Những gì sẽ tăng giá khi Mỹ áp thuế quan mới với ba đối tác lớn nhất?

"Đây sẽ là thời kỳ hoàng kim của nước Mỹ. Sẽ có một số đau đớn? Vâng, có thể (và có thể không). Nhưng chúng ta sẽ làm gì cho nước Mỹ vĩ đại trở lại, và tất cả sẽ xứng đáng với cái giá phải trả. Chúng ta là một đất nước hiện đại đang được điều hành theo lẽ thường - và kết quả sẽ rất ngoạn mục!” - ông Trump viết trên Truth Social hôm 2/2.

Bài đăng của ông Trump được đưa ra chỉ vài giờ sau khi ông ký sắc lệnh áp đặt thuế quan lên tới 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Mexico và hầu hết hàng hóa từ Canada, và tăng thuế quan 10% đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ.

Xe container xếp hàng chờ tại cảng nhập cảnh Cầu Quốc tế Ysleta-Zaragoza tại biên giới Mỹ-Mexico ở Juarez, bang Chihuahua, Mexico, vào ngày 20/12/2024. (Ảnh: Bloomberg / Getty Images)

Ngày 1/2, Tổng thống Donald Trump đã thực hiện cam kết áp thuế cao đối với ba đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ - Canada, Trung Quốc và Mexico - với lý do để giải quyết tình trạng khẩn cấp quốc gia về dòng chất gây nghiện fentanyl và người nhập cư trái phép vào Mỹ.

Sắc lệnh, dự kiến sẽ có hiệu lực vào ngày 4/2, bao gồm thuế 25% đối với tất cả hàng nhập khẩu từ Mexico và hầu hết hàng hóa từ Canada (10% thuế đối với các mặt hàng liên quan đến năng lượng như dầu thô) và thuế bổ sung 10% đối với hàng hóa Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ.

Ông Trump nói rằng, thuế quan được áp dụng để nhằm ba mục đích chính: tăng doanh thu, cân bằng thương mại và đưa các nước đối thủ vào bàn đàm phán.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế cảnh báo, động thái này tác động tiêu cực đến các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ, nhiều người trong số họ vẫn đang quay cuồng vì lạm phát tăng mạnh trong những năm gần đây.

Phòng Thương mại Mỹ ngày 1/2 đã cảnh báo, thuế quan sẽ không giải quyết được các vấn đề kéo dài nhiều năm ở biên giới nhưng lại đe dọa "đảo lộn chuỗi cung ứng" và tăng chi phí cho các gia đình Mỹ.

Khoảng một phần ba hàng nhập khẩu của Mỹ đến từ ba quốc gia mà ông Trump vừa tăng thuế. Sản phẩm của họ là một trong những mặt hàng phổ biến và quan trọng nhất được người Mỹ sử dụng, bao gồm trái cây và rau quả, thịt, khí đốt, ô tô, đồ điện tử, đồ chơi, quần áo, gỗ xẻ, bia và rượu mạnh.

Thực phẩm

Mexico và Canada cung cấp một phần đáng kể trong danh mục thực phẩm chính. Chẳng hạn, Mexico là nhà cung cấp trái cây và rau quả lớn nhất cho Mỹ, trong khi Canada dẫn đầu về ngũ cốc, gia súc và thịt, gia cầm và hơn thế nữa.

Đặc biệt, các sản phẩm nông nghiệp từ Mexico và Canada có thể trở nên đắt đỏ hơn đối với người tiêu dùng, vì các nhà bán lẻ hoạt động với tỷ suất lợi nhuận thấp hơn hầu hết các ngành. Không còn chỗ để giải quyết phần chi phí thuế quan tăng, các đại lý có thể phải chuyển chúng cho người mua sắm.

Theo Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), mặc dù Mỹ thường xuất khẩu nhiều hàng hóa nông nghiệp hơn nhập khẩu, nhưng giá trị nhập khẩu đã tăng nhanh hơn xuất khẩu trong thập kỷ qua. Ngoài ra, biến đổi khí hậu đã làm tăng sự phụ thuộc của Mỹ vào các quốc gia như Mexico, nơi điều kiện trồng trọt thuận lợi hơn.

Năm ngoái, Mỹ đã nhập khẩu 46 tỷ USD nông sản từ Mexico, theo dữ liệu của USDA.

Nhiên liệu và năng lượng

Mỹ đã nhập khẩu dầu và khí đốt trị giá 97 tỷ USD từ Canada vào năm ngoái, mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của nước này sang Mỹ. Mỹ đã trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào dầu Canada kể từ khi mở rộng đường ống Trans Mountain của Canada, theo dữ liệu từ Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ.

Thuế quan đối với các sản phẩm năng lượng của Canada chỉ là 10%, không phải mức thuế 25% được công bố đối với các mặt hàng xuất khẩu khác của Canada.

Điều đó sẽ hạn chế tác động đến giá xăng, Tom Kloza, người đứng đầu phân tích năng lượng toàn cầu của Dịch vụ thông tin giá dầu (OPIS) cho biết.

Ô tô và phụ tùng ô tô

Mỹ đã nhập khẩu xe cơ giới trị giá 87 tỷ USD và phụ tùng xe trị giá 64 tỷ USD từ Mexico vào năm ngoái, không tính tháng 12, theo dữ liệu của Bộ Thương mại. (Dữ liệu thương mại tháng 12 sẽ được công bố vào tuần tới)

Xe cơ giới cũng là hàng hóa lớn thứ hai mà Mỹ nhập khẩu từ Canada vào năm ngoái (tính đến tháng 11), với tổng giá trị 34 tỷ USD.

Lĩnh vực ô tô bị ảnh hưởng lớn bởi công ty ô tô Mỹ đã giảm chi phí sản xuất bằng cách thuê công nhân lương thấp hơn, đặc biệt là ở Mexico.

Nhưng việc tiết kiệm chi phí đó về cơ bản sẽ bị xóa bỏ nếu có mức thuế 25%. Các nhà sản xuất ô tô không có khả năng chuyển sản xuất của họ sang nơi khác, vì họ đã đầu tư khá lớn vào các nhà máy hiện có ở cả hai quốc gia và rất khó để tìm nguồn tất cả nguyên liệu thô để chế tạo ô tô và các bộ phận của chúng từ những nơi khác.

Thép

Mặc dù Mỹ không còn là nền kinh tế tập trung vào sản xuất như trước đây, nhưng vẫn tiêu thụ hàng chục triệu tấn thép mỗi năm, cung cấp cho các ngành công nghiệp như sản xuất ô tô, sản xuất dầu, xây dựng và cơ sở hạ tầng.

Canada và Mexico lần lượt là những nước xuất khẩu thép lớn nhất và thứ ba sang Mỹ. Trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, Tổng thống Trump đã áp thuế 25% đối với thép nhập khẩu từ hầu hết các quốc gia trên toàn thế giới có hiệu lực từ tháng 6 năm 2018. Nhưng Mexico và Canada, theo thỏa thuận thương mại tự do với Mỹ, được miễn thuế quan đó.

Canada hiện chiếm gần 1/4 lượng thép được các doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu tính theo trọng lượng, trong khi Mexico chiếm khoảng 12%.

Bia và rượu

Kết quả của việc tăng thuế quan sẽ là hình phạt nặng nề đối với một số loại rượu yêu thích của Mỹ, bao gồm rượu tequila, chỉ có thể được sản xuất ở Mexico và thương hiệu bia số 1 trên toàn quốc, Modelo.

Constellation Brands, công ty nhập khẩu bia Modelo và Corona cũng như rượu tequila Casa Noble từ Mexico, có thể chứng kiến chi phí tăng 16% theo mức thuế đề xuất của ông Trump và có thể sẽ phải tăng giá khoảng 4,5%, Chris Carey, một nhà phân tích cổ phiếu của Wells Fargo, viết trong một lưu ý vào tháng 11.

Vào năm 2023, Mỹ đã nhập khẩu 5,69 tỷ USD bia và 4,81 tỷ USD rượu từ Mexico, theo dữ liệu của Cơ quan Thương mại Quốc tế. Khi kết hợp, hai loại này là nhập khẩu lớn thứ 10 từ Mexico vào năm ngoái và đánh dấu mức tăng mạnh 126% so với năm 2017, dữ liệu của Cơ quan Thương mại Quốc tế cho thấy.

Xây dựng nhà và nội thất

Gỗ mềm, có nguồn gốc từ thông, vân sam, linh sam và các loại cây lá kim khác được đánh giá cao vì trọng lượng nhẹ, tính ứng dụng và độ bền.

Do đó, các ứng dụng của nó rất lớn, các loại gỗ này là một thành phần quan trọng trong ngành công nghiệp xây dựng nhà ở Mỹ: Thông thường, khung, mái và vách ngăn của nhà được sử dụng gỗ mềm.

30% gỗ xây dựng nhà và nội thất Mỹ sử dụng hàng năm đến từ Canada.

Các nhà kinh tế và nhà xây dựng cảnh báo rằng, Mỹ hiện không có năng lực công nghiệp để đáp ứng nhu cầu và việc đánh thuế (hoặc tệ hơn là cắt giảm) nhập khẩu gỗ của Canada có thể làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng khả năng chi trả nhà ở đang diễn ra.

Và không chỉ gỗ xẻ có nguy cơ bị đánh thuế, 71% trong số 456 triệu đô la vôi và thạch cao nhập khẩu (được sử dụng cho vách thạch cao) đến từ Mexico vào năm 2023, theo Hiệp hội các nhà xây dựng nhà quốc gia.

Tính đến các nguyên liệu thô và linh kiện khác nhập khẩu từ Canada, Mexico cũng như Trung Quốc (đáng chú ý là thép, nhôm và thiết bị gia dụng đã phải chịu thuế quan), thuế quan mới của ông Trump có thể làm tăng chi phí vật liệu xây dựng nhập khẩu thêm 3 tỷ USD đến 4 tỷ USD, Hiệp hội các nhà xây dựng quốc gia Mỹ (NAHB) lưu ý.

Điện tử, đồ chơi, thiết bị

Điện tử tiêu dùng là một trong những hàng hóa hàng đầu mà Mỹ nhập khẩu từ Trung Quốc vào năm ngoái, theo dữ liệu thương mại liên bang. Điều đó bao gồm điện thoại di động, TV, máy tính xách tay, máy chơi trò chơi điện tử, màn hình và tất cả các thành phần cung cấp năng lượng cho chúng.

Trung Quốc cũng là nhà cung cấp thiết bị gia dụng lớn. Những thứ cùng với đồ chơi và giày đang đứng trước đe dọa về thuế quan của ông Trump.

99% giày dép được bán ở Mỹ là nhập khẩu, theo Footwear Distributors & Retailers of America, một nhóm thương mại đại diện cho Nike, Steve Madden, Cole Haan và các thương hiệu giày dép khác.

Hơn một nửa (56%) giày dép bán ở Mỹ được sản xuất tại Trung Quốc, nhóm này cho biết.

Mỹ cũng phụ thuộc vào Trung Quốc về đồ chơi và thiết bị thể thao, bao gồm các mặt hàng như bóng đá và bóng chày. Mỹ nhập khẩu 75% đồ chơi và dụng cụ thể thao từ Trung Quốc.

Trâm Anh