Nhớ ngày tiếp quản Cà Mau

Ông Trần Công Bình cùng tấm ảnh thời trai trẻ.

Nhớ lại những ngày lịch sử ấy, ông Trần Công Bình (Út Bình), Ðại tá quân đội, nguyên Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Thới Bình, lúc đó là Xã đội trưởng xã Lương Thế Trân, vừa được phân công làm Chính trị viên Ðại đội 4, thuộc Tiểu đoàn 9 huyện Cái Nước mới được thành lập, để chuẩn bị tiếp quản huyện Cái Nước và tỉnh Cà Mau, kể:

... Ngày 28/11/1974 âm lịch, xã Lương Thế Trân được giải phóng, lúc đó Út Bình làm Xã đội trưởng Lương Thế Trân. Theo chỉ đạo của cấp trên, để chuẩn bị tiếp thu huyện Cái Nước, tại xã Tân Hưng, huyện đã huy động lực lượng du kích của các xã trong huyện thành lập Tiểu đoàn 9, do đồng chí Sáu Dũng làm Tiểu đoàn trưởng, huấn luyện tại Xẻo Trê chuẩn bị cho giải phóng huyện và tiếp thu Nam Cà Mau.

Du kích xã Lương Thế Trân lúc đó do Út Bình làm Xã đội trưởng được biên chế thành Ðại đội 4 của Tiểu đoàn 9, do đồng chí Hai Tiết (Nguyễn Thành Tiết, Ðại tá, nguyên Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Quân sự huyện Cái Nước) làm Ðại đội trưởng, Trần Công Bình làm Chính trị viên đại đội, nhiệm vụ của Ðại đội 4 là kiểm soát từ Hãng nước mắm Vĩnh Hương (ngang Lộ 16 lúc đó), tới Thạnh Ðiền (hiện nay là Ấp 4, xã Lý Văn Lâm).

Ðêm 29/4, Ðại đội 4 được phân công trực tiếp tiếp quản từ cầu Phán Tề đến Bến Hải quân của ngụy, trong đó có Trung tâm chiêu hồi. Nhiệm vụ tiếp quản do Ban Chỉ huy Quân sự tỉnh (nay là Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh) điều hành. Ðúng 3 giờ sáng 30/4/1975 phải đưa quân bám sát Bến Hải quân và Trung tâm chiêu hồi. Hỏa lực của đại đội lúc đó được trên trang bị gồm 1 khẩu cối 82, 1 khẩu đại liên 30, vũ khí của đại đội chỉ có súng tiểu liên và vài khẩu M79. Tương quan lực lượng lúc đó, quân số ta chỉ có 40 người, còn phía địch có trên 300 tên, được trang bị vũ khí hiện đại đầy đủ, có cả tàu chiến, trọng pháo.

Khi đại đội đã đưa quân vào đúng vị trí, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ thì có lệnh điều động, rút quân ra khỏi vị trí vì bọn ngụy ở Ðầm Dơi sẽ rút quân về hướng cầu Phán Tề. Theo lệnh, đại đội rút quân về kênh Rạch Rập. Ðúng 5 giờ 30 phút sáng 30/4, xác định bọn ngụy quân ở Ðầm Dơi chạy về hướng Hòa Thành, Tỉnh đội ra lệnh điều quân trở lại vị trí cũ. Lúc đó, trời đã rạng sáng, ta đưa quân vào vị trí gần như công khai, nhưng bọn ngụy vẫn ở yên vị trí trong doanh trại, không phản ứng gì. Ðến khi Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, bọn ngụy vẫn ở yên trong doanh trại, thỉnh thoảng có vài tên lính đi qua cầu Phán Tề để đi chợ. Ðại đội đưa 3 chiến sĩ ra canh ở cầu Phán Tề, đón bắt được 1 tên lính ngụy, kêu chúng đem thư về cho bọn chỉ huy đề nghị cử sĩ quan ra đón quân giải phóng và tổ chức bàn giao.

Sáng sớm ngày 1/5/1975, quân ta tiến chiếm các cơ sở của địch và hoàn toàn làm chủ tỉnh lỵ An Xuyên (Cà Mau). Ảnh tư liệu

Bọn ngụy đã cử Ðại úy Bình, Giang đoàn trưởng Giang đoàn hải quân; Ðại úy Út phụ trách binh chủng bộ binh hải quân, liên quan Trung tâm chiêu hồi ra đón và mời bộ đội giải phóng vào để nhận bàn giao khu vực và vũ khí.

Lúc đó, Út Bình là Chính trị viên đại đội nên được phân công cùng 1 bảo vệ và 3 chiến sĩ vào nhận bàn giao. Ông phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng chiến sĩ, lúc vào sở chỉ huy của ngụy, Thiếu tá Hưng ra đón (Thiếu tá Hưng là con Hào Xựng, ở khu vực Bình Hưng, Cái Ðôi Vàm, là thành phần ác ôn). Chúng chuẩn bị cà phê, nước giải khát mời đoàn, nhưng đoàn từ chối và yêu cầu bàn giao. Thiếu tá Hưng kêu Ðại úy Huỳnh lấy chìa khóa và dẫn chiến sĩ bàn giao các kho. Út Bình yêu cầu sĩ quan ngụy ở lại, nhưng khi nhận bàn giao xong các kho trở lại thì Thiếu tá Hưng đã bỏ trốn. Sau khi làm công tác trấn an tư tưởng của ngụy quân, ông cho tất cả lính ngụy về nhà, chờ thông báo của địa phương sẽ ra trình diện. Quân giải phóng thì ở nhà dân và ở tạm các mái che.

Ông nhớ lại, chiều 30/4, nhiều người dân ở Cái Nước bơi xuồng ba lá ra Cà Mau để nhìn ngắm chợ Cà Mau, nơi mà chỉ mấy ngày trước chẳng ai dám nghĩ mình sẽ được đặt chân tới đây. Không chỉ người dân mà các chiến sĩ giải phóng quân hầu hết cũng bỡ ngỡ, vì đây là lần đầu tiên ra chợ Cà Mau, tất cả đều lạ lẫm. Nhiều lão nông ra tìm con cái mình là bộ đội giải phóng ra tiếp quản Cà Mau, có quen với mấy anh em trong đại đội nên đến rủ anh em ra quán uống cà phê, các chiến sĩ từ chối và nói rằng mấy chú tiền đâu mà đãi bộ đội, nhiều chú vui vẻ cho biết, đã kêu hàng xáo bán lúa lấy tiền ra Cà Mau chơi cho biết. Vào quán kêu cà phê, chủ quán đem cà phê phin ra, hầu hết đều không biết uống thế nào, cứ ngồi nhìn, có người nếm thử rồi lắc đầu, lè lưỡi, rồi trả tiền ra về...

Ấy vậy mà đã 50 năm, từ chàng trai mới 30 tuổi, nay đã ở tuổi U80, nhớ lại những kỷ niệm xưa, ông không khỏi bùi ngùi, nhớ đồng đội, thương những người dân một đời chịu thương chịu khó, sống dưới đạn bom, tới ly cà phê cũng chưa từng uống... Thế đấy, bây giờ thì nông dân lướt điện thoại, sử dụng công nghệ 4.0, có ai còn nhớ những ngày cực khổ, cận kề cái chết; bao nhiêu người nhớ những đồng đội đã ngã xuống vì độc lập, tự do cho quê hương, đất nước. Cầm bức ảnh ngày xưa, ông âm thầm rơi nước mắt, những đồng đội trong ảnh đã hy sinh gần hết...

Huỳnh Châu

(ghi theo lời kể của ông Trần Công Bình)