Những lầm tưởng về phương pháp 'detox' cơ thể

Thay vì cố gắng tìm đến các phương pháp “detox”, cách tốt nhất là xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý cho cơ thể.

“Detox” khác với giảm cân không lành mạnh?

Phong tục ăn Tết của người Việt Nam luôn là “mâm cao, cỗ đầy” với những món giàu chất đạm, chất béo, tinh bột, đường; trong khi rau xanh, trái cây lại ít, chưa kể đến việc sử dụng nhiều bia, rượu, nước ngọt có ga... Chế độ ăn uống này khiến nhiều người bị thừa cân béo phì sau Tết. Do đó, để nhanh chóng lấy lại vóc dáng, nhiều người tìm đến các phương pháp “detox” bởi cho rằng đây là phương pháp giảm cân lành mạnh.

Khác với việc giảm cân không lành mạnh bằng thuốc hay các loại thực phẩm chức năng, “detox” sử dụng các nguyên liệu thực phẩm tự nhiên như uống nước ép trái cây, rau, củ kết hợp nhịn ăn gián đoạn... Việc “detox” được quảng cáo không chỉ giúp giảm cân mà còn thúc đẩy quá trình thải độc của cơ thể, loại bỏ các chất độc hại và mỡ dư thừa của cơ thể ra ngoài.

Tuy nhiên, hầu hết các phương pháp “detox” đều xoay quanh việc hạn chế nạp calo, tiêu thụ nhiều chất lỏng, uống một lượng lớn chất bổ sung dinh dưỡng... Trung bình, nhu cầu của cơ thể mỗi ngày cần 1.800 - 2.000 calo để hoạt động, cơ thể chỉ có thể giảm cân khi nạp ít hơn lượng calo đó. Với phương pháp “de-tox”, việc uống nước lọc hay nước ép từ các loại rau, củ, quả tươi chỉ cung cấp khoảng 735 calo mỗi ngày. Do đó, nhiều người đã “đánh bay” từ 1 - 3kg chỉ trong 1 tuần áp dụng phương pháp “detox” này. Hơn nữa, phương pháp này có thể thực hiện ngay tại nhà, không quá tốn kém nên nhiều người áp dụng.

Ngoài phương pháp ăn uống để “detox”, trước đây nhiều người còn thụt tháo đại tràng bằng cà phê - phương pháp được quảng cáo sẽ giúp loại bỏ vi khuẩn và các chất thải trong đường tiêu hóa ra bên ngoài. Ngay sau đó, nhiều chuyên gia y tế đã phải lên tiếng, khuyến cáo về phương pháp thiếu khoa học này. Thực tế cũng ghi nhận nhiều bệnh nhân phải nhập viện cấp cứu sau khi áp dụng phương pháp thụt tháo đại tràng bằng cà phê tại nhà.

Việc ăn kiêng theo phương pháp nào cũng cần phải được thực hiện một cách khoa học, kiên trì mới mang lại hiệu quả và an toàn cho người sử dụng. Nếu lạm dụng việc “detox” dẫn đến nhịn ăn cực đoan hoặc kéo dài việc chỉ uống nước ép thay thế hoàn toàn cho bữa ăn dinh dưỡng hằng ngày sẽ dẫn đến cơ thể dễ bị thiếu chất, thiếu hụt năng lượng. Từ đó dẫn đến tình trạng mệt mỏi, cảm giác uể oải, hạ huyết áp... nếu không bổ sung các loại thực phẩm khác.

Quá trình “detox” còn đòi hỏi uống rất nhiều nước. Khi nạp quá nhiều nước cũng có thể làm tổn thương cơ thể vì nguy cơ hạ natri máu dẫn đến mệt mỏi, chuột rút, ngất xỉu...

“Detox” có hiệu quả thải độc cơ thể?

Trước khi trở thành “từ khóa” được đông đảo chị em quan tâm trong các phương pháp giảm cân, thuật ngữ “detox” là một phương pháp trong y học nhằm loại bỏ những tác nhân gây nguy hiểm cho cơ thể, thường là chất độc hóa học có liều lượng cao, rượu và thuốc có nguy cơ gây hại đến tính mạng. Bệnh nhân trong quá trình thải độc phải được điều trị tại các cơ sở y tế. Việc điều trị thường bao gồm sử dụng thuốc và những liệu pháp kết hợp khác tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của độc tính.

Trong khi đó, các phương pháp “detox” hiện nay lại được quảng cáo có thể giúp thải độc cho cơ thể, giảm mỡ an toàn... Họ cho rằng những độc tố do thực phẩm không vệ sinh, ô nhiễm môi trường tích tụ trong cơ thể lâu ngày sẽ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính. Tuy nhiên, trên thực tế, cơ thể con người lại chính là một cỗ máy tuyệt vời với khả năng thải độc tự nhiên. Các bộ phận trên cơ thể người như da, phổi, đường tiêu hóa, hệ vi sinh vật, gan và thận đều có chức năng bảo vệ cơ thể khỏi các chất độc hại.

Bác sĩ Lê Thị Hương Giang, Trưởng khoa Dinh dưỡng Bệnh viện 19-8, cho biết: “Trong các bộ phận, gan có chức năng chính là giải độc và làm sạch bên trong cơ thể. Nếu vì một lý do nào đó như uống quá nhiều rượu, bia trong một thời gian dài, lạm dụng thuốc, chế độ ăn không khoa học... khiến gan nhiễm độc lâu dần sẽ ảnh hưởng đến các bộ phận khác và có thể dẫn đến viêm gan mạn tính, xơ gan, ung thư gan... Nhiều người cho rằng khi thấy có biểu hiện gan quá tải, nhiễm độc cần phải áp dụng các biện pháp thải độc cấp tốc hay “detox” cơ thể bằng các phương pháp khác nhau. Tuy nhiên, trên thực tế giải độc gan là quá trình tự nhiên, nhiệm vụ của cơ thể chứ không phải “detox” bằng bất kỳ phương thức nào”.

Muốn cơ thể hoạt động tốt thì điều quan trọng nhất là lựa chọn cách bớt nạp những hóa chất có hại và để cơ thể nghỉ ngơi tốt. Vì vậy, đầu tiên mỗi người phải có chế độ ăn uống lành mạnh, chọn những nguyên liệu ít béo và ít ngọt nhất có thể, nên ăn nhiều trái cây và rau tươi, nấu chín hoặc ăn sống theo mùa. Ví dụ: Thịt đỏ nên được thay thế bằng cá hoặc thịt trắng, thịt gia cầm; uống nước lọc, nước ép củ quả với liều lượng đúng mức; tránh dùng quá nhiều các loại đồ ngọt; hạn chế rượu, bia, thuốc lá và cà phê... Song song với chế độ ăn uống, chúng ta nên tập thể dục thường xuyên để đẩy nhanh quá trình đào thải độc tố qua mồ hôi, phân, nước tiểu và hơi thở. Giấc ngủ cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình thải độc, cho phép cơ thể nghỉ ngơi và các tế bào tái tạo.

“Mọi người không nên sử dụng các phương pháp thải độc cơ thể thiếu căn cứ khoa học, các loại thực phẩm chức năng được quảng cáo có tác dụng “detox” không rõ nguồn gốc hoặc áp dụng các bài thuốc truyền miệng...

“Detox” không đúng cách còn vô tình “đầu độc” cho cơ thể. Việc dùng thuốc bổ hay các biện pháp thải độc luôn cần sự tư vấn của bác sĩ” - bác sĩ Giang nhấn mạnh.

Do đó, thay vì cố gắng tìm đến các phương pháp “detox”, cách tốt nhất chúng ta làm là xây dựng chế độ ăn uống dinh dưỡng hợp lý, tránh “đầu độc” cơ thể bằng các loại chất kích thích, thuốc lá, lạm dụng rượu, bia, nước ngọt có ga... khiến cho các cơ quan trong cơ thể phải làm việc “quá sức” dẫn đến suy gan, suy thận... Chế độ ăn uống không cân bằng cũng là nguyên nhân gây độc tố, ví dụ ăn quá nhiều chất đạm, nhất là đạm động vật dẫn đến bệnh gout.

Dấu hiệu cho thấy gan cần “thải độc”

Trong dịp Tết Nguyên đán, việc lạm dụng rượu, bia hay các chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý khiến gan “quá tải”. Do đó, thời điểm sau Tết, lá gan cũng rất cần “thải độc” để đảm bảo thực hiện tốt chức năng của mình.

Bác sĩ Nguyễn Thị Nhung, Bệnh viện Đa khoa Medlatec cho biết: “Chúng ta cần nhận biết các dấu hiệu khi lá gan “lên tiếng” như da có dấu hiệu khô hơn, thường nổi mề đay hoặc các nốt mẩn ngứa là triệu chứng cho thấy gan đang tích tụ nhiều độc tố”.

Người gặp phải các vấn đề về gan thường có các biểu hiện như bị vàng da hoặc vàng mắt. Mức độ vàng da sẽ phụ thuộc vào mức độ tổn thương gan ở mỗi người. Hơi thở có mùi khó chịu cũng là một dấu hiệu cho thấy men gan của bạn đang gặp vấn đề. Sự tích tụ của các độc tố trong cơ thể sẽ khiến da nổi mụn nhiều hơn ở các vị trí như mặt và lưng.

Tuy nhiên, hiện chưa có bất cứ nghiên cứu khoa học nào chứng minh các phương pháp “detox” có thể làm sạch gan, loại bỏ độc tố. Thay vào đó, chúng ta có thể tập một vài thói quen đơn giản tại nhà cũng giúp hỗ trợ các chức năng gan hoạt động tốt hơn như uống đủ nước. Lượng nước mỗi ngày nên uống vào khoảng 1,5 - 2 lít nước để hỗ trợ hoạt động của gan. Trong trường hợp phải vận động nhiều trong ngày thì nên bổ sung nhiều nước hơn.

Một số loại thực phẩm tốt cho gan như tinh bột nghệ, atiso, nha đam, trà xanh, rau xanh họ nhà cải, hoa quả nhiều vitamin C như cam, chanh, bưởi...

Thanh Phong

Bảo Ngọc