Mỹ; Công ty Gỗ Trường Thành và AA Corporation cũng đã tận dụng các hội chợ triển lãm quốc tế để gia tăng đơn hàng từ các thị trường khó tính như Nhật Bản và Australia.

“Phát triển thương mại điện tử và chuyển đổi số là hướng đi tất yếu. Các DN cần được hỗ trợ tham gia các sàn thương mại điện tử lớn, nhận ưu đãi về phí giao dịch và hỗ trợ kỹ thuật. Chính phủ có chính sách cụ thể hơn để hỗ trợ phát triển thương mại điện tử, thúc đẩy DN chuyển đổi số”, ông Nguyễn Anh Đức, Chủ tịch Hiệp hội DN Bán lẻ Việt Nam, Tổng Giám đốc Liên hiệp Hợp tác xã Thương mại TPHCM, kiến nghị.

ÁI VÂN