Nỗ lực chính trị của Musk và bài toán tương lai của Tesla, robotaxi

Sau cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, cổ phiếu Tesla đã tăng 18%, giúp giá trị tài sản ròng của Musk tăng hơn 30 tỷ USD và gần như chắc chắn cũng sẽ làm tăng giá trị cổ phần SpaceX của ông. Đây là một chiến thắng lớn, nhưng cũng đi kèm một số rủi ro và nhược điểm, do nhóm nhân khẩu học mà Musk kỳ vọng sẽ sử dụng robotaxi của mình.

"Cược" của Musk vào ông Trump có thể không phải là một canh bạc. Là chủ sở hữu của Twitter/X và một “trang trại” máy tính khổng lồ, Musk là một trong số ít người có quyền truy cập hoàn toàn vào cơ sở dữ liệu khổng lồ trong một thập kỷ hoạt động truyền thông xã hội của hơn 100 triệu cư dân Mỹ. Với dữ liệu lớn hơn (và tốt hơn) so với các đơn vị thăm dò ý kiến, ông có khả năng biết trước kết quả bầu cử nhiều tháng và tuyên bố như vậy (mà không thừa nhận phân tích dữ liệu đặc biệt) trên X.

Có khả năng Tesla hiện không còn e ngại chính phủ Mỹ nữa. Hiện tại, công ty này đang phải chịu nhiều cuộc điều tra về an toàn của bộ phận NHTSA thuộc Bộ Giao thông Vận tải, nó có thể thay đổi theo một Bộ trưởng Giao thông Vận tải mới. Thật vậy, bất kỳ cơ quan chính phủ nào cũng có thể rất cẩn thận với một người có thể cắt giảm một nửa ngân sách của họ. Điều này gây ra xung đột lợi ích đáng kể, nhưng cho đến nay vẫn có rất ít dấu hiệu cho thấy những xung đột như vậy sẽ được giảm bớt.

Musk thường xuyên tuyên bố rằng Tesla sẽ sớm cung cấp "xe tự lái hoàn toàn" và sự không chắc chắn duy nhất về việc triển khai là quy định của chính phủ. Sự không chắc chắn đó hiện đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, công nghệ này vẫn còn lâu mới sẵn sàng.

Tesla sử dụng nhiều khoản trợ cấp EV khác nhau mà công ty được hưởng, nhưng Musk, không giống như các nhà cung cấp EV khác, sẵn sàng làm việc trong một thế giới không có những khoản trợ cấp này.

Tesla đã tăng trưởng mạnh mẽ trong khi khoản tín dụng thuế EV 7.500 USD dành cho Tesla đã hết trong khi hầu hết các nhà sản xuất ô tô khác có thể tận dụng nó. Nếu khoản tín dụng này bị xóa, nó sẽ làm tăng giá Tesla nhưng lại gây hại nhiều hơn cho các đối thủ cạnh tranh của Tesla. Musk cũng có thể ủng hộ việc áp dụng ít đồng đều hơn đối với các quy định.

Tesla đã xây dựng mạng lưới sạc EV của mình phần lớn mà không cần trợ cấp, trong khi hầu hết các bộ sạc khác đều được xây dựng bằng các khoản trợ cấp lớn.

Mặc dù vậy, mạng lưới của Tesla không chỉ được xây dựng với chi phí thấp hơn nhiều mà còn được ca ngợi rộng rãi là tốt nhất. Kế hoạch trợ cấp NEVI trị giá 5 tỷ USD mới cuối cùng cũng sẽ trợ cấp cho Tesla, một phần là do tính ưu việt của hệ thống của họ đã giúp phích cắm sạc NACS của Tesla giành chiến thắng trong cuộc chiến phích cắm, nhưng Musk có thể vui mừng khi loại bỏ nó và nhiều khoản tín dụng khác trong Đạo luật giảm lạm phát.

SpaceX nhận được gần một nửa doanh thu từ các nguồn của chính phủ Mỹ, chủ yếu là NASA. SpaceX giành được hợp đồng bằng cách trở thành công ty tốt nhất, nhưng việc cạnh tranh với họ có thể trở nên khó khăn hơn khi CEO là thành viên chính phủ và cố vấn đặc biệt cho Tổng thống. Blue Origin đã kiện (và thua) về những gì họ cho là sự cạnh tranh không lành mạnh của SpaceX.

Việc Musk tham gia toàn diện vào hoạt động chính trị thực sự gây ra một số rủi ro cho CEO của một doanh nghiệp tiêu dùng như Tesla. Với một trong những cuộc chiến chính trị phân cực nhất trong lịch sử Mỹ, hành động của Musk đã tạo ra cả bạn bè và kẻ thù cho Tesla, cả trong số những người có quyền lực và công chúng nói chung. Điều đó có ý nghĩa gì đối với hoạt động kinh doanh của Tesla?

Hiếm khi các nhà lãnh đạo doanh nghiệp trở nên chính trị hóa như vậy, chính xác là do sự phân cực. Nó có thể thu hút một số khách hàng nhưng có thể mất những khách hàng khác. Bản thân ông Trump đã chứng kiến cả hoạt động kinh doanh mới từ những người ủng hộ chính trị của mình và mất hoạt động kinh doanh từ những người phản đối ông.

Mặc dù vấn đề chính trị của Musk đã khiến Tesla mất một số doanh số, nhưng vẫn chưa rõ liệu điều này có đáng kể hay không. Khoảng 25% người lớn ở Mỹ đã bỏ phiếu cho bà Harris, nhưng không rõ có bao nhiêu phần trăm trong số đó sẽ tẩy chay xe Tesla.

Việc mất các nhà quảng cáo trên Twitter vì chính trị và chính sách của CEO thì rõ ràng hơn nhiều. Nếu có tới 10% cử tri của bà Harris tham gia tẩy chay, thì con số đó vẫn chỉ là 2,5% dân số, một khoản doanh số bị mất được bù đắp xứng đáng bằng những lợi ích được liệt kê ở trên.

Mặt khác, doanh số bán hàng của Tesla mạnh hơn nhiều ở các khu vực "xanh" so với "đỏ" mặc dù Musk đã nói rằng ông chỉ muốn doanh số bán xe điện tăng cho tất cả mọi người. Ông Trump đã ám chỉ đến sự phản đối xe điện và cuộc chiến chống biến đổi khí hậu nhưng cố vấn mới của ông sẽ thuyết phục ông tránh xa điều đó.

Hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc của Musk đang gặp rủi ro nếu ông Trump tham gia vào các cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Trung Quốc cũng có thể gây áp lực lên Tesla để buộc Musk phải gây áp lực với ông Trump.

Tesla đang phải đối mặt với một vấn đề bất thường. Musk tin rằng tương lai của công ty nằm ở tự động hóa và dịch vụ xe taxi robot mà họ đã lên kế hoạch. Tuy nhiên, dịch vụ xe taxi robot chủ yếu tập trung ở thành thị, nhưng sự chia rẽ về ông Trump lại là sự chia rẽ giữa thành thị và nông thôn, và theo hướng không đúng đối với Musk.

Nếu những cử tri phản đối ông Trump trở thành những người phản đối Tesla thì chính những cư dân thành thị sẽ là khách hàng. Hiệu ứng có thể khác đối với dịch vụ taxi robot, cuối cùng cũng có ở một thành phố có sự cạnh tranh giữa dịch vụ Tesla và một dịch vụ trung lập hơn về mặt chính trị.

Mua ô tô là một quyết định lớn. Người mua cảnh giác khi cố tình chọn một phương tiện mà họ không thích thay vì chính trị. Việc chuyển sang taxi robot (nếu có sự cạnh tranh) chỉ cần nỗ lực rất nhỏ. Mặc dù vậy, việc khách hàng không thích chiến thuật của Uber dường như không ảnh hưởng nhiều đến điều này.

Nam Nguyễn