Nissan đồng ý hủy bỏ các cuộc đàm phán sáp nhập Honda trị giá 60 tỷ USD

Các cuộc đàm phán giữa Nissan và Honda đã trở nên phức tạp do những vấn đề khác biệt ngày càng tăng giữa hai nhà sản xuất ô tô Nhật Bản, nguồn tin giấu tên tiết lộ.

Ngay lập tức cổ phiếu Nissan đã giảm hơn 4% trên Sàn giao dịch chứng khoán Tokyo, nơi tạm thời đình chỉ giao dịch cổ phiếu sau khi tờ Nikkei đưa tin rằng họ sẽ rút lui. Cổ phiếu Honda tiếp tục giao dịch và kết thúc ngày tăng hơn 8%, cho thấy các nhà đầu tư rõ ràng đã nhẹ nhõm hơn khi có thông tin mới.

Diễn biến này sẽ đặt ra câu hỏi mới về cách Nissan, công ty đang bị ảnh hưởng nặng nề, đang trong quá trình tái cơ cấu và đặt mục tiêu cắt giảm 9.000 nhân viên và 20% công suất toàn cầu, có thể vượt qua cuộc khủng hoảng mới nhất mà không cần sự trợ giúp từ bên ngoài.

Honda, nhà sản xuất ô tô lớn thứ hai của Nhật Bản sau Toyota, và Nissan, nhà sản xuất lớn thứ ba của Nhật Bản, cho biết vào tháng 12 rằng họ đang đàm phán để tạo ra nhà sản xuất ô tô lớn thứ ba thế giới theo doanh số, tăng cường trong một ngành công nghiệp đang phải đối mặt với mối đe dọa lớn từ BYD của Trung Quốc và các công ty xe điện khác.

Reuters mới đây đã đưa tin rằng Nissan có thể hủy bỏ các cuộc đàm phán sau khi Honda đã lên tiếng về việc trở thành công ty con. Một nguồn tin cho biết Nissan đã phản đối vì đây là sự thay đổi so với những gì ban đầu được định hình là một vụ sáp nhập ngang hàng.

Nissan và Honda cho biết trong các tuyên bố riêng biệt rằng báo cáo của Nikkei không dựa trên thông tin do các công ty công bố và rằng họ đặt mục tiêu hoàn thiện một hướng đi trong tương lai vào giữa tháng 2 và công bố vào thời điểm đó. Honda, với giá trị thị trường khoảng 7,92 nghìn tỷ yên (51,90 tỷ USD), lớn hơn Nissan hơn năm lần ở mức 1,44 nghìn tỷ yên, ngày càng lo lắng về tiến độ thực hiện kế hoạch tái cơ cấu của đối thủ nhỏ hơn, một nguồn tin thứ hai cho biết.

Các cuộc đàm phán hợp tác diễn ra cùng lúc với sự gián đoạn do thuế quan tiềm tàng từ Tổng thống Mỹ Donald Trump. Các nhà phân tích cho hay thuế quan đối với Mexico sẽ gây tổn hại nhiều hơn cho Nissan so với Honda hay Toyota.

"Các nhà đầu tư có thể lo ngại về tương lai và sự thay đổi của Nissan", nhà phân tích Vincent Sun của Morningstar nhận định. "Nissan cũng có nguy cơ chịu thuế quan của Mỹ - Mexico lớn hơn Honda và Toyota".

Nissan bị ảnh hưởng nặng nề hơn một số đối thủ cạnh tranh do sự chuyển dịch sang xe điện, chưa bao giờ phục hồi hoàn toàn sau nhiều năm khủng hoảng do vụ bắt giữ và cách chức cựu chủ tịch Carlos Ghosn vào năm 2018.

"Nissan không muốn trở thành công ty con của Honda dường như nhấn mạnh rằng quyền kiểm soát là một vấn đề gây tranh cãi", Christopher Richter, nhà phân tích ô tô Nhật Bản tại công ty môi giới CLSA cho hay. "Nếu không thể kiểm soát, Honda dường như đang bỏ cuộc".

Đối tác liên minh lâu năm của Nissan là Renault đã tuyên bố về nguyên tắc sẽ cởi mở với việc sáp nhập. Nhà sản xuất ô tô này sở hữu 36% Nissan, bao gồm 18,7% thông qua một quỹ tín thác của Pháp.

Trước đó, hai công ty đã công bố các cuộc thảo luận về việc kết hợp vào tháng 12, nhưng chỉ hơn 40 ngày sau, các cuộc đàm phán đã trở nên tồi tệ, vì Honda phải đối mặt với cả áp lực từ cổ đông và nội bộ để nắm quyền kiểm soát hoàn toàn Nissan nhằm vực dậy nhà sản xuất ô tô đang gặp khó khăn này.

Đề xuất mới nhất này đi chệch khỏi kế hoạch ban đầu là đưa hai công ty vào một công ty mẹ sở hữu chung, trong một cấu trúc sẽ cung cấp không gian để giữ lại thương hiệu và quyền ra quyết định của Nissan.

Theo những người hiểu biết về các cuộc đàm phán, căng thẳng đã xuất hiện ngay từ đầu các cuộc đàm phán khi các đối thủ xung đột về tỷ lệ vốn chủ sở hữu và định giá tài sản của họ.

Tuần trước, Renault của Pháp đã thúc giục Nissan đàm phán mức phí bảo hiểm cao hơn cho cổ phần của mình từ Honda để tính đến việc Honda nắm quyền kiểm soát, gây sức ép buộc đối tác liên minh của mình không kéo dài các cuộc đàm phán, vì lo ngại Nissan cần tập trung vào việc phục hồi hoạt động kinh doanh của mình.

Nissan ban đầu đã đưa ra thỏa thuận này là "một cuộc sáp nhập ngang hàng" để thuyết phục các phe phái trong tập đoàn hợp nhất với Honda, nhưng những người thân cận với Renault tiết lộ về cơ bản là Honda nắm quyền kiểm soát đối tác Nhật Bản của mình.

Hiệu suất tài chính yếu kém của Nissan đã khiến vốn hóa thị trường của công ty này giảm xuống còn 1/5 so với Honda, làm lệch cán cân quyền lực trong các cuộc đàm phán.

Các cuộc đàm phán cũng được tiến hành sau khi nhà sản xuất iPhone theo hợp đồng của Đài Loan Foxconn tiếp cận Renault về việc mua lại một phần trong số 36% cổ phần của mình tại Nissan vào cuối năm ngoái. Renault đã bán cổ phần của mình tại Nissan sau khi tái cấu trúc liên minh kéo dài 25 năm của họ vào năm 2023.

Trong buổi họp báo công bố thỏa thuận giai đoạn đầu cho các cuộc đàm phán sáp nhập, giám đốc điều hành Honda Toshihiro Mibe nói cấu trúc công ty mẹ là cần thiết để bảo vệ cả hai thương hiệu, mặc dù ban đầu Honda sẽ dẫn đầu.

Ông đã nhiều lần cảnh báo rằng việc sáp nhập sẽ chỉ được tiến hành nếu Nissan thực hiện thành công kế hoạch xoay chuyển tình thế liên quan đến việc cắt giảm 20% công suất sản xuất và cắt giảm 9.000 việc làm.

Nissan và Honda ban đầu nói rằng họ có kế hoạch quyết định hướng đi của quá trình hợp nhất vào cuối tháng 1, nhưng sau đó đã bị đẩy lùi đến giữa tháng 2/2025.

Hoàng Lâm