Doanh nghiệp 'bắt tay', Nhà nước xây dựng lộ trình phát triển đóng tàu

Ngành đóng tàu của Việt Nam hiện đang đứng thứ 7 trên thế giới về thị phần. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Cùng với việc hợp tác giữa các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực Hàng hải, đại diện cơ quan Nhà nước và đơn vị đóng tàu, vận tải biển cho rằng Chính phủ cần có các giải pháp, chính sách hỗ trợ toàn diện để nâng cao năng lực ngành đóng tàu Việt Nam, đủ sức cạnh tranh trên thị trường thế giới.

Trẻ hóa đội tàu

Tại hội thảo chủ đề: “Chuyển đổi xanh trong ngành Hàng hải và điện gió ngoài khơi-Tiềm năng phát triển tại Việt Nam” nằm trong Triển lãm Vietship 2025 vào sáng ngày 6/3, ông Hoàng Long, Trưởng ban Vận tải biển (Tổng công ty Hàng hải Việt Nam-VIMC) cho biết hiện nay, đội tàu biển của thế giới phát triển nhanh chóng cả về số lượng, trọng tải và mức độ hiện đại, giảm phát thải, tiết kiệm nhiên liệu, sử dụng nhiên liệu sạch, áp dụng các công nghệ tiên tiến thân thiện với môi trường.

Mặc dù là một trong những doanh nghiệp vận tải biển hàng đầu của Việt Nam (chiếm 25% tổng trọng tải thị trường vận tải biển), song đội tàu của VIMC vẫn còn nhỏ bé so với quy mô của ngành Hàng hải Việt Nam và khu vực. Chất lượng đội tàu còn hạn chế, chủ yếu là tàu cũ, công nghệ lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao của thị trường.

“VIMC thiếu các tàu có trọng tải lớn, tàu container hiện đại, hiệu quả khai thác đội tàu còn thấp, chưa tối ưu hóa được chi phí và doanh thu dẫn đến năng lực cạnh tranh của đội tàu tổng công ty còn yếu, chưa đủ sức cạnh tranh với các hãng tàu lớn trên thế giới và trong khu vực,” ông Long cho hay.

Từ đó, vị Trưởng ban Vận tải biển của VIMC nhấn mạnh việc đầu tư trẻ hóa đội tàu của đơn vị là một nhiệm vụ chiến lược có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh ngành Hàng hải Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức mới, để tham gia vào các tuyến vận tải toàn cầu, cạnh tranh và phát triển, đồng thời góp phần duy trì, phát triển kết nối giữa hệ thống các cảng biển của Việt Nam nói chung và của VIMC nói riêng.

Ngoài ra, VIMC đang sở hữu đội tàu vận tải biển lớn của Việt Nam, có kế hoạch trẻ hóa đội tàu gồm cả tàu đóng mới, do đó có nhu cầu đóng mới và sửa chữa tàu, sử dụng các dịch vụ cung cấp cho vận hành khai thác, bảo quản bảo dưỡng các thiết bị và con tàu.

Tổng công ty Hàng hải Việt Nam đang trẻ hóa đội tàu vận tải biển chuyên chở container để nâng cao năng lực cạnh tranh. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Đặc biệt, VIMC đã hợp tác với Tổng công ty công nghiệp Tàu thủy (SBIC) trong các dự án đóng tàu chuyên dụng như tàu container, tàu chở hàng rời… nên 2 bên càng thuận lợi trong việc mở rộng hợp tác phát triển các dự án đóng tàu.

Sắp tới, VIMC hy vọng hợp tác với SBIC và các đối tác đóng mới các tàu có chất lượng cao, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế với các chi phí hợp lý nhất; cung cấp các dịch vụ sửa chữa, bảo dưỡng tàu tốt hơn, nhanh hơn với giá thành cạnh tranh giúp VIMC nâng cao năng lực cạnh tranh của đội tàu đồng thời tận dụng được nguồn lực của nhau, giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả đầu tư.

“VIMC đóng vai trò quan trọng trong vận tải biển, logistics, tại Việt Nam, còn SBIC đóng vai trò quan trọng trong đóng tàu, sửa chữa tàu, sự hợp tác tốt giữa hai doanh nghiệp sẽ góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành hàng hải Việt Nam, nâng cao vị thế của Việt Nam trên bản đồ hàng hải thế giới,” ông Long kỳ vọng.

Các chính sách để nâng cao năng lực đóng tàu Việt Nam

Theo ông Hoàng Hồng Giang, Phó Cục trưởng Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam, hiện nay, nước ta có 88 doanh nghiệp đóng tàu biển và 411 cơ sở đóng phương tiện thủy nội địa. Trong đó, SBIC có 8 doanh nghiệp đóng tàu với năng lực đóng mới 1.230 triệu tấn/năm, sửa chữa 654.000 tấn/năm (đóng mới trung bình 68 tàu/năm và sửa chữa trung bình 304 lượt tàu/năm).

Tuy nhiên, ông Giang cũng chỉ ra thực trạng hiệu quả đóng tàu xuất khẩu chưa cao do đầu tư dàn trải; trang thiết bị công nghệ sản xuất chưa đồng bộ, tự động hóa thấp; trình độ công nghệ sản xuất còn hạn chế; năng suất thấp so với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài; hao phí vật tư lớn; phụ thuộc nhập khẩu vật tư; các ngành công nghiệp phụ trợ chưa phát triển, giảm tính chủ động và khả năng cạnh tranh.

Từ kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới về phát triển ngành đóng tàu, ông Giang cho rằng doanh nghiệp Nhà nước cần giữ vai trò chủ đạo; cung cấp các gói vay ưu đãi, bảo lãnh hợp đồng với chủ tàu nước ngoài; chính sách hỗ trợ hợp lý để thu hút, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao; có giải pháp về thuế, điều kiện vay, lãi suất để thúc đẩy phát triển và chương trình đại cơ khí để phát triển ngành.

“Ngành đóng tàu Việt Nam đứng thứ 7 thế giới, chiếm 0,61% thị phần đóng tàu toàn cầu. Dự báo, năng lực đóng mới tàu biển nước ngoài của Việt Nam đạt 2,7-2,8 triệu tấn/năm, chiếm 0,88-0,9% thị phần đóng tàu toàn cầu đến năm 2030,” Phó Cục trưởng Cục Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam thông tin thêm.

Chỉ ra xu thế phát triển đội tàu biển trong tương lai, theo ông Giang, nhiều quốc gia đặt mục tiêu tới năm 2030 trở thành trung tâm đóng tàu xanh và tới năm 2050 có 100% tàu nội địa dùng năng lượng xanh.

Công nhân Công ty Đóng tàu Phà Rừng đang tiến hành sơn phần đuôi tàu. (Ảnh: PV/Vietnam+)

Để không chậm chân trong xu thế của thế giới, ông Giang đề xuất các giải pháp phát triển đội tàu và ngành đóng tàu, trong đó kiến nghị Chính phủ xây dựng lộ trình phát triển trung và dài hạn, đảm bảo sự tăng trưởng bền vững của ngành.

Về giải pháp tài chính, Cục Hàng hải và Đường thủy Việt Nam kiến nghị bổ sung doanh nghiệp đóng tàu vào danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển; miễn, giảm thuế; vay vốn lãi suất ưu đãi, xây dựng quỹ hỗ trợ đổi mới công nghệ và hạ tầng ngành đóng tàu;

“Nhà nước cần quy hoạch các bến cảng, cơ sở đóng và sửa chữa tàu tại vị trí ven biển, sông rộng, xa khu dân cư; miễn giảm tiền thuê đất cho ngành đóng tàu; đề xuất thành lập khu công nghiệp chuyên ngành đóng tàu tại các địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Bà Rịa-Vũng Tàu...,” ông Giang cho hay.

Bên cạnh đó, Chính phủ hỗ trợ doanh nghiệp vận tải biển đóng mới tàu trong nước, đặc biệt là tàu sử dụng năng lượng xanh; nâng cấp tiêu chuẩn kỹ thuật tàu thủy nội địa để thay thế đội tàu cũ; tìm kiếm thị trường xuất khẩu mới, tham gia triển lãm quốc tế để quảng bá sản phẩm tàu thủy Việt Nam; kết nối với các tổ chức đóng tàu quốc tế, học hỏi công nghệ và mở rộng đầu tư thông qua các hiệp định thương mại tự do…/.

(Vietnam+)