Tháo gỡ mọi rào cản để phát triển kinh tế tư nhân

Kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng kinh tế

Ngày 06/3/2025, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký quyết định thành lập Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân. Mục đích của Ban Chỉ đạo là xây dựng Đề án Phát triển kinh tế tư nhân để trình Bộ Chính trị, nhằm định hướng và thúc đẩy sự phát triển của khu vực kinh tế quan trọng này. Ban Chỉ đạo có nhiệm vụ xây dựng các cơ chế, chính sách đột phá, khơi thông các nút thắt, mở ra lộ trình phát triển mạnh mẽ, khuyến khích khối doanh nghiệp (DN) tư nhân tham gia sâu rộng hơn vào nền kinh tế.

Cũng trong định hướng chiến lược đó, ngày 07/3, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương về phát triển khu vực kinh tế tư nhân ở Việt Nam.

Phát biểu tại buổi làm việc, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu phải có chiến lược rõ ràng phát triển khu vực kinh tế tư nhân và nhấn mạnh kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng kinh tế. Tổng Bí thư thẳng thắn chỉ ra một số hạn chế của khu vực kinh tế tư nhân, trong đó khu vực kinh tế tư nhân đông về số lượng nhưng vẫn còn rất nhiều hạn chế về quy mô, tiềm lực, năng lực cạnh tranh, đặc biệt là cạnh tranh quốc tế. Thiếu vắng những DN đầu đàn, dẫn dắt trong các ngành, lĩnh vực quan trọng của nền kinh tế.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương

Tổng Bí thư trăn trở, cả nước còn hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể rất lớn, nhưng "không muốn lớn", "không chịu lớn" bởi những ràng buộc, lo ngại về quy định, thủ tục đặt ra.

Về 10 nhóm giải pháp để phát triển kinh tế tư nhân của Ban Chính sách, chiến lược Trung ương nêu ra, Tổng Bí thư cho rằng khá toàn diện, có nhiều nội dung tốt, mang tầm định hướng chiến lược. Vấn đề quan trọng là phải thay đổi được trong tư duy, nhận thức thì mới thay đổi được cách ứng xử và hành động, chính sách cụ thể đối với khu vực kinh tế tư nhân. Tổng Bí thư yêu cầu phải tiếp tục xóa bỏ mọi nhận thức, tư tưởng, quan niệm, thái độ, định kiến về kinh tế tư nhân. Phải kiên trì thay đổi tư duy tiểu nông, manh mún, xây dựng tư duy công nghiệp, tư duy lớn, làm ăn lớn, phong trào kinh doanh, khởi nghiệp trong toàn xã hội.

Tổng Bí thư lưu ý phải có chiến lược rõ ràng cho phát triển khu vực kinh tế tư nhân phù hợp với trình độ phát triển hiện nay của nền kinh tế, với không gian địa kinh tế, địa chính trị mới của đất nước. Phải tính tới những biến đổi của địa kinh tế, địa chính trị thế giới nhằm bảo đảm cho kinh tế tư nhân có đủ sức phát triển với khả năng thích ứng, khả năng chống chọi và khả năng cạnh tranh cao.

Tổng Bí thư chỉ rõ, điểm cốt yếu để tạo đột phá là tháo gỡ các điểm nghẽn về thể chế, nhanh chóng cải thiện môi trường đầu tư, kinh doanh. Xóa bỏ các rào cản, trở lực với sự phát triển của DN, thực hiện nhất quán quan điểm "người dân và doanh nghiệp được phép làm những gì mà pháp luật không cấm".

Tổng Bí thư Tô Lâm đề nghị bảo đảm sự bình đẳng, công bằng, cho phép DN tư nhân được tiếp cận nguồn vốn, tư liệu sản xuất không kém hơn DN nhà nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Tạo điều kiện cho DN tư nhân tham gia vào các dự án trọng điểm quốc gia... giúp DN vừa và nhỏ nhanh chóng vươn lên trở thành DN lớn. Có chính sách hỗ trợ phát triển các DN lớn có quy mô lớn, tiềm lực, sức cạnh tranh cao và dẫn dắt được một số ngành, lĩnh vực then chốt, trọng yếu và vươn ra tầm quốc tế. Tạo điều kiện cho các hộ kinh doanh cá thể, chuyển đổi mạnh mẽ sang hoạt động theo mô hình DN, tạo tinh thần khởi nghiệp và sản xuất kinh doanh trong cả nước. Bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết. Thực tế, dù qua nhiều lần cải cách nhưng vẫn còn nhiều rào cản, làm hạn chế sự phát phát triển của các DN thuộc khu vực kinh tế tư nhân.

Tại hội nghị gặp gỡ với cộng đồng DN trên địa bàn TPHCM để lắng nghe vướng mắc cũng như ý kiến đóng góp phát triển kinh tế của TP, được tổ chức chiều 06/3, ông Nguyễn Ngọc Hòa, Chủ tịch Hiệp hội DN TPHCM (HUBA), cho rằng trong hoạt động của DN, thủ tục hành chính vẫn còn là rào cản.

Đây là vấn đề tồn tại lâu nay mà Tổng Bí thư Tô Lâm đã thấy rõ khi yêu cầu Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các bộ ngành, phải phấn đấu giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính và chi phí kinh doanh, chi phí không chính thức. Cải cách thể chế phải theo hướng bãi bỏ ít nhất 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết.

Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, để kinh tế - xã hội phát triển, điều quan trọng nhất là làm sao huy động được mọi người dân tham gia lao động tạo ra của cải vật chất. "Người người, nhà nhà đều hăng say làm việc, mọi thành phần kinh tế đều tích cực tham gia phát triển kinh tế - xã hội thì tất yếu tăng trưởng kinh tế sẽ vượt lên", Tổng Bí thư nói.

Nỗ lực cải cách môi trường kinh doanh thời gian qua được ghi nhận nhưng theo Bộ Kế hoạch - Đầu tư, hoạt động quản lý nhà nước với DN còn phức tạp, đan xen, nhiều tầng nấc thuộc chức năng quản lý của nhiều cơ quan khác nhau.

Nhiều doanh nghiệp tư nhân tiên phong trong sản xuất các sản phẩm chất lượng cao

Thực tế thủ tục hành chính đã được cắt giảm, nhưng DN vẫn phải thực hiện thủ tục ở nhiều cơ quan khác nhau, dẫn tới các chi phí tăng cao. Vì vậy Chính phủ đã có Nghị quyết 02/2025, đặt mục tiêu cải thiện môi trường kinh doanh nhưng trên thực tế các thủ tục hành chính liên quan vẫn chưa có chuyển biến rõ nét.

Ngày 10/3, Thủ tướng Phạm Minh Chính có Công điện số 22 về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm về cắt giảm thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội.

Trong công điện, Thủ tướng yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương thúc đẩy mạnh mẽ, quyết liệt hơn nữa công tác cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh thực chất, hiệu quả.

Mục tiêu Thủ tướng đưa ra là giảm ít nhất 30% thời gian xử lý thủ tục hành chính, ít nhất 30% chi phí kinh doanh (chi phí tuân thủ); bãi bỏ 30% điều kiện kinh doanh không cần thiết; thực hiện các thủ tục liên quan đến DN trên môi trường điện tử, bảo đảm thông suốt, liền mạch, hiệu quả.

Kinh tế tư nhân đóng góp 42 - 45% GDP

Dù còn nhiều hạn chế nhưng kinh tế tư nhân nước ta đã có những thành quả lớn, chiếm khoảng 42 - 45% GDP và có xu hướng tiếp tục gia tăng. Trong nhiều năm qua, khu vực này luôn tăng trưởng với tốc độ cao hơn so với khu vực DN nhà nước và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Tuy nhiên tỷ lệ này vẫn còn thấp, khi nhiều nền kinh tế của các quốc gia phát triển, khu vực kinh tế tư nhân thậm chí chiếm tới 70 - 90% GDP. Ví dụ như Mỹ, có nhiều công ty khổng lồ như Walmart, Amazon, Exxon Mobil, Apple... Walmart là điển hình, đã thu về hơn 611 tỷ USD doanh thu vào năm 2023, lớn hơn cả nền kinh tế nước ta. Nhiều công ty Mỹ như Blue Origin, SpaceX hay Virgin Galactic... đang thực hiện những cuộc chạy đua vào không gian vũ trụ một cách ngoạn mục. Cho thấy, nếu có chiến lược đúng đắn, khoa học, kinh tế tư nhân phát triển không giới hạn.

Ở nước ta, một số tập đoàn lớn bắt đầu có những đóng góp ngân sách rất cao, như Hòa Phát chẳng hạn. Với khoản nộp ngân sách cho cả năm 2024 là 13.400 tỷ đồng, Tập đoàn Hòa Phát là một trong số ít DN tư nhân có số nộp ngân sách rất cao, bằng tổng thu của 6 tỉnh, cao hơn 34 tỉnh thành. Đóng góp của kinh tế tư nhân ở nước ta trong việc tạo ra việc làm cũng rất lớn, chiếm 85% tổng số lao động trong nền kinh tế, tạo ra 8,6 triệu việc làm trực tiếp trong năm 2023, góp phần quan trọng vào việc giảm tỷ lệ thất nghiệp và nâng cao mức sống của người dân.

Khác với DN nhà nước, các DN kinh tế tư nhân không sử dụng ngân sách, với tỷ suất lợi nhuận trên vốn đầu tư (ROI) cao hơn 30 - 50% so với DN nhà nước. Khu vực tư nhân còn đóng góp quan trọng vào xuất khẩu. Theo Bộ Công Thương, hơn 70% tổng kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam đến từ DN tư nhân, đặc biệt là trong các lĩnh vực chế biến, chế tạo, công nghệ cao và nông sản.

Với những đóng góp lớn như vậy, kinh tế tư nhân ở nước ta là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng kinh tế. Để phát huy tối đa tiềm năng của khu vực này, cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh, tháo gỡ các rào cản thể chế, khuyến khích đầu tư và thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp, nhằm tạo nền tảng cho một nền kinh tế phát triển bền vững và thịnh vượng.

Một thực tế rất rõ ràng là kinh tế tư nhân ở nước ta chủ yếu có quy mô nhỏ, chiếm 96% tổng số DN, do vậy tính cạnh tranh quốc tế không cao. Những DN lớn như Vietjet, Vingroup, Masan, FPT, VinFast, Hòa Phát... vẫn còn ít. Bài học từ Trung Quốc, Hàn Quốc và các nước phát triển cho thấy, khi kinh tế tư nhân được trao cơ hội phát triển, nó có thể trở thành động lực chủ đạo của nền kinh tế.

Lấy ví dụ như Trung Quốc, sau khi cải cách kinh tế từ cuối thập niên 1970 đã tạo điều kiện cho khu vực tư nhân phát triển mạnh, hiện đóng góp tới 60% GDP, 80% việc làm đô thị và 90% tăng trưởng xuất khẩu. Hàn Quốc với các tập đoàn tư nhân lớn như Samsung, LG, Hyundai... đã vươn lên trở thành cường quốc kinh tế. Thực tế tại nhiều quốc gia cho thấy, động lực chủ sở hữu chính là yếu tố quyết định sự thành công của nền kinh tế.

Việt Nam hoàn toàn có thể học tập mô hình này, tạo ra một môi trường kinh doanh thuận lợi, tháo gỡ mọi rào cản để kinh tế tư nhân phát triển.

Làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương vào chiều 07/3 về chuyên đề phát triển kinh tế tư nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh cần đổi mới tư duy về vai trò, vị trí của kinh tế tư nhân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và sớm ban hành một nghị quyết mới, đột phá về kinh tế tư nhân.

VĨNH HY