Những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi các đòn trả đũa thuế quan

Ngành công nghiệp ôtô trị giá hàng tỷ USD là một một trong những ngành chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của thuế quan. Ảnh: Reuters.

Ngày 4/3, Mỹ chính thức áp thuế 25% đối với hàng hóa từ Canada và Mexico, đồng thời tăng thuế từ 10% lên 20% đối với hàng hóa từ Trung Quốc.

Trước các đòn thuế quan từ Mỹ, Trung Quốc và Canada đã có nhiều biện pháp đáp trả. Bắc Kinh đã nhanh chóng tuyên bố đánh thuế nhập khẩu 10-15% đối với nhiều mặt hàng nông sản và thực phẩm của Mỹ. Trong khi đó, Ottawa áp 25% thuế lên các mặt hàng Mỹ trị giá 30 tỷ đô la Canada.

Các biện pháp áp thuế qua lại giữa Mỹ, Canada, Mexico và Trung Quốc đã ảnh hưởng đến hàng trăm tỷ USD hàng hóa trong nhiều lĩnh vực.

Ôtô

Mức thuế 25% của Tổng thống Trump đối với hàng hóa từ Canada và Mexico sẽ tác động mạnh mẽ đến ngành ôtô - cả nhà sản xuất lẫn người tiêu dùng - do lượng lớn xe cộ và linh kiện nhập khẩu vào Mỹ mỗi ngày để phục vụ thị trường.

Mới nhất, Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết Tổng thống Donald Trump đã hoãn áp thuế nhập khẩu với xe hơi từ Canada và Mexico thêm một tháng. Sau khi nói chuyện với Ford, General Motors và Stellantis, ông Trump đồng ý hoãn thuế để đảm bảo 3 hãng xe hơi lớn nhất tại Mỹ không bị thiệt hại tài chính.

Trong nhiều thập kỷ, các hãng xe hơi đã xây dựng chuỗi cung ứng vượt qua biên giới của Mỹ, Mexico và Canada. Theo S&P Global Mobility, hơn 1/5 số ôtô và xe tải nhẹ được bán tại Mỹ được sản xuất tại Canada hoặc Mexico.

Năm ngoái, Mỹ nhập khẩu lượng xe hơi và xe tải nhẹ trị giá 79 tỷ USD từ Mexico - cao hơn bất kỳ quốc gia nào khác - và 31 tỷ USD từ Canada.

Ngoài ra, Mỹ cũng nhập khẩu 81 tỷ USD linh kiện ôtô từ Mexico và 19 tỷ USD từ Canada. Chẳng hạn, động cơ của dòng xe bán tải Ford F-Series và mẫu xe thể thao biểu tượng Mustang đều được sản xuất tại Canada, theo AP.

Scott Lincicome, chuyên gia phân tích thương mại tại Viện Cato, cho biết: “Nhiều linh kiện như động cơ, ghế xe và nhiều bộ phận khác có thể phải qua lại biên giới nhiều lần trước khi trở thành một chiếc xe hoàn chỉnh. Nhiều bộ phận do Mỹ sản xuất được gửi đến Mexico để lắp ráp vào xe, sau đó những chiếc xe này lại được xuất khẩu ngược trở lại Mỹ”.

“Nếu áp mức thuế 25% lên tất cả những quá trình này, chẳng khác nào ném một quả lựu đạn vào hệ thống”, ông Lincicome nói.

Trung Quốc cũng là một nguồn cung cấp linh kiện ôtô lớn cho Mỹ, với giá trị nhập khẩu lên tới 18 tỷ USD vào năm ngoái.

Theo S&P Global Mobility, các nhà nhập khẩu có khả năng chuyển phần lớn chi phí gia tăng này sang cho người tiêu dùng.

TD Economics ước tính giá xe hơi tại Mỹ có thể tăng trung bình 3.000 USD - trong bối cảnh giá trung bình một chiếc ôtô mới đã chạm mốc gần 49.000 USD, còn xe cũ cũng có giá trung bình khoảng 25.000 USD, theo số liệu từ Kelley Blue Book.

The New York Times cho biết các hãng xe đang lo lắng trước nguy cơ áp thuế. Giám đốc điều hành Ford, ông Jim Farley, từng nhận định trong một hội nghị nhà đầu tư hồi tháng 2: “Hãy thẳng thắn mà nói, nếu thuế 25% được áp dụng đối với hàng hóa từ Mexico và Canada, ngành công nghiệp ôtô Mỹ sẽ rơi vào khủng hoảng chưa từng có”.

Nông sản và thực phẩm

Sau khi bị Mỹ áp thuế, Trung Quốc đã tuyên bố áp thuế lên tới 15% đối với nhiều loại thực phẩm nhập khẩu từ Mỹ, bao gồm thịt gà, lúa mì, ngô và bông.

Động thái trả đũa cũng bao gồm mức thuế 10% đối với lúa miến, đậu nành, thịt heo, thịt bò, hải sản, trái cây, rau củ và các sản phẩm từ sữa.

Canada cũng thông báo sẽ áp thuế trả đũa 25% lên 20,5 tỷ USD hàng hóa nhập khẩu từ Mỹ. Mặc dù chính phủ Canada chưa công bố danh mục hàng hóa bị áp thuế trả đũa, một kế hoạch được đề xuất vào tháng trước đã liệt kê hàng trăm sản phẩm Mỹ có thể bị nhắm đến, bao gồm nước cam và bơ đậu phộng.

Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, Trung Quốc chiếm 14% tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản của Mỹ năm 2024, tương đương khoảng 24,7 tỷ USD. Tuy nhiên, Mexico và Canada thậm chí còn nhập khẩu nhiều hơn, với giá trị lần lượt là 30,3 tỷ USD và 28,4 tỷ USD.

Giáo sư Lynn Kennedy, chuyên gia kinh tế nông nghiệp tại Đại học Bang Louisiana, cho biết nông sản trở thành mục tiêu vì chiếm một phần lớn trong kim ngạch xuất khẩu của Mỹ.

Một vụ thu hoạch ngô trong một nông trại tại Minnesota (Mỹ). Ảnh: The New York Times.

Cũng giống như nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, các mức thuế trả đũa lần này có thể khiến xuất khẩu Mỹ suy giảm và giá nông sản giảm xuống, do các nhà nhập khẩu từ Trung Quốc, Canada hoặc Mexico tìm đến Brazil hoặc các quốc gia sản xuất nông sản lớn khác để thay thế.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ, đậu nành chiếm một nửa tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản Mỹ sang Trung Quốc năm ngoái. Tuy nhiên, các công ty Mỹ phải cạnh tranh với các nhà xuất khẩu đậu nành từ Brazil. Hôm 4/3, giá hợp đồng tương lai của đậu nành Mỹ đã giảm khoảng 1%, trong khi giá ngô và lúa mì cũng đồng loạt giảm.

Đối với người tiêu dùng Mỹ - những người vốn đã chật vật với giá thực phẩm leo thang - một cuộc chiến thương mại với Canada, Mexico và Trung Quốc có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.

Năng lượng và kim loại

Canada hiện là nguồn cung cấp dầu thô lớn nhất cho Mỹ, bỏ xa các quốc gia khác. Năm 2024, Canada xuất khẩu sang Mỹ lượng dầu trị giá 98 tỷ USD, vượt xa Mexico - nước đứng thứ hai với chỉ 12 tỷ USD.

Đối với nhiều nhà máy lọc dầu Mỹ, việc thay thế nguồn cung từ Canada không phải là lựa chọn khả thi.

Ông Lincicome nhận định: “Canada sản xuất loại dầu thô mà các nhà máy lọc dầu của Mỹ được thiết kế để xử lý. Đó là dầu thô nặng. Trong khi đó, phần lớn dầu khai thác bằng phương pháp fracking tại Mỹ là dầu nhẹ - loại mà nhiều nhà máy lọc dầu, đặc biệt là ở vùng Trung Tây, không được trang bị để xử lý”.

Dầu thô Mỹ nhập khẩu từ Canada (đỏ) và các nước còn lại (xám) giai đoạn 1993-2023 (đơn vị: triệu thùng/ngày). Biểu đồ: EIA.

Ngoài ra, ngành kim loại cũng sẽ chịu ảnh hưởng lớn từ các đòn thuế quan qua lại giữa các nước. Theo Reuters, Viện Sắt thép Mỹ (AISI) cho biết khoảng 1/4 lượng thép sử dụng tại Mỹ năm 2024 đến từ nguồn nhập khẩu, tương đương khoảng 28,8 triệu tấn. Trong đó, Canada và Mexico là nguồn cung cấp lớn nhất với lần lượt 11,2 tỷ USD và 6,5 tỷ USD.

Bên cạnh đó, khoảng một nửa tổng lượng nhôm sử dụng tại Mỹ là nhập khẩu, trong đó phần lớn đến từ nước láng giềng Canada. Năm ngoái, Mỹ nhập khẩu 3,2 triệu tấn nhôm từ Canada, gấp đôi tổng lượng nhập khẩu từ 9 quốc gia tiếp theo cộng lại, với tổng giá trị lên đến 9,5 tỷ USD.

Máy tính, quần áo và đồ chơi

Các mức thuế áp lên hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc có thể tác động đến nhiều mặt hàng thiết yếu mà người Mỹ phụ thuộc hàng ngày. Theo dữ liệu từ Bộ Thương mại Mỹ, điện thoại di động, máy tính và các thiết bị điện tử khác nằm trong số những mặt hàng nhập khẩu hàng đầu từ Trung Quốc năm ngoái.

Ngoài ra, Mỹ cũng nhập khẩu hơn 32 tỷ USD “đồ chơi, trò chơi và dụng cụ thể thao” từ Trung Quốc trong cùng năm.

Ngành thời trang cũng không nằm ngoài tác động. Người tiêu dùng Mỹ chi hàng tỷ USD mỗi năm để mua quần áo từ Trung Quốc, bao gồm hơn 7,9 tỷ USD giày dép vào năm ngoái.

Phương Linh